ملیت :  ایرانی   -  قرن : 3 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
(255 -181 ق)، مفسر، فقیه و محدث. در سمرقند به دنیا آمد و در همان شهر ساكن بود. به اصرار سلطان، منصب قضاوت سمرقند را پذیرفت، اما پس از اولین مرافعه استعفا داد. در طلب حدیث سفرهاى بسیارى كرد و در حجاز و شام و مصر و عراق و خراسان استماع حدیث نمود. از یحیى بن حسان و ابوعلى عبیداللَّه بن عبدالمجید و یزید بن هارون و یعلى بن عبید و جعفر بن عون و وهب بن جریر و نضر بن شمیل و بشر زهرانى حدیث شنید. مسلم و ابوداود و ترمذى، سه تن از صاحبان «صحاح» ششگانه، و نیز ابوزرعه و ابوحاتم رازى و محمد بن بشار بندار و عیسى بن عمر سمرقندى و دیگران از او استماع حدیث كرده‏اند و همگان به فضل و كمال او اقرار داشتند. در شهر مرو درگذشت و در همان جا دفن شد. از آثار وى: «مسند»، در حدیث؛ «التفسر»؛ «الجامع الصحیح».