ملیت :  ایرانی   -  قرن : 3 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)
(277 -195 ق)، حافظ، محدث، مفسر و رجال شناس اهل سنت. معروف به حافظ شرق. چون ساكن محله‏ى درب حنظله‏ى رى بود، او را حنظلى نیز گفته‏اند. از چهارده سالگى به استماع و كتابت حدیث پرداخت و در كسب علم سرگشته‏ى شهرها شد. به عراق و شامات و مصر و حجاز سفر كرد و از علمایى چون عبیداللَّه بن موسى و ابونعیم، در كوفه و محمد بن عبداللَّه انصارى و اصمعى، در بصره و هوذه بن خلیفه در بغداد، و ابومسهر در دمشق و ابویمان در حمص، و سعید بن ابى‏مریم در مصر و بسیارى دیگر حدیثها شنید و در طلب آن بیش از هزار فرسنگ راه با قدم پیمود. او از كارشناسان بزرگ متن و اسناد حدیث و جرح و تعدیل راویان حدیث بود، لذا به او شیخ‏المحدثین نیز گفته‏اند. وى از اقران بخارى، مسلم، ابوزرعه رازى و ابوزرعه دمشقى بود و این دو از راویان ابوحاتم هستند. ابوداوود و نسائى، صاحبان «سنن»، به نقل حدیث از او پرداخته‏اند و نسائى از وى تعبیر به «ثقه» كرده است. از شاگردان بنام او فرزندش، عبدالرحمان بن ابى‏حاتم است. ابن ابى‏حاتم در مقدمه‏ى كتاب «الجرح و التعدیل» شرح حال زیباى براى پدر نگاشته و به نكاتى كه حاكى از عظمت قدر و وسعت حفظش مى‏باشد، اشاره كرده است. عبداللَّه بن جعفر حمیرى شیعى و سعد بن عبداللَّه اشعرى قمى نیز از راویان او هستند. او در هشتاد و دو سالگى در رى درگذشت. از آثر وى: «تفسیر القرآن»؛ «الجامع فى الفقه»؛ «الزینه»، در حدود چهارصد برگ؛ «طبقات التابعین».