ادوارد ژوزف

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد دوم)

(تو 1282 ش)، مترجم و نویسنده. در كرمانشاه متولد شد و در مدرسه‏ى آلیانس تحصیلات متوسطه را به پایان رساند. پس از آن به تهران آمد و به تكمیل زبان فرانسه و انگلیسى و مطالعه‏ى فلسفه عمومى و ادبیات فارسى پرداخت. وى متخصص در امور مالى و بانكى است. پس از خدمت در بانك عثمانى و ملى و كشاورزى در سال 1321 ش به سمت مشاور مالى وزارت پیشه و هنر منصوب شد. در سال 1325 ش براى امور تجارتى به اروپا رفت. بعدها ریاست هئیت مدیره عامل شركت سهامى بیمه ملى را به عهده گرفت. از آثار وى: «بابا گوریو»، ترجمه؛ «زن سى ساله»، ترجمه؛ «نخجیران»، داستان دفتر اول مثنوى.[1] مولوى‏شناس نامدار، مولف و مترجم، موسیقى‏دان و موسیقى‏شناس، عتیقه‏شناس، بانكدار؛ پدرش مرحوم ابراهیم‏خان مترجم سلطان، در 1282 ش در شهر كرمانشاه متولد شد. در شش سالگى به مدرسه رفت و آنگاه وارد مدرسه‏ى آلیانس فرانسه در كرمانشاه شد و در همین مدرسه زبان فرانسه را به حد كامل فراگرفت. در 1304 ش به موسیقى روى آورد و در زمره شاگردان سرهنگ ركن‏الدین مختارى كه ریاست شهربانى غرب را برعهده داشت درآمد و در آموختن طریقه‏ى علمى موسیقى بسیار كوشید و در 1308 وقتى به تهران آمد نزد استاد ابوالحسن صبا رفت و مدتها با وى در شیوه‏هاى علمى ویولن و پیانو كار كرد و علاوه بر آن با موسیقى‏دانان اروپائى كه در ایران اقامت داشتند حشر و نشر یافت و بار اطلاعات علمى خود را در موسیقى افزایش داد و در این هنر سرآمد اقران شد. ادوارد ژوزف كار ادارى خود را در بانكدارى شروع كرد. ابتدا وارد بانك عثمانى شد و چند سالى در آنجا به سر برد. پس از تاسیس بانك ملى ایران بدانجا رفت و مراحلى از ترقى را پیمود و شهرتى در بانكدارى پیدا نمود. در دوران وزارت دارائى هژیر، به وزارت دارائى رفت و چندى نیز ریاست حسابدارى بانك كشاورزى را عهده‏دار بود. سرانجام در سال 1331 كه بانكدارى در ایران به سرعت رو به ترقى بود ریاست هیئت مدیره و مدیرعاملى بانك صادرات و معادن را عهده‏دار شد و سازمانى شایسته كه متضمن رفاه مشتریان بود در آن بانك پیاده نمود. در تاسیس سایر بانكها نیز مشاركت داشت. زمانى نیز به ریاست بیمه ملى ایران منصوب شد ولى شغل اصلى او بازرگانى و تجارت بود و در امور بازرگانى آنچنان شهرت پیدا كرد كه غالب موسسات تجارتى در كارهاى خود با او مشورت مى‏نمودند. ادوارد ژوزف از هوش و ابتكار و ذوق و توانایى بسیار برخوردار بود. زبانهاى فرانسه، انگلیسى، آلمانى، ایتالیایى، عربى، عبرى و ارمنى را به خوبى تكلم و كتابت مى‏كرد. در جوانى به مثنوى روى آورد. او نیكو مى‏دانست مثنوى گنجینه‏ى بزرگ ایران است و دست زدن به آن كار هر كسى نیست ولى با توانائى كامل قدم بدین وادى نهاد و یا سرسلسله عارفان جهان مولوى پیوندى ناگسستنى برقرار ساخت به طورى كه یكى از مولوى‏شناسان نامدار ایران شد و آثار بسیار سودمندى از خود به یادگار گذارد. ژوزف مترجمى زبردست بود. دو كتاب معتبر از بالزاك ترجمه كرد: یكى كتاب باباگوریو بالزاك بود و دیگرى كتاب معروفش به نام زن سى‏ساله كه هر دو كتاب در دفعات مختلف توسط بنگاه ترجمه و نشر كتاب منتشر گردید. ناگفته نماند ژوزف از بنیانگذاران بنگاه ترجمه و نشر كتاب در تهران بود. او موسیقى‏شناس و موسیقى‏دان بود و با همت خستگى ناپذیرش انجمن فلامونیك تهران را براى رونق موسیقى كلاسیك غربى در ایران بنیاد نهاد. از هنرهاى دیگر او، خطى خوش داشت و چندى این هنر را نزد استاد فراگرفته و در شناخت خط استادان پیشین، مهارت داشت. در شناخت هنرهاى تجسمى نظرش صائب بود. در ارزیابى سكه‏هاى باستانى، تمبر و مهر اسم استادى كم‏نظیر بود. و اما كتبى كه پیرامون مثنوى نوشته است به این شرح است: 1- نخجیران: شرح داستانى از مثنوى شریف 2- طوطیان: شرح داستانى از مثنوى شریف 3- پوپك 6 شرح داستانى از مثنوى شریف 4- شیداى خام: شرح داستانى از مثنوى شریف 5- آهنگ شریف: شرح داستانى از مثنوى شریف 6- ناشنوایان: شرح داستانى از مثنوى شریف، و بالاخره چوپان، تشنگان، شرح داستانى از مثنوى شریف؛ هفت‏بند ناى شرح چهار داستان و راز میداس شاه و نظامى گنجه‏یى و بالاخره پروین اعتصامى و اندیشه‏هاى او. از ادوارد ژوزف مقالات مختلفى در طول زمان در زمینه‏ى تخصصى او در مطبوعات ایران انتشار یافته. وى ربع قرن زندگانى پربار خود را در خارج از كشور به سر برد و سرانجام در دى‏ماه 1372 ش در سن 90 سالگى در دیار غربت درگذشت. در بزرگداشت این ادیب و مولوى‏شناس و هنرمند معروف، مراسم بسیار باشكوهى برگزار گردید و در 1373 یك سال پس از مرگش یادنامه‏اى منتشر ساختند كه ادوارد ژوزف را آنچنان كه بود معرفى كردند.