ابوسهل محمد صعلوکی نیشابوری

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 4 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(369 -296 ق)، فقه شافعى، مفسر، ادیب، نحوى، صوفى و شاعر. شیخ خراسان در زمان خود بود. در اصفهان به دنیا آمد. وى به بصره رفت و چندین سال در آن شهر تدریس نمود و چند سال نیز در اصفهان اقامت داشت. سرانجام در 337 ق به نیشابور آمد و سپس خانواده‏ى خود را به آنجا منتقل كرد. او بیش از سى سال كرسى درس و فتوى نیشابور را در اختیار داشت. صعلوكى از ابن‏خزیمه و ابوالعباس سراج و احمد ماسرجسى و احمد محمدآبادى و ابن ابى‏حاتم و ابن‏انبارى و محاملى و بسیارى دیگر حدیث شنید. پسرش، ابوطیب، و فقهاى نیشابور در محضر وى فقه آموختند. ابوسهل مصاحب ابواسحقاق مروزى بود و گفته‏اند كه از وى فقه آموخت. گویند كه او شبیلى را نیز درك كرده بود. نسوى وى را پیشگام علم تصوف مى‏داند. ابوبكر صیرفى گوید كه اهل خراسان همچون ابوسهل را هرگز نخواهند دید و صاحب بن عباد گفت كه ما همچون ابوسهل ندیده‏ایم و خود او نیز مانند خودش را ندیده است. به هر حال او در شریعت و طریقت یگانه‏ى روزگار خود بود. وى در نیشابور درگذشت. ثعالبى اشعار بسیارى را به او نسبت داده است. «الفوائد» روایتهایى از اوست.