محمد تقی فلسفی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(1419 -1327 ق)، عالم دینى، خطیب، واعظ، متكلم، مفسر و محدث. در تهران به دنیا آمد. مقدمات و ادبیات و سطوح را نزد اساتیدى همچون پدرش، آیت‏الله تنكابنى، و آقا شیخ یونس قزوینى و آقا شیخ على رشتى، و معقول و فلسفه را از میرزا طاهر تنكابنى و آقا میرزا محمود قمى و میرزا مهدى آشتیانى فراگرفت. وى حدود دو سال در زمان آیت‏الله حایرى یزدى در قم اقامت داشت و از محضر اساتید حوزه‏ى علمیه بهره‏مند شد.سپس به تهران آمد و به ادامه تحصیل و مطالعه‏ى كتب مختلف و متنوع پرداخت. وى در منبر و خطبه روش نوینى را پایه‏گذارى كرد و تحول عمیقى در فن سخنورى بوجود آورد و شاگردان بسیارى را تربیت كرد. خدمات دینى و اجتماعى او بسیار و مسافرتهاى تبلیغى او به كشورهاى عربستان، عراق، پاكستان و همچنین به شهرهاى مختلف ایران قابل توجه است. در تهران، در پایان جلسه درس، درگذشت و در جوار حضرت عبدالعظیم حسین در كنار عمو و پدر همسرش، آیت‏الله حاج شیخ محمد حسین تنكابنى، دفن شد. آثار علمى و قلمى او منشورى آموزنده با نثرى جذاب است. عمده آثار وى كه تحت عنوان كلى «گفتار فلسفى» انتشار یافته عبارتند از: «كودك»، از نظر وراثت و تربیت، دو مجلد؛ «جوان»، از نظرعقل و احساسات، دو مجلد؛ «بزرگسال و جوان» از نظر افكار و تمایلات، دو مجلد؛ «آیه‏الكرسى»، پیام آسمانى توحید؛ «اخلاق»،از نظر همزیستى و ارزشهاى انسانى، دو مجلد؛ «معاد»، از نظر روح و جسم، سه مجلد؛ «سخن و سخنورى»، از نظر بیان و فن خطابه؛ «شرح و تفسیر دعاى مكارم الاخلاق»، از صحیفه‏ى سجادیه، سه مجلد.[1] حاج شیخ محمدتقى فلسفى بن العلامه العلام و الفقیه القمقام حجه‏المسلمین والاسلام المرحوم آیت‏الله حاج شیخ محمدرضا تنكابنى تهران اعرف خطباء عصر و اشهر وعاظ زمان مایند كه خود چندى افتخار توقف حوزه علمیه را داشته و حوزه علمیه هم فخر بر این ثمره مفید و اثر ارزنده خود مى‏كند. این رادمرد بزرگ و این نابغ سترك كه صیت و صوتش عالم‏گیر شده و شهرت و ملاحت سخن‏ورى و سخنرانیش مستغنى از تعریف ما و جهانى گردیده بخصوص در تحقیقات علمى و دخول و خروجش به مطالب و از مطالب و اداء سخن و حق مطلب دادنش در این زمان بى‏قرین و در قرون گذشته كم‏نظیر بوده و مبالغه نیست اگر بگویم. انصاف مى‏دهم كه دلیران و دلیران بسیار دیده‏ام نه بدین حسن و دلبرى عالمى است محقق و ناطقیست مدقق مفسریست خبیر و محدثیست بصیر متكلمى است فاضل و واعظى است كامل جامع معقول و منقول حاوى فروع و اصول بسیار خوش محاوره و خوش مجلس منزلش مهبط اهل فضل و محفلش مجمع اهل كمال سینه‏اش باز و دستانش گشاده در قضاء حوائج مومنین و بالاخص روحانیین ساعى و در امور خیر مساعى جمیله دارد و از خدمات دینى و اجتماعى فرونمى‏گذارد. در سال 1327 قمرى هجرى در تهران متولد شده و در خاندان علم و فضیلت و مجد و شرافت تربیت یافته و مقدمات و ادبیات و سطوح را نزد اساتید بزرگ چون والد معظم خود و آشیخ یونس قزوینى و آشیخ على رشتى و معقول و فلسفه را از مرحوم میرزا طاهر تنكابنى و آقا میرزا محمود قمى و میرزا مهدى آشتیانى استفاده نموده و حدود دو سال هم در زمان مرحوم آیت‏الله حایرى یزدى در قم توقف و از محضر اساتید حوزه علمیه بهره‏مند شده و بعد به تهران مراجعت و به ادامه تحصیل و مطالعه كتب مختلفه و متنوعه عصرى و قدماء گردیده و از هر خرمنى خوشه‏ها چیده و از هر گلستانى گلها به دست آورده و با آن فكر سرشار و ذوق فراوان و استعدادى كه تنها موهبت خداوندیست (و ذلك فضل‏الله یوتیه من یشاء) خریت ادب و تحریر سخنورى گردیده و خاص و عام و جاهل متقدم و متجدد را مجذوب بیان سحرآمیز خود به مضمون (و ان من البیان السحر) نموده است. من نمى‏گویم كه آن شمع جهان هست پیغمبر ولى دارد بیان حدود 6 سال در ماه رمضان و ده شب اول محرم از مسجد سلطانى با دنیاى امروز از اسلام و غیره صحبت كرده و حقایق اسلام را با بیانى بس رسا و ملیح خود به زبان عصرى به وسیله دستگاه فرستنده به مردم جهان رسانیده و این به خدا فخر اسلام و مسلمین و به ویژه شیعیان اثنى‏عشر روى زمین است. چندین سال متمادى ظهرهاى ماه رمضان در مسجد حاج سید عزیزالله تهران صحبت مى‏كردند ده‏ها هزار نفر از طبقات مختلف، روحانیین و اساتید دانشگاه و دبیران و آموزگاران و محصلین جدید و قدیم و تجار و اصناف براى استماع سخنرانیهاى معظم‏له حاضر مى‏شدند و چون صحن مسجد و شبستانها و ایوانها و راهروهاى مسجد گنجایش آن همه جمعیت را نداشت. قسمت مهمى از مستمعین در بازار و سراهاى اطراف مسجد اجتماع مى‏كردند و متجاوز از سى بلندگو كه در نقاط مختلف نصب مى‏شد صدا را به همه آنها مى‏رسانید. خاطرات آن مجلس باشكوه فراموش نشدنى است بسیارى از مشكلات دینى در آن مجلس مورد بحث قرار مى‏گرفت و حل مى‏شد و بسیارى از افراد منحرف با استماع آن سخنان نافذ به راه مى‏آمدند و از سقوط و تباهى رهائى مى‏افتند. علامه فلسفى روش نوینى را در منبر پایه‏گذارى كرد و تحول عمیقى را در فن سخنرانى به وجود آورد روایات حضرت رسول صلى الله علیه و آله و سلم و ائمه طاهرین علیه‏السلام را كه گوهرهاى گرانقدر اسلامى است با منطق علمى روز تشریح و توضیح نموده و در نسل تحصیل كرده اثر بسیار عمیق گذارده و كتابهاى ایشان نمونه‏اى از این روش نوین است. در زمان حیات مرحوم آیت‏الله العظمى بروجردى قدس سره سالهاى متمادى به دعوت آن مرجع بزرگ و عالیقدر در دهه آخر صفر به قم مى‏رفتند صبح‏ها در منزل معظم‏له و شبها در صحن بزرگ قم به دعوت تولیت آستانه براى جمعیت زیادى كه در صحن بزرگ و صحن كوچك و صحن موزه و خیابان مجاور صحن و شیخان گرد آمده بودند سخنرانى مى‏كردند سخنان ایشان علاوه بر آثار مفیدى كه در افكار تمام مردم مى‏گذارد براى فضلاء طلاب حوزه علمیه كه به منبر علاقه داشتند آموزنده و سرمشق بود و از روش ایشان استفاده بسیار مى‏كردند، كلیه مراجع بزرگ تقلید نجف اشرف و قم و مشهد مقدس از گذشته و معاصر عنایت مخصوص و توجه خاصى به معظم‏له داشته و دارند. خلاصه استاد و علامه فلسفى از نوابغ زمان و از افرادى است كه مى‏توان درباره شخصیت علمى و اخلاقى او و مسافرتهایش به كشورهاى اسلامى حجاز و اعتاب عالیات و پاكستان و شهرهاى مهم ایران كه براى تبلیغ رفته و منبرهاى مهیج و منابر معجزه‏آسا و خدمات دینى و اجتماعى و مبارزاتش با منحرفین و گروه‏هاى ضد اسلامى كتاب مستقلى نوشت. از آثار علمى و قلمى این استاد كه به طبع رسیده و جهانى را به خود متوجه نموده كتب زیر است كه براى تربیت كودكان و راهنمائى نسل جوان بهترین كتاب و آموزنده‏ترین منشوریست كه منتشر شده است. 1- گفتار فلسفى راجع به كودك از نظر وراثت و تربیت در دو جلد كه هر جلدى بیش از پانصد صفحه است. 2- گفتار فلسفى راجع به جوان از نظر عقل و احساسات در دو جلد كه هر جلدى بیش از پانصد صفحه است. 3- گفتار فلسفى آیه‏الكرسى یا پیام آسمانى توحید در چهارصد صفحه. یكى از شعراء معاصر درباره معظم‏له سروده است او ستاد اوستادان بلاغت (فلسفى) آنكه نامش زى فلك از عرشه منبر گذشت ابن‏جوزى گرچه در یك آیه سالى حرف زد بودى از امروز گفتى وى زمن برتر گذشت (فلسفى) تنها نه در نطق و بیان باشد فرید كلك وى از تیغ مردان دلاور در گذشت در كتاب كودكش بنگر كه خودپیرانه گفت از یونسكو خود كتاب وى مهین دفتر گذشت ویژه از بهر جوانان این كتاب تازه‏اش انقلابى كرده خوش برپا كه از اختر گذشت