کمال الدین مسعود کمال خجندی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 8 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(وف ح 808/ 803/ 802 ق)، صوفى، عارف و شاعر، متخلص به كمال. معروف به شیخ كمال. در خجند از بلاد ماوراءالنهر به دنیا آمد. در جوانى به سفر حج رفت و بعد از مراجعت در تبریز سكنى گزید و تحت حمایت سلطان حسین جلایر (784 -776 ق) قرار گرفت. وى در علوم ظاهرى و باطنى عصر خود استاد بود و چون در تصوف و شعر و ادب تبحر داشت پیروان و مریدان بسیارى پیدا كرد. او با شیخ زین‏الدین خوافى و مولانا محمد شیرین، مشهور به مغربى، معاصر و معاشر بود. كمال در پى آشوب‏هاى تبریز، مدت چهار سال به شهر سراى، پایتخت قبچاق رفت و مریدان بسیار در آنجا به دست آورد و با خواجه عبید اللَّه چاچى، عارف مشهور، ملاقات و صحبت داشت. وى در 798 ق به تبریز بازگشت و مورد حمایت میرزا میرانشاه، فرزند تیمور، قرار گرفت و در خانقاهى كه داشت تا آخر عمر زیست. كمال معاصر حافظ شیرازى بود و پیشه‏ى شاعرى نداشت بلكه شعر را براى بیان احساسات و افكار خود و براى ارشاد و تربیت دیگران به كار مى‏برد. وى غزل‏هاى عارفانه را استادانه مى‏سرود و گذشته از جامى تنها شاعرى است كه حتى المقدور سعى مى‏كرد غزلیاتش همه در طول یكسان باشند، یعنى از هفت بیت تجاوز نكنند. كمال در سرودن شعر از سبك خواجه حسن دهلوى پیروى مى‏كرد. او در تبریز درگذشت. در مورد زمان فوت او در تذكره‏ها تاریخ‏هاى متفاوتى از 792 تا 808 ق ذكر شده است. از آثارش: «دیوان» شعر، حدود هشت هزار بیت.[1] (شیخ) كمال‏الدین بن مسعود عارف و شاعر مشهور (و. خجند- ف. تبریز 793 یا 803 یا 804 ه.ق) وى از خجند مهاجرت كرد و در تبریز مقیم گشت و هم در آنجا مورد پذیرش سلطان حسین جلایرى قرار گرفت. سلطان صومعه‏اى براى او ترتیب داد. كمال در تبریز به زهد و صلاح شهرت یافت. در سال 787 ه.ق كه تغتامش‏خان از دشت قبچاق به تبریز تاخت و آنجا را مسخر كرد، به تقلید امیرتیمور فضلا و ادبا را به شهر «سراى» پایتخت خود كوچانید، كمال نیز در «سراى» اقامت گزید و پس از چهار سال باز به تبریز برگشت و مورد نوازش میرزا میرانشاه فرزند تیمور حكمران آذربایجان قرار گرفت و هم در آنجا درگذشت. كمال از غزلیات حافظ استقبال نموده و از سعدى و همام تبریزى تقلید كرده است.