محمدتقی مدرس رضوی خراسانی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(1365 -1274 ش)، محقق، دانشمند، مصحح و استاد دانشگاه. پدرش، میرزا محمدباقر، از علماى بزرگ خراسان و مدرس اول آستان قدس رضوى بود. در مشهد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایى را در مدارس جدید زادگاهش فراگرفت. سپس به آموختن علوم قدیمه نزد اساتید آن زمان پرداخت. وى كتابهاى «مغنى» و «مطول» تفتازانى و قسمتى از شرح «منظومه» حاج ملا هادى سبزوارى را نزد میرزا عبدالجواد ادیب نیشابورى آموخت. «تحریر اقلیدس» و «مجسطى» و كتب ریاضى قدیم و «شرح لمعه»، در فقه و «قوانین»، در اصول را نزد پدر خواند. سپس از محضر آقا بزرگ حكیم استفاده نمود و «شرح هدایة» و «شرح اشارات» را نزد او خواند. آنگاه مدتى از درس خارج فقه و اصول آیت‏اللَّه قمى و آیت‏اللَّه آقا میرزا محمد آقازاده استفاده كرد. در 1298 ش به تهران آمد و از محضر آقا سید محمد تنكابنى و آقا میرزا محمدطاهر تنكابنى بهره برد و به تكمیل تحصیلات قدیم و جدید خود در مدارس سپهسالار و آلیانس پرداخت. او از 1310 ش به معلمى و ناظمى مدرسه‏ى سپهسالار (شهید مطهرى فعلى) و تدریس در مدارس دارالفنون، علمیه، معرفت و شرافت پرداخت و بعد از 1317 ش به معلمى و بعدها به سمت استادى دانشكده‏ى علوم معقول و منقول منسوب گردید. وى نزدیك دو سال همكار علامه‏ى دهخدا در تكمیل «لغت نامه» بود. از آثار وى: «احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسى»؛ «تاریخ رجال خراسان»؛ «تاریخ مشهد رضوى»؛ رساله‏اى در «علم عروض»؛ تعلیقات «حدیقة الحقیقة» سنایى؛ تصیحح «المعجم فى معاییر اشعار العجم»؛ تصحیح و اهتمام «اساس الاقتباس» خواجه نصیرالدین طوسى؛ تصحیح «تاریخ بخارا»؛ تصحیح «دیوان» سید حسن غزنوى؛ مقدمه و تعلیقات «ترجمه‏ى میزان الحكمة» خازنى؛ اهتمام در انتشار كتابهاى: «شجره الحكمة» خازنى؛ اهتمام در انتشار كتابهاى: «شجره‏ى طیبه»، در انساب سلسله‏ى سادات علویه رضویه، «دیوان» انورى و «دیوان» سنایى غزنوى.[1] پژوهشگر. تولد: 1274(1313 ق.)؛ مشهد. درگذشت: 28 تیر 1365. سید محمدتقى مدرس رضوى خراسانى تحصیلات ابتدایى را در مدارس جدید مشهد فراگرفت و سپس به آموختن علوم قدیمه نزد اساتید آن زمان پرداخت. در سال 1338 ق. به تهران آمد به تكمیل تحصیلات قدیم و جدید در مدرسه عالى سپهسالار و مدرسه آلیانس پرداخت. وى پس از مدتى از فوت پدرش كه مدرس آستان قدس رضوى بود، به مدرسى نایل آمد و بعدها به عضویت معارف درآمده و در مدارس مشهد و از سال 1310 در مدارس تهران به تدریس اشتغال یافت. پس از تأسیس دانشگاه به استادى در دانشكده‏ى معقول و منقول و دانشكده‏ى ادبیات و علوم انسانى انتخاب گردید. از آثار اوست: تصحیح آثار علوى یا كائنات جو (ابوحاتم مظفر اسفزارى، 1319)؛ احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسى (1334)؛ احوال و آثار ملك‏الشعراى بهار (به اهتمام عبدالحمید عرفانى)؛ اساس الاقتباس (خواجه نصیر طوسى، 1326)؛ بیست باب در معرفت اسطرلاب (به اهتمام، 1335)؛ تاریخ بخارا (به اهتمام، 1317)؛ تعلیقات حدیقة الحقیقة (1344)؛ تنسوخ‏نامه‏ى ایلخانى (از خواجه نصیر طوسى، 1348)؛ حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة (حكیم سنایى، به اهتمام، دو جلد 1330)، تصحیح دیوان حكیم سنائى (1320)؛ تصحیح دیوان سید حسن غزنوى (1328)؛ تصحیح دیوان انورى ابیوردى (دو جلد، 1340 -1336)؛ شجره‏ى طیبه (تألیف محمدباقر رضوى، تكمله و تصحیح و تهیه‏ى مشجرات، 1348)؛ شرح مشكلات دیوان انورى (از ابوالحسن حسینى فراهانى، 1340)؛ مثنوى‏هاى حكیم سنایى (1348)؛ مجمل التواریخ (درباره‏ى تاریخ زندیه، از ابوالحسن گلستانه، 1319)؛ تصحیح مجموعه رسائل خواجه نصیر طوسى (شش رساله، 1335)؛ تصحیح المعجم فى معاییر اشعار العجم (اثر نظامى عروضى، از روى نسخه تصحیح محمد قزوینى، 1336)؛ ترجمه‏ى میزان الحكمه (اثر عبدالرحمن خازنى، متن قدیمى، 1346)؛ یادبود هفتصدمین سال خواجه نصیر طوسى (1335، با مقدمه‏ى موسى عمید). تاریخ شهر مشهد نام كتاب دیگرى است كه در سال 1313 به مناسبت ساختمان آرامگاه فردوسى تألیف شد.