حبیب اللَّه نوبخت شیرازی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(تو 1274/ 1273 ش)، نویسنده، مترجم، روزنامه‏نگار و شاعر. در شیراز به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتى را در زادگاهش به پایان برد، سپس براى تحصیل علوم دینى به نجف و كربلا رفت و ادبیات عرب را آموخت. او علم كلام را از محضر سید محمد مفتى هندى آموخت و ادبیات عرب را نزد شیخ عبدالرحمان كویتى تكمیل كرد و در حوزه‏ى درس صدر اصفهانى، كه مرجع تقلید بود، درس خارج خواند. وى پس از مراجعت به شیراز مدتى در مدرسه شریعت، و پس از تأسیس دارالمعلمین شیراز مدت سه سال در آنجا تدریس كرد. او در 1298 ش در شیراز مجله‏هاى «دنیاى ایران»، «فكر آزاد» و روزنامه‏ى «بهارستان» در 1299 ش مجله‏ى «گل آشتى» را در شیراز تأسیس و منتشر نمود. نوبخت از طرفداران رضا شاه بود به همین علت شاه او را به مدیریت مجله‏ى نظامى «قشون» كه در 1340 ق تأسیس شده بود، برگزید. او در دوره‏هاى ششم و هفتم از طرف مردم بهبهان به نمایندگى مجلس شوراى ملى انتخاب شد. وى مدتى نیز ریاست كتابخانه‏ى سلطنتى را بر عهده داشت. از دیگر آثارش: «شاهنامه پهلوى»؛ «علم تربیت یا پداگوژى»؛ «علم روح علم طبایع»؛ «ماوراء مدرسه»؛ «فلسفه فازیسم»؛ «قانون فكر»، در علم منطق؛ «تاج جاحظ»، ترجمه؛ «كارنامه»، ترجمه؛ رساله‏ى «سفراى محمد»؛ «پندنامه»، شعر؛ «دیوان» شعر.[1] فرزند میرزا محمد حسن شیرازى، در 1272 ش در شیراز تولد یافت. تحصیلات مقدماتى و ابتدائى را در موطن خود فراگرفت و در 12 سالگى براى ادامه تحصیل به عتبات رفت و علاوه بر ادبیات عرب، حكمت الهى و فلسفه و فنون و صناعات ادبى را به خوبى فرا گرفته و به زبان عربى تسلط كامل یافت و از همان هنگام تحصیل، همكارى با مطبوعات را شروع كرد و غالبا در روزنامه‏هاى مصر مقالاتى به زبان عربى مى‏نوشت و یا قصائدى به صورت انتقاد از اوضاع جهان سروده به مطبوعات مى‏داد. مسافرت نوبخت براى ادامه تحصیل در نجف و كشورهاى عربى قریب دوازده سال طول كشید و پس از پایان جنگ اول به ایران برگشت. چندى در دارالمعلمین فارس معلم طبیعیات بود، بعد به فكر روزنامه‏نگارى افتاد. ابتدا مجله‏اى به نام زندگانى تأسیس نموده، آنرا انتشار داد و پس از آن مجله‏ى فكر آزاد را تأسیس كرد ولى دوام زیادى نداشت تا اینكه در 1298 در شیراز روزنامه بهارستان را انتشار داد. بهارستان در جهت كودتا و ضرورت آن مقالات متعددى مى‏نوشت و هر قدمى كه كودتاگران برمى‏داشتند تحسین و تمجید مى‏نمود. در حقیقت این روزنامه ارگان كودتا بود. پس از عزل سید ضیاءالدین از رئیس‏الوزرائى نوبخت مورد حمله شدید مخالفین واقع شد كه ناچار روزنامه را تعطیل و شیراز را ترك نمود. در 1301 در تهران روزنامه بهارستان مجددا دائر شد و هفته‏اى سه شماره انتشار پیدا مى‏كرد و ضمن تجلیل و تأیید سردار سپه بقیه رجال را مورد انتقاد قرار مى‏داد. پس از چندى روزنامه بهارستان در حقیقت مدافع رضاخان سردار سپه شد ولى به عللى در 1303 تعطیل گردید و نوبخت سردبیر و رئیس هیئت تحریریه مجله قشون شد و در همان موقع كتابى تحت عنوان سردار پهلوى نوشت. این كتاب شامل وقایع از سوم حوت 1299 تا جلوس رضاشاه به سلطنت مى‏باشد كه داراى تصاویر و گراورهاى زیادى است. نوبخت به علت نزدیكى به رضاخان سردار سپه، داوطلب وكالت مجلس شوراى ملى شد و در دوره ششم از بهبهان به وكالت رسید و در دوره هفتم هم وكیل همانجا بود. از دوره هشتم حوزه انتخابیه او عوض شد و در هر دوره از فسا انتخاب مى‏گردید كه مجموعا هفت دوره نماینده مجلس شوراى ملى بود. نوبخت در دوره رضاشاه از وكلاى مورد علاقه دستگاه بود و به همین علت نمایندگى مجلس را در تمام دوره رضاشاه حفظ كرد. در دوره سیزدهم كه انتخابات آن در تابستان 1320 انجام یافته بود پس از استعفا و خروج رضاشاه شروع به كار كرد و در این مجلس نوبخت وكیلى حراف و جنجالى شد و با دولتها به جنگ پرداخت. به هنگام طرح لایحه اتحاد سه جانبه بین ایران و انگلیس و شوروى در زمره مخالفان بود و چندین نطق طولانى ایراد نمود و سرانجام رأى كبود داد. نوبخت در آن ایام از طرفداران جدى آلمان و هیتلر بود و حزبى نیز به نام حزب كبود تأسیس كرد. در اواسط 1322 نیروهاى بیگانه در ایران عده‏اى را به جرم ژرمانوفیلى بازداشت كردند كه از جمله حبیب‏الله نوبخت وكیل مجلس بازداشت گردید. سایر بازداشتیها در اراك توقیف بودند ولى نوبخت به خارج از ایران انتقال یافت و تا پایان جنگ در اسارت بیگانگان بود. در 1324 از زندان رهایى یافت، كار سیاست را رها كرد و به تألیفات و ترجمه پرداخت تا در 1352 درگذشت. در طول زندگانى خود آثار زیادى نوشته و انتشار داد از جمله شاهنامه نوبخت است. فرزند ارشد وى دانش نوبخت سالها روزنامه سیاست ما را انتشار مى‏داد.