محمد صدوقی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : گلزار مشاهیر

عالم اسلامى. تولد: 1287(1327 ق.)، یزد. شهادت: 11 تیر 1361، یزد. آیت‏الله محمد صدوقى، از احفاد شیخ صدوق صاحب من لا یحضره الفقیه، در كودكى پدر و مادر خود را از دست داد و تحت سرپرستى آیت‏الله حاج شیخ محمد كرمانشاهى (پسر عموى وى) قرار گرفت. تحصیلات مقدماتى و قسمتى از سطوح را نز اساتید آن شهر فراگرفت و در سال 1348 ق. به اصفهان رفت و در آنجا مدتى به تحصیل مشغول شد. سرماى تاریخى 1348 ق. اصفهان باعث شد از اصفهان به یزد رود و مجددا در ذى‏الحجه سال 1349 ق. براى پایان تحصیل با خانواده‏ى خود به قم حركت نمود. اساتید سطوح عالیه وى عبارت بودند از آیت‏الله عبدالكریم حائرى یزدى، آیت‏الله سید محمدتقى خوانسارى، آیت‏الله سید حسن صدر، آیت‏الله سید محمد حجت كوه‏كمره‏اى. وى پس از اتمام دروس سطح و مقارن با شروع مدارج عالیه و نیل به درجه اجتهاد، شروع به تدریس اصول فقه و سایر دروس پرداخت. همچنین سرپرستى حوزه را از حیث امور مالى حوزه و رتق و فتق امور متفرقه طلاب را به عهده داشت. آیت‏الله صدوقى در دورانى كه فدائیان اسلام مبارزه خود را آغاز كردند، از آنها حمایت نمود و حتى سید مجتبى نواب‏صفوى و سید عبدالحسین واحدى را در منزل خود پناه داد. در سال 1371 ق. بعد از پایان تحصیل جهت دیدار خانواده خود به یزد عزیمت نمود و همان جا ساكن شد. از جمله خدمات آیت‏الله صدوقى ایجاد مراكز فرهنگى و خیریه‏اى مانند مسجد حظیره، كتابخانه سریزدى مدرسه عبدالرحیم خان، مدرسه صدوقى در مشهد و مؤسسات خیریه در قم و اماكن دیگر است. مجموعه اطلاعیه‏ها، پیام‏ها و سخنرانى‏هاى ایشان توسط مركز مدارك فرهنگى انقلاب اسلامى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى تحت عنوان مجموعه اطلاعیه‏هاى سومین شهید محراب حضرت آیت‏الله صدوقى از قبل از انقلاب اسلامى تا زمان شهادت در سال 1362 به چاپ رسدیده است. آیت‏الله صدوقى، در یازدهم تیر 1361 (برابر با دهم رمضان 1402 ق.) پس از اداى نماز جمعه در یزد و در میان مردم به دست منافقین شهید شد. آقاى حاج شیخ محمد صدوقى بن العالم الجلیل میرزا ابوطالب بن العلامه میرزا محمدرضا مجتهد كرمانشاهى اول عالم و دانشمند معاصر یزد مى‏باشد. پدران این عالم بزرگوار كه از احفاد صدوق‏الطائفه جناب ابى‏جعفر محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى معروف به شیخ صدوق صاحب من لایحضره الفقیه و صدها كتاب دیگر همگى از دانشمندان مبرز و علماء زبردست شیعه بوده‏اند. جد دوم ایشان مرحوم آیت‏اللَّه آخوند ملا محمدمهدى فرزند آخوند ملا محمد كرمانشاهى در زمان فتحعلیشاه قاجار از كرمانشاه مهاجرت به یزد نموده و خاندان صدوقى یزد را تشكیل داده است. تاریخ ورود ایشان به یزد در دست نیست ولى سال فوت به موجب لوح قبرى كه در مزار بزرگ یزد معروف به (جوى هرهر) است از این قرار است. هذا مغرب شمس الهدایه و الكمال و مغیب بدر الحكمه و الافضال قطب فلك العرفان و نقطه دائره المعرفه و الایقان مجمع الخصوصیات العلیه و منبع الافاضات السنیه جامع مراتب الحكمه و الاجتهاد و حاوى مسالك الهدایه و الرشاد افضل الفضلاء السابقین و اعلم العلماء اللاحقین فى بیضه الاسلام والدین و محكم احكام رب العالمین الذى كان فى مقام التحقیق نطوق كیف و هو من نجل الصدوق عمده المحققین و زبده المدققین الواصل الى جوار رحمه‏اللَّه الملك الغنى مولانا ملا محمدمهدى الكرمانشاهى اعلى‏اللَّه مقامه فى شهر جمادى‏الثانیه من شهور 1236: و در سفرنامه مرحوم آیت‏اللَّه آقا محمدعلى بن آیت‏اللَّه على الاطلاق آقا محمدباقر وحید بهبهانى این جمله قید شده است كه در یزد وارد بر آقاى آخوند ملا محمدمهدى كرمانشاهى شده و شرح مفصلى در خصوص یزد و اخلاق اهالى آن نگاشته است. خلاصه مترجم معظم ما در هشتم صفر سال 1326 قمرى در یزد متولد و تحصیلات مقدماتى و قسمتى از سطوح را در نزد اساتید آن شهرستان تلمذ نموده و در سال 1348 به اصفهان عزیمت و چندى در آنجا در خدمت استادان آن سامان درس خوانده و سرماى تاریخى زمستان و طاقت فرساى سال 48 كه در اسفهان و سایر شهرستانهاى ایران حكمفرما شده ایشان را مجبور كرد كه از اصفهان به یزد مراجعت و مجددا در ذى‏الحجة 1349 ق براى پایان تحصیل با عائله خود به قم حركت نموده و اساتید سطوح عالیه را درك و از محضر و درس مرحوم آیت‏اللَّه حایرى و آیت‏اللَّه خونسارى و آیت‏اللَّه صدر و آیت‏اللَّه حجت قدس‏اللَّه اسرارهم استفاده نموده و هم سطوح عالیه را تدریس تا در سال 1371 ق براى دیدن ارحام به یزد عزیمت نموده و با استقبال كم‏نظیرى وارد یزد و پس از چند روزى تصادفا پدر همسر ایشان مرحوم حجةالاسلام آقا میرزا محمد كرمانشاهى كه از علماء و ائمه جماعت یزد بودند وفات و به درخواست و اصرار مردم یزد عزم رحیلش بدل به اقامت گردیده و تا حال تحریر مرجع بزرگ و مطلق امور دینى مردم یزد و حومه آن مى‏باشند. نگارنده گوید: آیت‏اللَّه صدوقى از دانشمندان كم‏نظیر معاصر ما در فضل و اخلاق و علم و عمل و تقوى و دیانت و پاكدامنى و اصالت خانوادگى و داراى محامد آداب و محاسن اخلاق و صفات حمیده و فضائل نفسانى مى‏باشند و اكنون سرپرستى حوزه علمیه یزد را به عهده دارند و به عموم محصلین مدارس یزد ماهیانه و شهریه مى‏پردازند. آثار و باقیات الصالحات بسیارى در یزد و نقاط دیگر دارند كه به آنها اشاره مى‏شود. 1- مسجد حظیره كه با طرز جالب و زیبائى تعمیر نموده و اكنون در آن در ظهر و شب اقامه جماعت مى‏نمایند. 2- كتابخانه سریزدى مدرسه عبدالرحیم‏خان 3- تجدید بناء و تعمیر و توسعه مدرسه مزبور كه در شرف ویرانى بود. 4- مدرسه صدوقى در مشهد مقدس رضوى 5- موسسات خیرى در شهرستان قم و اماكن دیگر. داراى فرزند برومند فاضلى به نام ثقةالاسلام و زبده الفضلاء الكرام آقاى آقا شیخ محمدرضا صدوقى مى‏باشد كه از جمله محصلین مهذب حوزه علمیه قم و در روحیات و فضائل اجتماعى نسخه ثانى آن پدر بزرگوارند. و نیز دامادهاى دانشمند چندى دارند كه در میان آنان حضرت مستطاب حجةالاسلام و عمادالاعلام آقاى حاج شیخ محمود جعفرى تبریزى مشهور همگان و در میان اصحاب و خواص یاران آیت‏اللَّه العظمى شریعتمدارى در فضل و تقوا و پاكدامنى مشارالیه بالبنان مى‏باشند. نگارنده گوید: جناب آقاى جعفرى كه بیش از سى سالست ایشان را مى‏شناسم و در زمان حیات و ریاست مرحوم آیت‏اللَّه العظمى حجت ره از خواص اصحاب و ملازمین آن مرحوم بودند و به درس فقه و اصول ایشان شركت داشتند از همان تاریخ موصوف به تقوا و متانت بودند و هیچ مكروهى از ایشان ندیده و نشنیده‏ام و پس از فوت مرحوم آیت‏اللَّه حجت بنابر خواسته آیت‏اللَّه شریعتمدارى متصدى بعضى از كارهاى معظم‏له گردیده و تاكنون موفق و مورد توجه و علاقه عموم محصلین و زعماء و مراجع حوزه علمیه و بالاخص زعیم روشن و مرجع بزرگوارى چون آیت‏اللَّه العظمى شریعتمدارى مدظله العالى مى‏باشند. (1361 -1287 ش)، عالم دینى و فقیه. گویند اجدادش از فرزندزادگان شیخ صدوق، محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى بوده‏اند. در یزد به دنیا آمد و تحصیلات مقدماتى و قسمتى از سطوح را در مدرسه عبدالرحیم‏خان نزد اساتید زمان تلمذ نمود. در 1348 ق به اصفهان رفت و چندى در خدمت استادان آن شهر درس خواند. زمستان همان سال از اصفهان به یزد مراجعت كرد و در 1349 ق براى تكمیل تحصیلات با خانواده‏ى خود به قم رفت و اساتید سطوح عالیه را درك و از محضر درس آیت‏الله حائرى و آیت‏الله خوانسارى و آیت‏الله صدر و آیت‏الله حجت استفاده نمود و همچنین سطوح عالى را تدریس كرد. ساله مقسم شهریه آیت‏الله صدر و آیت‏الله بروجردى بود. از 1371 ق در یزد اقامت گزید و مرجع امور دینى مردم گشت. وى پس از ایراد خطبه‏هاى نماز جمعه یزد بر اثر انفجار نارنجك به شهادت رسید. از آثار وى: تعمیر مسجد حظیره، احداث كتابخانه‏ى مدرسه‏ى عبدالرحیم‏خان؛ تجدید بناء و تعمیر و توسعه مدرسه‏ى عبدالرحیم خان، احداث مدرسه‏ى صدوقى در مشهد مقدس رضوى؛ ایجاد موسسات خیریه در شهرستان قم و اماكن دیگر. از آثار علمى‏اش: «حدیث كساء»؛ «قصد السبیل»، در امر بین الامرین.[1]