زهرا کیا خانلری

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : گلزار مشاهیر

مترجم، محقق. تولد: 1294، تهران. درگذشت: اسفند 1369. زهرا كیا (خانلرى)، فرزند هادى نورى نواده حاج شیخ فضل‏الله نورى، تحصیلات دبستانى را در مدرسه ناموس به پایان رسانید و تحصیلات دبیرستانى را در دارالمعلمات مركزى (دانشسراى مقدماتى) انجام داد و بلافاصله در سن هفده سالگى به تدریس در مدارس ملى و دولتى پرداخت و خود براى گذراندن امتحانات دوره‏ى كامل متوسطه با پسران آماده كرد و اجازه‏ى آن را نیز از معارف دریافت نمود و در سال 1314 پس از گذراندن امتحان ورودى در رشته‏ى ادبیات فارسى دانشكده‏ى ادبیات تهران كه در زمان دانشسراى عالى نامیده مى‏شد قبول شد و در سال 1318 به اخذ لیسانس نایل آمد و سپس ضمن خدمت دولتى در رشته‏ى دكتراى زبان و ادبیات فارسى كه تازه تأسیس شده بود ادامه تحصیل داد و در سال 1323 با گذراندن رساله خود درباره‏ى «سبك ادبى تواریخ ایران بعد از اسلام تا قرن نهم» به اخذ دكترى نایل آمد. پس از چند سال تدریس در دبیرستان به ریاست دبیرستان نوربخش (رضاشاه كبیر سابق) منصوب شد و چند سال به سمت دانشیارى و پس از آن به مقام استادى دانشكده‏ى ادبیات نایل آمد. در سال 1320 با پرویز خانلرى همكلاسى رشته‏ى دكتراى خود ازدواج كرد و با كمك هم مجله «سخن» را در سال 1322 منتشر كردند و در این ایام در شوراى زنان با دكتر فاطمه سیاح و عده‏اى دیگر به فعالیت‏هاى اجتماعى پرداخت و به سمت منشى هیئت مدیره‏ى شورا منصوب شد. زهرا خانلرى پس از مرگ دردناك پسر هشت ساله‏اش از هر گونه فعالیت اجتماعى دست برداشت و تنها به كارهاى ادبى خود ادامه داد. او از هفده سالگى بنا بر ذوق شخصى به مطالعه و نوشتن مقالات در جراید روز پرداخت و در همان ایام دو داستان به نام پروین و پرویز و ژاله یا رهبر دوشیزگان (1315) نوشت و چنان كه ذكر شد در مجله «سخن» به داستان‏نویسى و ترجمه‏ى مقالات پرداخت. در سال 1339 براى مطالعه درباره‏ى كتب درسى به كشورهاى فرانسه و انگلستان سفر كرد و در بازگشت در سازمان كتاب‏هاى درسى با عده‏اى از همكارانش دست به تغییر در كتاب‏هاى درسى مدارس زد و كار او از اولین كتاب دبستانى آغار نمود و به كلى سبك كتاب‏هاى گذشته را عوض و كتاب‏هاى تازه را به سبك جدید با در نظر گرفتن محیط و زبان كشور خود تألیف كرد و براى آموزگاران نیز روش تدریس نوشت تا با سهولت بتوانند كتاب‏هاى تازه را تدریس نماید و این همكارى را تا كتاب فارسى اول دبیرستان ادامه داد و كتاب‏هاى پنجم و ششم دبیرستان را شخصا نوشت و این كتاب‏ها از سال 1341 به تدریج به صورت كتاب‏هاى رسمى در سراسر كشور تدریس شد. و چون همیشه در ضمن تدریس در دبیرستان و دانشگاه به این نكته برمى‏خورد كه شاگردان از داستان‏هاى منظوم و معروف ادبى زبان فارسى به كلى بى‏اطلاع‏اند و هرگز فرصت خواندن آنها را ندارند بنابراین درصدد برآمد كه این داستان‏ها را خلاصه كند و به لباس نثر درآورد. این مجموعه كه با شیوه‏ى خاصى نوشته شد به نام داستان‏هاى دل‏انگیز ادبیات فارسى (1337) منتشر و دوباره تجدید چاپ شد و برنده‏ى جایزه‏ى یونسكو در ایران شد. از آثار دیگر اوست: پروین و پرویز (داستان)، ژاله یا رهبر دوشیزگان (داستان، 1315)، راهنماى ادبیات فارسى، فرهنگ اعلام، اصطلاحات (1341)، فرهنگ ادبیات فارسى (1348)، نمونه فارسى در سلسله شاهكارهاى ادبیات فارسى، داستان حسنك از تاریخ بیهقى (1351)، برگزیده‏ى قابوسنامه (تصحیح از قدیمى‏ترین نسخ، 1352)، كتاب‏هاى فارسى و دستور در سلسله كتاب‏هاى درسى، افسانه‏ى سیمرغ (از منطق الطیر عطار)، براى كودكان، ترجمه شب‏هاى روشن (اثر فئودر داستایوسكى، 1324)، رنج‏هاى جوانى ورتر (اثر آندره موروآ، 1322)، بیست داستان (از پیراندللو، 1335)، آقاى رییس جمهور (اثر میگل انخل آستوریاس، 1348)، سه داستان حماسى فارسى براى گنجینیه‏ى ادبیات كودكان، نمونه‏ى غزل فارسى (1343)، دنیاى خیال، (اثر آندره موروآ، 1349)، توروتومیو (1351)، پاپ سبز (1360). (1369 -1294 ش)، نویسنده و مترجم. نسبش به حاج شیخ فضل‏اللَّه نورى مى‏رسد. در تهران به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایى در مدرسه‏ى ناموس، تحصیلات متوسطه را در دانشسراى مقدماتى، به پایان رساند و بلافاصله به تدریس در مدارس ملى و دولتى پرداخت. در 1318 ش موفق به اخذ لیسانس در رشته‏ى ادبیات فارسى از دانشكده‏ى ادبیات دانشگاه تهران شد. وى، در ضمن خدمات دولتى، در رشته‏ى دكتراى زبان و ادبیات فارسى ادامه‏ى تحصیل داد و با ارائه‏ى رساله‏ى خود درباره‏ى «سبك ادبى تواریخ ایران بعد از اسلام» موفق به اخذ مدرك دكترا شد. پس از چند سال تدریس در مدارس و ریاست دبیرستان نوربخش به سمت دانشیارى و سپس به مقام استادى دانشگاه ادبیات رسید. وى به اتفاق همسرش، پرویز ناتل خانلرى، در 1322 ش مجله‏ى ادبى «سخن» را منتشر كرد و در این ایام در شوراى زنان با دكتر فاطمه سیاح و عده‏اى دیگر به فعالیت‏هاى اجتماعى پرداخت. او براى مطالعه درباره كتب درسى به كشورهاى فرانسه و انگلستان سفر كرد و پس از بازگشت، در سازمان كتاب‏هاى درسى با عده‏اى از همكارانش به تغییر و تحول در كتب درسى پرداخت. از آثار وى: «پروین و پرویز»، داستان؛ «ژاله یا رهبر دوشیزگان»، داستان؛ «نمونه‏ى غزل فارسى»؛ «راهنماى ادبیات فارسى»؛ «داستانهاى دل‏انگیز ادبیات فارسى»؛ برگزیده «قابوسنامه»؛ «داستان حسنك»، «از «تاریخ بیهقى»؛ «افسانه سیمرغ»، براى كودكان، از «منطق الطیر» عطار؛ ترجمه‏هاى: «بیست داستان»، «سه اندیشه‏ى دخترك گوژپشت»، «خانه‏ى افسون‏زده»، «انتقام سگ»، «روسرى سیاه»، «شب عروسى»، «كدامیك است»، «دود»، «زن مرده و زن زنده»، «سكته ناقص»، «گل سرخ»، «سرگرمى»، «چائولا ماه را كشف مى‏كند»، «نمازخانه كوچك»، «پاسخ»، «بیچاره آن مرحوم»، «دو و دو شش»، «لباس نو»، «گربه، پرنده، ستارگان»، «دنیاى خیال»، «شبهاى روشن»، «رنجهاى جوانى ورتر»، «آقاى رئیس جمهورى»، «پاپ سبز».[1]