محمدجواد مشکور

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

محقق، ادیب، زبان‏شناس. تولد: 1297، محله سنگلج تهران. درگذشت: 25 فروردین 1374، تهران. محمدجواد مشكور، فرزند حاج شیخ علاءالدین، تحصیلات ابتدایى را در مدرسه‏ى دارالفنون گذراند. سپس وارد دانشسراى عالى و دانشكده‏ى معقول و منقول شد و در سال 1318 موفق به اخذ درجه‏ى كارشناسى در ادبیات فارسى و ادبیات عرب شد. مدتى به تدریس در دبیرستان‏ها پرداخت و چند سالى به خدمت در وزارت دارایى مشغول شد. مشكور چندى نیز نزد دایى‏هاى خود شریعت سنگلجى و محمدمهدى سنگلجى به تحصیل علم پرداخت. همچنین از محضر استادانى چون علامه سید محمدحسین طباطبایى، علامه محمد بن عبدالوهاب قزوینى، مهدى آشتیانى، بدیع‏الزمان فروزانفر، احمد بهمنیار، ملك‏الشعراى بهار و عباس اقبال بهره برد. همچنین به تحصیل و تحقیق در زبان‏هاى باستانى باستانى پرداخت وى از سال 1327 تا سال 1338 به تدریس تاریخ ایران قدیم و زبان پهلوى در دانشگاه تبریز مشغول بود. در سال 1332 به پاریس عزیمت كرد و در سال 1336 به اخذ درجه دكترى در تاریخ اسلام و فوق آن نایل آمد. مدت شش سال سردبیر مجله‏ى عربى «الاخاء» بود. در سال 1344 به خدمت تمام وقت دانشسراى عالى درآمد و در كنار آن در دانشكده‏ى ادبیات و علوم انسانى و دانشكده‏ى الهیات و معارف اسلامى دانشگاه تهران نیز به تدریس مشغول بود. در سال 1353 به عنوان رایزن فرهنگى ایران عازم سوریه شد و در ضمن به تدریس تاریخ فرق اسلامى به خصوص فرقه‏هاى شیعه و تاریخ زبان‏هاى سامى در دانشگاه دمشق پرداخت. دكتر مشكور در مهر سال 1358 پس از قریب چهل سال خدمت دانشگاهى بازنشسته شد ولى همچنان به كار تدریس و تحقیق مشغول بود. برخى از آثار ایشان به این شرح هستند: كلمات محمد (ص) (متن عربى و ترجمه، 1318)؛ تاریخ اوستا و ادبیات دینى پهلوى (1325)؛ تاریخ ایران باستان به روایت ابن عبرى (یوسف بنیان، ترجهه، 1326)؛ تاریخ مذاهب اسلام یا ترجمه الفرق بین الفرق (ابومنصور عبدالقاهر بغدادى، ترجمه)؛ النكت الاعتقادیة (شیخ مفید محمد بن محمد النعمان، ترجمه، تبریز، 1333)؛ تاریخ مردم اورارتو (كشف یك سنگ، تهران، 1233)؛ تاریخ اورارتو سنگ نبشته‏هاى اورارتى در آذربایجان (1345)؛ تاریخ اجتماعى ایران در عهد باستان (1347)؛ تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجرى (1352)؛ نظرى به تاریخ آذربایجان و آثار باستانى و جمعیت‏شناسى آن (1349)؛ ترجمه تاریخ طبرى قسمت مربوط به ایران (ابوعلى محمد بن محمد بلعمى، 1337)؛ دستورنامه در صرف و نحو زبان فارسى (1338)؛ فرق الشیعه یا مقالات الامامیة و الفرق و اسماؤها و صنوف‏ها (1325)؛ كارنامه اردشیر بابكان (1329)؛ مجوس در كتب مقدس سامى (1325)؛ هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذهب (1337)؛ گفتارى درباره دینكرد (1325)؛ ایران در عهد باستان (1343)؛ تصحیح منطق الطیر عطار، اخبار سلاجقه روم (1350)؛ سیر اندیشه‏هاى دینى در ایران (1355)؛ تاریخ شیعه و فرقه‏هاى اسلام تا قرن چهارم هجرى (1357)؛ فرهنگ تطبیقى عربى با زبان‏هاى سامى و ایرانى (1357)؛ جغرافیاى تاریخى ایران قدیم (1371)؛ دكتر جواد مشكور چهل و شش عنوان كتاب دارد و بیش از صد مقاله در زمینه ادبیات، تاریخ، ادیان و مذاهب، زبان‏شناسى به زبان‏هاى فارسى و عربى و فرانسوى نوشته است. برخى از مقاله‏هاى او در «معمارى ایران»، «هنر و مردم»، «وحید»، «تاریخ و فرهنگ ایران»، «زمین و زمان»، «سخن»، «بررسى‏هاى تاریخى»، «معارف اسلامى»، «دانش» و «باستان‏شناسى و هنر ایران ». وى همچنین در كتاب مجموعه خطابه‏هاى تحقیقى كه در سال 1350 منتشر شد، داراى مقاله بود. پیكر محمدجواد مشكور در بهشت زهرا در قطعه‏ى 88 (ویژه‏ى هنرمندان و نویسندگان) به خاك سپرده شد. (1374 -1297 ش)، نویسنده، مترجم، مصحح، مورخ، فرهنگ نویس، محقق و استاد دانشگاه. ملقب به بهاءالدین. در تهران به دنیا آمد. پس از طى تحصیلات ابتدایى و متوسطه در مدارس تمدن، ثروت و دارالفنون وارد دانشكده‏ى معقول و منقول شد و سپس از دانشسراى عالى موفق به اخذ لیسانس در ادبیات فارسى و ادبیات عرب گردید. در 1318 ش در دبیرستانهاى ملى تدریس كرد و به خدمت وزارت دارایى درآمد. وى به جهت علاقه به تحقیقات ادبى و معارف اسلامى از محضر دایى‏هاى خود، شریعت سنگلجى و دو برادرش، آقا محمد و آقا محمدمهدى سنگلجى، و استادانى چون: علامه طباطبایى، علامه قزوینى، میرزا مهدى آشتیانى، بدایع‏الزمان فروزانفر، میرزا یداللَّه نظر پاك، الهى قمشه‏اى و محمود شهابى استفاده‏ها برد. وى پس از آموختن مقدمات زبانهاى سامى (عبرى و سریانى) از طرف مدرسه‏ى عالى ایران شناسى به تدریس در آن مدرسه دعوت شد. مشكور یكى از همكاران علامه على‏اكبر دهخدا در كار «لغت نامه» بود. در 1327 ش در دانشگاه تبریز تاریخ ایران باستان و زبان پهلوى را تدریس مى‏كرد و در ضمن اقامت در تبریز از محضر استادانى چون حاج میرزا عبداللَّه مجتهدى و حاج محمد آقا نخجوانى و حاج حسین آقا نخجوانى و واعظ چرندانى و غیره بهره جست. در 1332 ش براى گذراندن دوره‏ى دكترا به دانشگاه سوربن پاریس رفت و درباره‏ى تاریخ و فرهنگ خاورمیانه، از قرن نهم پیش از میلاد تا قرن نهم میلادى، به تحقیق پرداخت و در 1336 ش موفق به اخذ مدرك دكترا در تاریخ اسلام و خاورمیانه شد. وى از 1340 تا 1344 ش مدیریت مجله‏ى «الاخاء» را به عهده داشت. در این بین او در كنگره‏هاى بین‏المللى در انگلستان و فرانسه و آلمان و روسیه و تركیه شركت نمود و در 1352 ش با سمت رایزن فرهنگى به دمشق رفت. وى ضمن تدریس تاریخ فرق اسلامى بویژه شیعه در دوره‏ى فوق لیسانس در دمشق، موفق به تأسیس دو كرسى زبان و ادبیات فارسى در دو دانشگاه دمشق و حلب شد و كتابخانه‏اى مربوط به كتب ایران و اسلام در مركز رایزنى و كتابخانه‏اى مربوط به ایران‏شناسى در كتابخانه‏ى مركزى دانشگاه دمشق دایر كرد. یكى از مهم‏ترین موفقیتهایش در آنجا مشخص كردن قبر ابونصر فارابى در باب الصغیر و شیخ اشراق شهاب‏الدین ابوالفتوح سهروردى در باب البرید بود. از دیگر آثار وى: «تاریخ شیعه و فرقه‏هاى اسلامى تا قرن چهارم»؛ «نظرى به تاریخ آذربایجان و آثار باستانى و جمعیت شناسى آن»؛ «روح القرآن»، در توحید و مكارم اخلاق انسان؛ «تاریخ اورارتى و سنگ نبشته‏هاى اورارتى در آذربایجان»؛ «خلاصه ادیان در تاریخ دینهاى بزرگ»؛ «گفتارى درباره‏ى دینكرد»؛ «تاریخ اجتماعى ایران در عهد باستان»؛ «فرهنگ هزوارشهاى پهلوى»؛ اهتمام در انتشار كتاب «هفتاد و سه ملت»؛ تصحیح و اهتمام در انتشار كتابهاى: «نصاب الصبیان» ابونصر فراهى و «منطق الطیر» عطار؛ «نسب نامه‏ى خلفاء و شهریاران» و سیر تاریخى حوادث اسلام، ترجمه؛ «اخبار سلاجقه‏ى روم»؛ «كلمات حضرت محمد (ص)»، ترجمه؛ «الفرق بین الفرق»، ترجمه؛ «فرهنگ تطبیقى عربى با زبانهاى سامى و ایرانى»؛ «تاریخ ایران زمین»، از روزگار باستان تا عصر حاضر.[1]