صمصام السلطنه

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : فرهنگ فارسی معین (جلد پنجم)

(ع. شمشیر پادشاهى) نجفقلى‏خان بن حسینقلى‏خان بن جعفر قلى‏خان بن حبیب‏اللَّه خان بن ابدال‏خان از سران ایل بختیارى و از رجال اواخر قاجاریه و مشروطه (و. 1269 ه.ق. - ف. 1349 ه.ق.) وى در قیام علیه استبداد و برقرارى مشروطیت كوشش بسیار دارد. هنگامى كه محمدعلى شاه با طرفداران مشروطیت به مخالفت برخاست، مشروطه‏خواهان اصفهان درصدد برآمدند از ایل بختیارى یارى بخواهند. در این وقت به فرمان محمدعلى شاه صمصام‏السلطنه از حكومت بختیارى عزل شد و سردار ظفر به جاى او منصوب گردید. مشروطه‏خواهان نامه‏اى به صمصام نوشتند و از او استمداد كردند. وى با همراهى خوانین ایل علیه دولت قیام كرد. در 9 ذى‏الحجه 1316 ه.ق. بختیاریان وارد اصفهان شدند. نمایندگان محمدعلى شاه كوشیدند وى و ضرغام را به بختیارى باز گردانند ولى مشروطه‏خواهان از اقدامات آنان جلوگیرى كردند. محمدعلى شاه از قیام بختیاریان و دیگر مردم از ایران هراسان شده مجددا فرمان انتخابات و تشكیل مجلس شوراى ملى را صادر كرد ولى مردم چون اطمینان نداشتند نپذیرفتند و بختیاریان از اصفهان و سپهدار از رشت براى تصرف تهران عازم پایتخت شدند. محمدعلى شاه امیر مفخم و سردار جنگ و سردار ظفر را مأمور ممانعت بختیاریان كرد ولى اینان عمدا تعلل كردند. نمایندگان روس و انگلیس در بین راه با صمصمام و سردار اسعد مذاكره كردند كه در صورت مراجعت آنان، ایشان ضمانت مى‏كنند كه محمدعلى شاه از حكومت مشروطه تبعید كند ولى خوانین نپذیرفتند و مقارن طلوع آفتاب روز اول رجب 1327 ه.ق. قشون بختیارى از دروازه یوسف‏آباد به تهران درآمد و بدون برخورد به مقاومت از خیابان شاه‏آباد وارد بهارستان گردید. سپس تصادماتى بین مجاهدان و قواى دولتى روى داد. در این حال محمدعلى شاه ناگزیر شد به سفارت روس پناهنده گردد. پس از فتح تهران صمصام‏السلطنه را به حكومت اصفهان فرستادند. بعدها وى به سمت ریاست وزراء ایران انتخاب شد و كابینه او در 19 رجب 1336 ه.ق./ 11 ثور 1297 ه.ش. تشكیل شد. وثوق‏الدوله در 29 شوال 1336 ه.ق./ 16 اسد 1297 ه. ش. جانشین او شد ولى صمصام‏الدوله استعفا نداد و از آن پس نیز خود را به رئیس‏الوزراء مى‏دانست.