معزی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 6 منبع : فرهنگ فارسی معین (جلد ششم)

امیرالشعرا ابوعبداللَّه محمد بن عبدالملك برهانى نیشابورى، شاعر نامى قرن پنجم و اوائل قرن ششم هجرى بود. تخلص او به معزى به جهت تقرب وى به دربار معزالدین ملكشاه بن الب‏ارسلان است. چون پدر او در قزوین درگذشت وى را به ملكشاه سپرد و چون خیرى از دربار ندید ناگزیر به علاءالدوله فرامرز متوسل شد و به وسیله او به شاه معرفى گردید و به واسطه‏ى یك رباعى كه بالبدیهه گفت شاه اسبى بدو بخشید و او باز بالبدیهه رباعى دیگر گفت و از طرف سلطان به امیر معزى ملقب شد و مقرب گردید. وى تا سال 485 (پایان عهد ملكشاه) در خدمت آن سلطان بود، و پس از وفات او مدتى در هرات و نیشابور و اصفهان بسر برد و سرگرم مدح امراى سلجوقى و غیر سلجوقى مانند بركیارق و محمد، ارسلان ارغو، ابوشجاع حبشى (دو تن از مخالفان فرزندان ملكشاه در خراسان) بود و پس از آنكه حكومت خراسان به سنجر رسید معزى به خدمت او شد و تا پایان حیات در خدمت او مى‏زیست. یكبار تیرى از كمان سنجر بدر شد و به معزى اصابت كرد و او چندى بیمار بود و بهبود یافت ولى همواره پیكان در سینه او جاى داشت و وى را عذاب مى‏داد. وفات وى بین 518 تا 521 ه.ق اتفاق افتاد. معزى در قصیده‏سرائى استاد بود و معانى بسیار را در الفاظ ساده و عارى از تكلف بیان مى‏كرد. دیوان او بطبع رسیده و حدود 19000 بیت دارد.