ارجمند بانو بیگم

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 11 منبع : مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی

17 -1001 ذیقعده 1040 ق، ملقب به ممتاز محل و ممتازالزمانى، محبوبترین همسر شاه جهان (1068 -1037 ق)، پادشاه تیمورى هند. وى دختر میرزا ابوالحسن آصفخان و نوه خواجه غیاث‏الدین محمد بود. پدر بزرگش، در زمان سلطنت شاه طهماسب اول صفوى (984 -930 ق) وزیر یزد و اصفهان بود، اما پس از درگذشت شاه طهماسب، به همراه خانواده خود، ایران را ترك كرد و رهسپار هند شد. وى در دربار اكبر شاه (1014 -963 ق) پادشاه تیمورى به مقام «وزارت عظمى» رسید و لقب «اعتمادالدوله» یافت. آصفخان نیز به دلیل كاردانى و لیاقت شخصى خود و پدرش و نیز ازدواج خواهرش نور جهان با جهانگیر (1037 -1014 ق)، پادشاه بابرى هند نفوذ و مقام بالایى در دربار پادشاهان هند به دست آورد. چند ماه پس از ازدواج جهانگیر با نور جهان، شاه جهان، ارجمند بانو، دختر آصفخان را كه از زیبایى فوق‏العاده و حسن خلق برخوردار بود به ازدواج خود درآورد (نهم ربیع‏الاول 1021 ق). ارجمند بانو كه بیست سال بیشتر نداشت مورد علاقه فراوان همسرش بود و از آن پس در سفر و حضر همراه او گردید. وى از سوى همسرش ملقب به «ممتاز محل» و «ممتازالزمانى» شد. ارجمند بانو بیست سال با شاه جهان زندگى كرد و هنگامى كه فرزند چهاردهم خود را- كه گوهر آرا نام گرفت- در برهانپور به دنیا آورد، خود از درد شدید زایمان درگذشت. شدت اندوه شاه جهان از مرگ همسر محبوبش به اندازه‏اى بود كه پس از چندى موى سر و صورتش سپید گردید و تا مدتى در مجلس جشن و شادى حاضر نمى‏شد. شاعران نیز قصاید بسیار در رثاى ملكه سرودند. از ارجمند بانو ده میلیون روپیه ارثیه باقى ماند كه به فرمان شاه جهان نیمى از آن به دختر بزرگش جهان‏آرا بیگم رسید و نیم دیگر را میان فرزندانش بطور مساوى تقسیم كردند. جنازه ارجمند بانو را موقتا در باغ دین‏آباد در حومه‏ى برهانپور به امانت گذاشتند. بناى قبر موقت وقتى به پایان رسید، شاه جهان براى خواندن فاتحه بر سر آن رفت و ساعتها زارى كرد. از آن پس هم تا آن جنازه در برهانپور بود هر شب جمعه این زیارت را تكرار مى‏كرد. شاه جهان تصمیم گرفت براى ملكه محبوب خود چنان مقبره‏اى بسازد كه در جهان بى‏نظیر باشد و یادگار عشق او را تا ابد بر صفحه روزگار جاودان سازد. به دستور او در آگره- كه قبل از بناى ارگ شاه جهان‏آباد در دهلى، پایتخت بود زمین وسیع و باصفایى را در كنار رود جمنا براى مقبره ارجمند بانو خریدارى كردند و تابوت ملكه را روز جمعه هفدهم جمادى‏الاول 1041 ق به همراهى فرزندش شاه شجاع و تنى چند از بزرگان كشور به آگره حمل كردند. تابوت را موقتا در جایى امانت گذاشتند و بعد از اتمام مقبره فعلى آن را در آرامگاه ابدیش دفن كردند. هزینه ساختمان تاج محل را به اختلاف بین پنج تا سیزده میلیون و هفتصد هزار، یا سى و یك میلیون و هفتصد هزار روپیه نوشته‏اند. بیست هزار كارگر و استادكار، معمار، سنگ‏تراش، نقاش، فلزكار و جواهرتراش مدت بیست و دو سال بدون وقفه كار كردند تا ساختمان كنونى تكمیل شد. براى اخذ تصمیم درباره‏ى نقشه آرامگاه كه طرح مقدماتى آن را خود شاه جهان تنظیم كرده بود- شورایى از مهندسان عالى‏مقام ایرانى و هندى تشكیل شد و بالاخره نقشه كاملى كه استاد عیسى شیرازى (از تركان شیراز) رسم كرده بود مورد تصویب قرار گرفت و معمارى مقبره را نیز خود او عهده‏دار گردید. به اتفاق نظر معماران و هنرشناسان مقبره‏ى ممتاز حل- كه بعداً به تاج محل معروف شد- زیباترین و گرانبهاترین مقبره‏ى روى زمین است.