جلال الدین میری آشتیانی

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14

سيدجلال الدين ميري آشتياني ، در سال 1304 شمسي در قصبه ي آشتيان - از مضافات سلطان آباد عراق ( اراك ) - ديده به جهان گشود. دوره ي ابتدايي را در دبستان خاقاني آشتيان به پايان رساند و در مكتبخانه ي قديم ، گلستان سعدي ، نصاب الصبيان ، تاريخ معجم ، رياضيات ، جامع المقدمات در صرف و نحو و قسمتي از دره نادري و نيز قسمتي از كتاب شرح سيوطي را قرائت نمود. وي در سال 1323 به تشويق و راهنمايي و مساعدت يكي از علماي آشتيان ، آيت الله آقاميرزا ابوالقاسم دانش آشتياني به دارالعلم قم مسافرت كرد و تحصيلات خود را در اين شهر پي گرفت آنگاه به تهران عزيمت نمود. پس از آن به قزوين رفت و نزد حاج ميرزا ابوالحسن رفيعي قزويني ، سفر نفس اسفار خواند. استاد آشتياني ، در مهر سال 1338 تدريس خود را در دانشكده علوم معقول و منقول دانشگاه مشهد و مؤسسه ي وعظ و تبليغ آغاز نمود. پس از آن ، در بهمن سال 1338 با تأليف و عرضه ي « رساله اي در مبحث وجود » به استخدام دانشگاه مشهد درآمد. وي در خرداد سال 1340 به احراز رتبه ي دانشياري و در آذر سال 1345 به احراز رتبه ي استادي نائل آمد. استاد در مهر سال 1346 طي مأموريت يك ساله ، به دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران منتقل شد. وي در آبان سال 1375 از خدمت در دانشگاه فردوسي مشهد بازنشسته شد و در شهريور سال 1377 به پيشنهاد دانشگاه مشهد و به استناد مجوز كميسيون امور اجتماعي هيئت دولت ، مجدداً به اشتغال مجدد در دانشكده الهيات مبادرت نمود. گروه : علوم انساني رشته : فلسفه تحصيلات رسمي و حرفه اي : سيدجلال الدين آشتياني ، دوره ي ابتدايي را در دبستان خاقاني آشتيان به پايان رساند و در مكتبخانه ي قديم ، گلستان سعدي ، نصاب الصبيان ، تاريخ معجم ، رياضيات ، جامع المقدمات در صرف و نحو و قسمتي از دره نادري و نيز قسمتي از كتاب شرح سيوطي را قرائت نمود. وي در سال 1323 به تشويق و راهنمايي و مساعدت يكي از علماي آشتيان ، آيت الله آقاميرزا ابوالقاسم دانش آشتياني به دارالعلم قم مسافرت كرد و آنجا كتاب مغني و مطول و قسمت زيادي از شرح لمعه را نزد آيت الله صدوقي يزدي و چندنفر ديگر خواند. سپس جلد اول كفايه و چندسال قبل از آن ، شرح شمسيه را نزد آيت الله حاج ميرز ا عبدالجواد جبل عاملي اصفهاني قرائت كرد. آنگاه به معرفي آقاميرزا مهدي آشتياني ، نزد حاج شيخ مهدي مازندراني اميركلاهي شروع به قرائت شرح منظومه ي حكيم سبزواري و مكاسب شيخ اعظم انصاري نمود و تا اواخر الهيات منظومه و قسمت زيادي از شوارق و بعد قسمتي از امور عامه ي اسفار را نزد آن استاد فراگرفت. پس از آن ، مدت هشت سال در درس فقه و اصول آيت الله بروجردي ومدت يك سال در درس آقاسيدمحمدتقي خوانساري حاضر شد. آنگاه در مدت دو سال اقامت در نجف ، از دروس آقاي حكيم و آقاسيدعبدالهادي شيرازي استفاده كرده و مرتب و بدون وقفه در درس آقاميرزا حسن بجنوردي خراساني حاضر گرديد. در حكمت و فلسفه ، حدود پنج سال در درس حاج ميرزا محمدحسين طباطبايي تبريزي حاضر شد و از درس تفسير و اصول فقه آن استاد بهره گرفت. وي حدود يك سال در درس اسفار آقاميرزا احمد آشتياني حاضر شد و آنگاه بعد از قرائت الهيات و امور عامه ي اسفار و الهيات شفا ، به تهران عزيمت نمود. پس از آن به قزوين رفت و نزد حاج ميرزا ابوالحسن رفيعي قزويني ، سفر نفس اسفار خواند.. استاد در تهران نيز مدتي در حوزۀ درس مرحوم ميرزا احمد آشتياني و مدتي هم به طور متفرقه در محضر مرحوم آقاميرزا مهدي آشتياني حضور يافت. همچنين در قم از محضر درسي آقايان سيدمحمدتقي خوانساري و سيدمحمد حجت كوه كمره¬اي و ميرزا رضي تبريزي استفاده كرد. ايشان شرح منظومه حكمت و قسمتي از مكاسب و شوراق الالهام را خدمت مرحوم حاج شيخ مهدي اميركلاهي خوانده است. خاطرات و وقايع تحصيل : سيدجلال الدين آشتياني با ذكر خاطراتي از استاد آقاميرزامهدي آشتياني ، مي گويد : « در اوايل طلبگي ، روزي خدمت مرحوم ميرزا مهدي آشتياني شرفياب شدم. فرمودند ، به بازديد دوستي عزيز كه زماني به درس من حاضر مي شد ، مي روم. عرض كردم ، اگر مانعي نباشد ، بنده هم در خدمت شما باشم. فرمودند ، مانعي نيست. در آن زمان روي خوش به عرفانيات نشان داده نمي شد و تبليغات ناجوانمردانه ي برخي عليه فلسفه و عرفان بسيار اغواكننده بود. به هرحال بنده در خدمت مرحوم آقاميرزا مهدي ، رفتيم به منزلي كه در حياط منزل جمعي نشسته بودند و مرحوم سيدجلال دوري ، مثنوي درس مي داد. او به ملاحظه ي احترام ، از مرحوم ميرزا رشته ي سخن را قطع كرد و از ميرزا تقاضا كرد كه موضوع سخن ما اين شعر مثنوي است : پـــر و بــال مـــا كمند عشق اوست موكشانش مي كشد تا كوي دوست و از ميرزا تمنا نمود كه بيت مذكور را تعبير نمايد. مرحوم آقاميرزا مهدي با شور و حال خاص در معناي اين بيت ، حدود يك ساعت و نيم صحبت كرد و جهت ارتباط بين اين بيت و ابيات قبل از اين بيت را چنان عالي تقرير كرد كه نفس ها در سينه حبس شد و حقير براي اولين بار از عارف محقق و استاد مسلم كتاب « شرح فصوص » و « مصباح الانس » معناي بيتي از ابيات « مثنوي » را شنيد و فهميد كه منكران عرفان ، كنه مطالب را درنمي يابند و مشكل كار آنها تعصب خام است ». استادان و مربيان : از استادان و مربيان سيدجلال الدين آشتياني مي توان به اين شخصيت ها اشاره نمود: آيت الله صدوقي يزدي ، آيت الله حاج ميرزا عبدالجواد جبل عاملي اصفهاني ، حاج شيخ مهدي مازندراني اميركلاهي ، آيت الله بروجردي ، آقاسيدمحمدتقي خوانساري ، آقاي حكيم ، آقاسيدعبدالهادي شيرازي ، آقا ميرزاحسن بجنوردي خراساني ، حاج ميرزا محمدحسين طباطبايي تبريزي ، آقاميرزا مهدي آشتياني ، آقا ميرزا احمد آشتياني ، حاج ميرزا ابوالحسن رفيعي قزويني. مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : سيدجلال الدين آشتياني ، در مهر سال 1349 ، آذر سال 1352 ، خرداد سال 1370 و خرداد سال 1375 به مديريت گروه فلسفه و حكمت اسلامي در دانشكده الهيات و معارف اسلامي منصوب شد. فعاليتهاي آموزشي : سيدجلال الدين آشتياني ، در مهر سال 1338 تدريس خود را در دانشكده علوم معقول و منقول دانشگاه مشهد و مؤسسه ي وعظ و تبليغ آغاز نمود. پس از آن ، در بهمن سال 1338 با تأليف و عرضه ي « رساله اي در مبحث وجود » به استخدام دانشگاه مشهد درآمد. وي در خرداد سال 1340 به احراز رتبه ي دانشياري و در آذر سال 1345 به احراز رتبه ي استادي نائل آمد. استاد در مهر سال 1346 طي مأموريتي يك ساله ، به دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران منتقل شد. در آبان سال 1375 از خدمت در دانشگاه فردوسي مشهد بازنشسته شد و در شهريور سال 1377 به پيشنهاد دانشگاه مشهد و به استناد مجوز كميسيون امور اجتماعي هيئت دولت ، مجدداً به اشتغال مجدد در دانشكده الهيات مبادرت نمود. ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : سيدجلال الدين آشتياني ، علاوه بر تأليف دهها مقاله و كتاب ، سخنراني هاي مختلفي نيز در محافل علمي و دانشگاهي ايراد نمودند كه از جمله مي توان به سخنراني در آيين بزرگداشت حاج ملاهادي سبزواري در دانشگاه تهران و به دعوت مؤسسه ي مطالعات اسلامي دانشگاه مك گيل كانادا ( شعبه تهران ) با عنوان « سبزواري كيست ؟ » در بهمن سال 1348 و شركت در نخستين كنگره ي ملي ايران شناسي در دانشگاه تهران در شهريور سال 1349 اشاره كرد . وي در بهمن سال 1339 به عضويت در انجمن تأليف و ترجمه ي دانشگاه مشهد به نمايندگي از دانشكده علوم معقول و منقول ، در دي سال 1352 به عضويت در كميته ي تأليف و ترجمه ي دانشكده الهيات و معارف اسلامي ، در آبان سال 1355 به عضويت در شوراي پژوهشي دانشگاه فردوسي براي مدت دو سال ، در آبان سال 1355 به عضويت در كميته ي انتصابات و ترفيعات دانشكده الهيات و معارف اسلامي و در اسفند سال 1374 به عضويت در هيئت تحريريه ي نشريه ي علمي - پژوهشي دانشكده اليهات نائل آمد. شاگردان : از آغاز تدريس سيد جلال آشتياني درمشهد رابطه اي محكم بين او و شاگردانش ايجاد شده است و بسياري از طالبان دانش از محضر ايشان استفاده كرده و برخي خود درزمره دانشمندان و فلاسفه درآمده اند ، اين حلقه ها نه فقط دردانشگاه بلكه درخانة ايشان نيز تشكيل مي شد . آشتياني رابطه اي انساني و پدرانه باشاگردان خود . همفکران فرد : يكي از همفكران سيد جلال آشتياني دكتر سيد حسين نصر است كه آن دودرباره مسائل فلسفي به بحث و بررسي و پژوهش فلسفي مي پرداختند. يكي ديگراز همفكران آشتياني ،‌هانري كربن بود كه به اتفاق هم طرح چند جلد «منتخباتي ازآثار حكماي الهي ايران » را به نام رساندند . كربن به آشتياني لقب «ملاصداري دوباره زنده شده »داده بود . جوائز و نشانها : سيدجلال الدين آشتياني ، در سال 1355 به دريافت جايزه ي بنياد فرهنگي البرز به خاطر آثار علمي و پژوهشي نائل آمد. وي در اسفند سال 1376 توسط فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران به عنوان « دانشمند برجسته » انتخاب گرديد. استاد در بهمن سال 1377 به مناسبت انتشار كتاب « شرح قيصري بر فصوص الحكم » به دريافت جايزه ي شانزدهمين دوره ي كتاب سال جمهوري اسلامي ايران نائل آمد. -------------------------------------------------------------------------------- آثار : 1 تصحيح اثولوجيا ويژگي اثر : با تعليقات قاضي سيدقمي. 2 تصحيح المسائل القدسيه ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين شيرازي. 3 تصحيح تحفه المراد ( شرح قصيده ي ميرفندرسكي ) ويژگي اثر : تأليف : عباس شريف دارابي ، با شرح خلخالي و گيلاني. 4 تصحيح تحفه در مباحث علم ويژگي اثر : تأليف : ملانظرعلي گيلاني. 5 تصحيح رسائل فلسفي ويژگي اثر : اين كتاب شامل : رساله ي تحفه ( ملانظرعلي گيلاني ) ، رساله ي وحدت وجود ( ملاعلي نوري ) و رساله ي بسيط الحقيقه كل الاشياء ( ملاعلي نوري ) مي باشد. 6 تصحيح رسائل فلسفي ( متشابهات قرآن ، المسائل القدسيه ، اجوبه المسائل ) ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين شيرازي. 7 تصحيح رساله النصوص ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين قونوي ، با تعليقات ميرزاهاشم اشكوري. 8 تصحيح شرح دعاي المعرفه ويژگي اثر : تأليف : ملامحمدعلي فاضل خراساني. 9 تصحيح شرح فصوص الحكم ويژگي اثر : تأليف : مؤيدالدين جندي. ( با همكاري دكتر ابراهيمي ديناني ) 10 تصحيح قره العيون ويژگي اثر : تأليف : ملامهدي نراقي. 11 تصحيح مشارق الدراري ويژگي اثر : تأليف : سعيدالدين سعيد فرغاني. 12 تصحيح مكاتبات عرفاني ويژگي اثر : تأليف : سيداحمد حائري و شيخ محمدحسين غروي. 13 تصحيح هدايه الطالبين ويژگي اثر : تأليف : حكيم سبزواري. 14 تصحيح و گردآوري منتخباتي از آثار حكماي الهي ايران ويژگي اثر : اين كتاب چهارجلدي ، با همكاري فيلسوف فرانسوي هانري كربن در طي نزديك به ده سال شگل گرفت و دربردارنده ي منتخبي از آثار و تأليفات حكماي چهار قرن گذشته است. مطابق نوشته ي استاد آشتياني ، قرار بود كه اين منتخبات در هفت جلد به پايان برسد و حكمت الهي در ايران را تا دوران معاصر معرفي كند كه با مرگ نا به هنگام هانري كربن و دست تنهايي استاد ، اين امر مهم تاكنون به تأخير افتاده است. 15 تفسير سور? توحيد ويژگي اثر : دانشگاه فردوسي مشهد، 1366 قمري. 16 شرح بر زادالمسافر ويژگي اثر : تأليف : ملاصدرا.انجمن اسلامي حكمت و فلسفه ايران، 1369 قمري 17 شرح حال و آراء فلسفي ملاصدرا ويژگي اثر : انتشارات زوار، مشهد، 1340 شمسي. 18 شرح فصوص الحكم ويژگي اثر : تأليف : فارابي.اين كتاب در دوره شانزدهم كتاب سال جمهوري اسلامي ايران ،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامي معرفي و برگزيده شده است. آشنايي با كتاب: «شرح فصوص الحكم»: شرح فصوص الحكم/ محمد داود قيصري رومي؛ تصحيح سيدجلال الدين آشتياني – تهران: شركت انتشارات علمي و فرهنگي، 1376. يكي از مهمترين آثار شيخ اكبر محيي الدين بن عربي، فصوص الحكم است و معروفترين شرح آن، شرحي است كه محمد داودبن محمود قيصري بر آن نگاشته است و به دليل اهميت متن و شرح و تسلط قيصري در توضيح و تفسير مرادات محيي الدين در متن فصول، اين كتاب به صورت يكي از رايجترين كتب درسي در علوم عرفان و تصوف در حوزه هاي علميه در آمده است. استاد آشتياني كه خود سالهاي متمادي از محضر حكيمان و عارفان بزرگ و بنام بهره برده، سالهاست كه خود نيز به تدريس و تحشيه و تعليق آثار مهم عرفاني و فلسفي اشتغال دارد. استاد، شرح فصول الحكم را پس از مقابله با 2 نسخ? خطي و يك نسخ? چاپ سنگي به صورتي محققانه تصحيح كرده، حواشي عارف متأله آقا محمدرضا قمشه¬اي و حضرت امام خميني (ره) را نيز بر آن افزوده است، و خود هم جاي جاي بر كتاب، حواشي روشنگر و مفيدي نگاشته است 19 شرح مقدمه ي قيصري بر فصوص الحكم ويژگي اثر : 1343 شمسي. 20 مقدمه ، تعليقات و تصحيح المبداء و المعاد ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين شيرازي. 21 مقدمه ، تعليقات و تصحيح مجموعه ي رسائل سبزواري 22 مقدمه شكوه شمس ( سيري در آثار و افكار مولانا ) ويژگي اثر : تأليف : آن ماري شيمل ، ترجمه ي حسن لاهوتي. 23 مقدمه نقد النصوص في شرح نقش الفصوص ويژگي اثر : تأليف : عبدالرحمن بن احمد جامي ، تصحيح ويليام چيتيك. 24 مقدمه و تصحيح اصول المعارف ويژگي اثر : تأليف : فيض كاشاني. 25 مقدمه و تصحيح الشواهد الربوبيه في المناهج السلوكيه ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين محمدابراهيم شيرازي. 26 مقدمه و تصحيح اللمعات الالهيه والكلمات الوجيزه ويژگي اثر : تأليف : ملااحمد نراقي. 27 مقدمه و تصحيح المشاعر ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين شيرازي ، با مقدمه هاي انگليسي دكتر نصر ، فرانسوي هانري كربن و فارسي استاد همايي. 28 مقدمه و تصحيح المظاهر الالهيه في اسرار العلوم الكماليه ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين شيرازي. 29 مقدمه و تصحيح انوار جليه ويژگي اثر : تأليف : ملاعبدالله زنوزي. 30 مقدمه و تصحيح تفسير فاتحه الكتاب 31 مقدمه و تصحيح تمهيدالقواعد ويژگي اثر : تأليف : صائن الدين علي بن محمدالتركه. 32 مقدمه و تصحيح رسائل قيصري ويژگي اثر : تأليف : داوودبن محمود قيصري ، با تعليقات حكيم محمدرضا قمشه اي. 33 مقدمه و تصحيح رسائل وحدت وجود و بداء ويژگي اثر : تأليف : سيدمحمدكاظم عصار. 34 مقدمه و تصحيح رساله النصوص ويژگي اثر : تأليف : صدرالدين قونوي. 35 مقدمه و تصحيح رساله ي نوريه در عالم مثال ويژگي اثر : تأليف : حكيم بهايي لاهيجي. 36 مقدمه و تصحيح لمعات الهيه ويژگي اثر : تأليف : ملاعبدالله زنوزي. 37 مقدمه و تصحيح مصباح الهدايه ويژگي اثر : تأليف : امام خميني (ره). 38 هستي از نظر فلسفه و عرفان ويژگي اثر : اين كتاب ، اولين اثر استاد آشتياني است كه در سال 1338 و در مدت بيست روز به رشته ي تحرير درآمده است.