امیر هوشنگ مهریار

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14

دکتر امير هوشنگ مهريار متولد روز سى ام فروردين ۱۳۱۵ در شهرستان نقده است.ايشان داراي مدرك دكترى روانشناسى تربيتى از دانشگاه لندن در سال ۱۳۴2 و مدرك فوق دكترى بهداشت روانى اجتماعى از دانشگاه هاروارد آمريكا در سال ۱۳۵۱ مي باشد. وي هم اکنون با رتبه استادي در موسسه عالي پژوهش در برنامه ريزي و توسعه تهران مشغول به خدمت است.گروه : علوم انساني رشته : روان شناسي تحصيلات رسمي و حرفه اي : امير هوشنگ مهريار از تحصيلات خودش چنين مي گويد: "«ترك هستم و آذري و تحصيلات اوليه ام را در همان جا انجام داده ام تا دوم دبيرستان.» از دوم دبيرستان به بعد تحصيلات اش را در تبريز گذرانده و در سال ۱۳۳۷ از دانشسراي عالي تهران در رشته ادبيات فارسي مدرك ليسانسش را با درجه ممتاز دريافت مي كند.«چون شاگرد اول شده بودم جزو شاگردان اول ديگر دانشگاهها به خارج از كشور اعزام شدم. بعد از يكي دو سال معطلي، البته در آن يكي دوسال هم به عنوان دبير دانشسراي عالي كار مي كردم. رفتم به انگلستان. اول قرار بود دررشته هاي مربوط به زبانهاي باستاني ادامه تحصيل بدهم ولي به دلايلي تغيير علاقه و جهت دادم و علي رغم ميل اصلي و باطني ام به مؤسسه تعليم و تربيت دانشگاه لندن رفتم و در اين مؤسسه در دوره فوق ليسانس علوم تربيتي وارد شدم.»" در اين دوره دكتر مهريار مجبور مي شود يكسال در دانشگاه لندن درس بخواند و امتحان بدهد تا ليسانس دانشگاه تهران اش را مسؤولين آموزشي اين دانشگاه بپذيرند. بعد از گذشت يك سال و دريافت گواهينامه مورد نياز، از سوي دانشگاه لندن به او اجازه مي دهند تا در دوره فوق ليسانس روانشناسي تربيتي ثبت نام كند. خلاصه تحصيلات رسمي ايشان به قرار زير است:ـ اخذ مدرك ليسانس ادبيات از دانشسراي عالي تهران ۱۳۳۷ ـ اعزام به انگلستان و اخذ مدرك دكتري روانشناسي تربيتي از دانشگاه لندن ۱۳۴۲ ـ اخذ مدرك فوق ليسانس روانشناسي باليني از دانشگاه ادين برو لندن ۱۳۴۴ ـ دريافت مدرك فوق دكتري بهداشت رواني اجتماعي از دانشگاه هاروارد آمريكا ۱۳۵۱خاطرات و وقايع تحصيل : امير هوشنگ مهريار از دوران تحصيل در مقطع دكتري اش چنين بياد دارد : "«بورسي كه در اختيار ما بود آن زمان فقط ۴ سال بود و بنابراين مي بايست در چهار سال دكترايم را تمام مي كردم، اما دكتراي دانشگاه لندن آن وقت ها بيشتر جنبه تحقيق و تز نوشتن داشت تا تدريس و سركلاس حاضر شدن. بنابراين تزم را با يكي از استادان گروه روانشناسي مؤسسه تعليم و تربيت دانشگاه لندن شروع كردم و بعد از گذشت قريب به يك سال كه چند فصلي از تزم آماده شده بود، آن را براي استادم فرستادم كه مورد توجه اش قرار گرفت و همين ماجرا باعث شد تا از دوره فوق ليسانس منتقل شوم. اما اين كار موكول شد به موافقت سناي دانشگاه و تأييد يكي از پروفسورهاي ارشد آنجا به نام پروفسور «فيليپ ورنل» كه او هم پايان نامه مرا تأييد كرد و من اجازه يافتم به جاي ۴ سال در ۳ سال دكترايم را به اتمام برسانم و موضوع تز دكترايم هم ادراك اجتماعي بود»." اميرهوشنگ مهريار دكترايش را زماني دريافت مي كند كه روانشناسان اجتماعي تازه پابه عرصه اجتماع گذاشته بودند و تمام قصدشان اين بود كه بفهمند چطور مي توانند به ادراك و شخصيت افراد به وسيله روش هاي ذهني پي برد و تاچه حدي برداشت آنها با واقعيت تطابق دارد؟ و تز او در همين زمينه بود كه مورد موافقت اساتيد دانشگاه لندن قرار مي گيرد.« در همان اواخر نوشتن تزم كه به اندازه اي سرم شلوغ بود كه مجبور بودم خانواده ام را به تهران بفرستم، شاه قرار بود به لندن بيايد و دانشجويان ايراني مقيم لندن در نظر داشتند تظاهراتي بر ضد او انجام دهند و من هم به دلايلي دراين ماجرا شركت كردم و خانه اي كه ما در آن اقامت داشتيم محلي شد براي جمع شدن دانشجويان و آماده كردن مقدمات تظاهرات. قبل از آن هم ساواك اخطار داده بود كه اگر اين كار را بكنيد به شدت با شما برخورد مي كنيم. با اين حال ما به اين اخطارها اهميت نداديم و همين مسأله باعث شد كه ساواك به خانه ما بريزد و به اتفاق تعدادي از افسرهاي نيروي هوايي كه درلندن تحصيل مي كردند حسابي ما را كتك زدند وتمام پوسترها و اعلاميه هايي كه تهيه كرده بوديم را پاره كردند. خلاصه كارمان به دادگاه كشيد. در واقع من خودم به اتفاق ديگر دانشجويان به دادگاه رفتيم و از ساواك ايران شكايت كرديم و به همين دليل پاسپورت من و به دنبال آن بورسي كه از دولت داشتم باطل شد و مجبور شدم دوسال ديگر در انگلستان بمانم». وقايع ميانسالي : زماني كه اميرهوشنگ مهريار در سال ۱۳۴۶ وارد دانشگاه شيراز مي شود اغلب اساتيد اين دانشگاه تحصيلكردگان آمريكا بودند و نگاه چندان مثبتي به تحصيلكردگان اروپايي نمي كردند و هسته اصلي دانشگاه شيراز هم توسط همين افراد شكل گرفت، با اين همه دكتر مهريار در كوتاهترين مدت در سيستم آموزشي اين دانشگاه به رتبه استادي مي رسد. «درست سر چهار سال كه حداقل دوره زماني لازم بود تقاضا كردم كه استاد شوم و چون براي استادان ۴مقاله بين المللي لازم بود و من ۶ تامقاله نوشته بودم كه در سطح بين المللي مطرح شده بود، در رأس چهارسال رتبه استادي ام را از اين دانشگاه گرفتم و همانجا ماندگار شدم. در همان سال هم بورسي از دانشگاه هاروارد براي دوره فوق دكتري در رشته «بهداشت رواني اجتماعي » گرفتم كه استاد خيلي معروف آن زمان در دانشگاه هاروارد به نام «جرالد كاپلن» بود كه از پيشروان نهضت پيشگيري در بهداشت رواني و روانپزشكي بود. ولي با اين حال از محيط آمريكا اصلاً خوشم نيامد. با اينكه گرين كارت گرفته بودم و مي توانستم آنجاماندگار شوم و با اين حال به ايران و همان دانشگاه شيراز برگشتم و خلاصه در آنجا ماندني شدم.» او پس از اخذ مدرك فوق دكتري از دانشگاه هاروارد در سال۱۳۵۱ به ايران بازمي گردد و ۴سال تمام در اين دانشگاه مي ماند و تدريس مي كند. « در همين سالها بود كه به مسائل جمعيت و تنظيم خانواده علاقه مند شدم، تحقيقات وسيعي در خصوص به دنيا آمدن بچه هايي كه خواسته هستند را شروع كردم و چون در ايران و كشورهاي در حال توسعه زاد و ولد خيلي بالا بود و اكثر اين زادوولدها هم در واقع ناخواسته بود، براي پيشگيري از اينگونه تولدها كه بسيار هم بودند تمام تلاشم را به كار بردم و با بسيج دانشجوياني كه با من همكاري مي كردند فعاليت گسترده اي را براي جلوگيري از اين امر و كاهش رشد جمعيت به كار بستم. خوشبختانه همان زمان دانشگاه شيراز با همكاري دانشگاه كارنايدين آمريكا ، مركز جمعيت شناسي را در شيراز در سال۱۳۵۴ تأسيس كردند. » و اميرهوشنگ مهريار اولين رئيس اين مركز مي شود و تا سال ۱۳۵۶ در همين سمت باقي مي ماند و در سال۱۳۵۶ به سوئيس مي رود و يك سال تمام با سازمان بهداشت جهاني همكاري مي كند و در اين مدت با برنامه بهداشت، باروري كه برنامه تحقيقاتي گسترده اي در زمينه هاي مربوط به تنظيم خانواده و سلامت كودكان همكاريهاي گسترده اي را انجام مي دهد. «كار ما در آنجا اين بود كه به عنوان مشاور اين برنامه به نقاط مختلف جهان سفر مي كرديم و از پروژه هاي سازمان بهداشت جهاني بازديد مي كرديم و آنها را ارزيابي مي كرديم و يا اگر كسي براي پيشبرد برنامه هاي بهداشتي كشورش پولي درخواست مي كرد و طرح به اين سازمان مي داد ما ارزيابي مي كرديم.» مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : پس از يك سال همزمان با انقلاب اسلامي او به ايران بازمي گردد و به عنوان عضو شوراي دبيران جامعه دانشگاهيان (نماينده دانشگاه شيراز) با اين شورا همكاري مي كند و در اسفند سال۱۳۵۷ رئيس دانشگاه شيراز مي شود. «البته قبل از اينكه توسط دولت انقلابي رئيس دانشگاه شوم، دو سه ماهي بود كه عملاً تمام امور را مي گرداندم و معاون آموزشي دانشگاه شيراز شدم و اين به خاطر فشار اساتيد ديگر به رئيس وقت دانشگاه شيراز بود.وقتي هم كه انقلاب شد به عنوان سرپرست دانشگاه شيراز بودم تا زماني كه انقلاب فرهنگي شد و چون جو نامناسبي در دانشگاهها به وجود آمده بودو من علني گفته بودم كه حاضر نيستم خيلي از اساتيدي كه قرار است تسويه شوند، را تسويه بكنم، صلاحم در اين بود كه كنار بروم و استعفا دادم و رفتم و معاون معاون امور دانشجويي ما «دكتر ظهور » سرپرست دانشگاه شيراز شد و پس از آن هم دكتر مصطفي معين رئيس دانشگاه شيراز شد.» از ديگر سوابق اشتغال امير هوشنگ مهريار مي توان به موارد زير اشاره كرد: 1. دانشگاه شيراز، شيراز ـ پژوهشي/ آموزشي/ اجرايي ـ رئيس مركز جمعيت‌شناسي، سرپرستي 2. دانشگاه هاروارد، دانشكده پزشكي بوستون ـ پژوهشي ـ Post-Doctoral 3. دانشگاه پنسيلوانيا، فيلادلفيا ـ پژوهشي/ آموزشي ـ استاد مدعو 4. سازمان بهداشت جهاني ـ پژوهشي ـ مشاور علمي 5. مؤسسه عالي پژوهش در برنامه‌ريزي ‌و توسعه تهران ـ پژوهشي/آموزشي/ اجرايي ـ استاد ـ رئيس گروه 6. تأسيس و رياست اولين مركز جمعيت شناسي ايران در شيراز ۱۳۵۶ـ۱۳۵۳ 7.مشاور سازمان بهداشت جهاني در برنامه تنظيم خانواده و بهداشت كودكان جهان ۱۳۵۷ 8. مشاور سازمان بهداشت جهاني در برنامه مبارزه با بيماري ايدز ۱۳۷۲ـ۱۳۶۱ 9. رئيس گروه جمعيت شناسي مؤسسه علمي پژوهشي سازمان مديريت وبرنامه از سال ۱۳۷۲ تاكنون فعاليتهاي آموزشي : خروج اميرهوشنگ مهريار فرصت خوبي براي او بود تا به مطالعه و تحقيق و ترجمه بپردازد و خودش مي گويد:« در سالهاي انقلاب فرهنگي مثل خيلي هاي ديگر كلي كتاب خواندم و تحقيق كردم و ترجمه تا اينكه دانشگاه مجددا ً باز شد و چون اولين رشته هايي كه فعاليت خود را در دانشگاهها از سر گرفتند رشته هاي پزشكي بودند، در اين رشته ها به روانپزشكي و رشته هاي وابسته به آن اهميت بيشتري مي دادند و بنابراين از ما خواستند ما به دانشگاه پزشكي شيراز برويم و تدريس كنيم.» و به اين ترتيب اميرهوشنگ مهريار تا سال۱۳۶۸ در دانشگاه شيراز تدريس مي كند و پس از آن به دليل پست جديدي كه از طرف سازمان بهداشت جهاني به او پيشنهاد مي شود به ژنو مي رود. «وقتي مي خواستم به ژنو بروم مسؤولين دانشگاه شيراز در حق من لطف بسيار داشتند و ما را از دانشگاه شيراز اخراج كردند! شايد هم حق داشتند. چون بدون اجازه رفته بودم و ۳۰سال سابقه كار ما را نديده گرفتند و گفتند اخراجي! خلاصه... به ژنو رفتم و با سازمان بهداشت جهاني ۴سال همكاري داشتم و اين دفعه كارم بيشتر مشاوره در برنامه مبارزه با بيماري ايدز بود و در بخش مطالعات رفتاري اجتماعي من به عنوان مشاور همكاري مي كردم و در سال ۱۳۷۲ از طرف دكتر مشايخي رئيس مؤسسه تحقيقات و پژوهش سازمان مديريت و برنامه كشور دعوت به همكاري در اين مؤسسه شدم و با اينكه باز هم تصميم جدي در اين باره نداشتم به ايران برگشتم و ماندني شدم و هنوز هم هستم و كار تحقيقاتي انجام مي دهم.» و او حالا مدير گروه جمعيت شناسي اين مؤسسه است و در هفته چند ساعتي را به تدريس براي دانشجويان دكترا و فوق ليسانس مي گذراند. اميرهوشنگ مهريار اوضاع روانشناسي و جمعيت شناسي را در سالهاي پس از انقلاب خوب مي داند و مي گويد: «به نظر من اوضاع رشته هاي مرتبط با روانشناسي در اين سالها بهتر شده است. به اين معني كه علي رغم نگاه منفي كه در اوايل انقلاب به اين رشته وجود داشت، با اين حال اين رشته پيشرفت خوبي در اين سالها داشته است.» از ديگر سوابق فعاليتهاي آموزشي ايشان مي توان به موارد زير اشاره كرد: 1 ـ روانشناسي باليني ـ دانشگاه شيراز ـ شيراز 2ـ روانشناسي اجتماعي ـ دانشگاه شيرازـ شيراز 3ـ روانسنجي ـ دانشگاه شيراز ـ شيراز 4ـ روانشناسي باليني كودك ـ دانشگاه تربيت مدرس ـ تهران 5ـ روانشناسي باليني پيش‌رفته ـ انستيتوي روانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي ايران ـ تهران 6ـ روانشناسي اجتماعي ـ باليني ـ دانشگاه شيراز ـ شيراز 7ـ روشهاي تحقيق در علوم اجتماعي ـ مؤسسه عالي پژوهش برنامه‌ريزي و توسعه ـ تهران مراکزي که فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : امير هوشنگ مهريار مركز جمعيت شناسي ايران در شيراز را تاسيس كرده است و در طي سالهاي ۱۳۵۶ـ۱۳۵۳ رياست آن را بر عهده داشته است.ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : آشنايي با زبان(ها): انگليسي آشنايي با كشور(ها):" بعلت كار با سازمان بهداشت جهاني به اكثر كشورهاي آسيا و آفريقا مسافرت كرده‌ام. در سالهاي اخير نيز براي شركت در كنفرانسهاي علمي به چين، برزيل و استراليا رفته‌ام." آرا و گرايشهاي خاص : تعداد پايان‌نامه( راهنمايي و مشاوره ) دكتري و كارشناسي ارشد :بيش از 10 مورد جوائز و نشانها : 1. جايزه بهترين محقق دانشگاه شيراز (1350) 2. مدال و جايزه بهترين محقق علوم اجتماعي سال از وزارت علوم و آموزش عالي (1357) 3. جايزه بهترين محقق سازمان برنامه و بودجه (1379)آثار :  1 Government spending on Basic social servises and its share GDP in IR Iranـ ويژگي اثر : UNICEFـ انگليسي ـ 19992 Integriled Approach to Reproductive Healethy family Planning in the IR Iranـ ويژگي اثر : IRPD / UNFPA ـ انگليسي ـ 20013 اختلالات رفتاري كودكان ويژگي اثر : (ترجمه) ـ انتشارات رشدـ فارسي ـ1371 4 افسردگي ويژگي اثر : (تاليف و ترجمه) ـ انتشارات رشدـ فارسي ـ 1372 5 پيشگيري از اعتياد ، تشخيص و درمان بيماريهاي رواني در كودكان ويژگي اثر : (ترجمه و تاليف)ـ انتشارات رشدـ فارسي ـ 1369 7 روانشناسي عمومي، روشهاي آماري در علوم رفتاري ويژگي اثر : (تاليف)ـ دانشگاه شيرازـ فارسي ـ 1349 9 وسواس ويژگي اثر : (ترجمه) ـ انتشارات رشدـ فارسي ـ 1373 10 يادگيري و رفتار