استپان استپانیان

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14

استپان استپانيان بارون اس.ک.استپانيان از عکاسان پيشين تبريز است که در اوايل دوره مشروطه عکسهای زيادی برداشته و به يادگار نهاده است. استپانيان به سال 1285 ه. ق. (=1868 م.) در روستائی بنام «نورک» در پيرامون شهر ايروان چشم به جهان گشود. تحصيل مقدماتی را در آموزشگاههای ايروان به انجام به انجام رسانيده ، برای ادامه تحصيل وارد آموزشگاه علوم انسانی و مذهبی کليسای «اچميادزين» (اوچ کليسا) مرکز روحانی کليسای ارمنی ، در پنجاه کيلومتری شهر ايروان گرديد ، و پس از آن برای فرا گرفتن فن عکاسی رهسپار تفليس پايتخت گرجستان شد. وی در سال 1308 ه. ق. (=1890م.) تحت تاثير انديشه های انقلابی زمان خود ، در گروه مسلح «گوگونيان» درآمد و هنگام گذشتن از مرز روسيه-عثمانی با همرزمان خود ، از سوی مرزداران روس، دستگير و پس از يک محاکمه کوتاه و سريع به حبس ابد با اعمال شاقه و تبعيد به جزيره «ساخالين» محکوم گرديد. در دوره تبعيد به علت مسلط بودن به فن عکاسی ، از سوی هيئت علمی که در آن هنگام مامور بررسيهای دانشی در جزيره ساخالين بود ، به کار گماشته شد و همه عکسهای مورد نياز هيئت علمی را شخصا تهيه کرده ، مجموعه نفيسی فراهم آورد که سپس به زبان روسی زير عنوان ساخالين در همان زمان به چاپ رسيد. استپانيان در تبعيد دوبار اقدام به فرار کرد ولی موفق نشد ؛ بار سوم با گروهی از ياران خود ، اقذام به تهيه قايق چوبی نموده با گرد آوری مقداری خوراک ، همه آنان با اين قايق از راه اقيانوس آرام ، دست به فرار زدند. از اين فراريان ، تنها سه تن که عبارت بودند از استپان استپانيان و يپرم خان و هوسپ موسسيان زنده ماندند که به سال 1317 ه. ق. (=1899 م.) خود را به تبريز رسانيدند ؛ بقيه آنان همه در راه فرار از ميان رفتند. استپانيان در کوچه پستخانه واقع در ناحيه 7 تبريز ، اتاقی اجاره کرده ، عکاسخانه خود را دائر کرد و در مدت زمان بسيار کوتاهی ، در کار خود موفقيت شايانی به دست آورد و يه سبب داشتن خوئی نرم و مردم داری و به علت اينکه با هر کس با عبارت «بالام جان» برخورد می نمود ، عکاسخانه و شخص او به نام «بالام جان» معروف اهل تبريز شد. او همه وسائل عکاسی خود را از تفليس وارد می کرده است استپان بعد از چند سال ، با دوشيزه «وارينکا» که از ارمنيهای تبريز بود ، زناشوئی کرده دارای چهار فرزند می شود و به علت موفقيت در کار عکاسی ، در اندک زمان زندگانی مرفهی يافته ، حتی سک خانه باغچه ای در کوچه «قره دام داش» تبريز که اکنون به کوچه پشت سينما آسيا معروف است ، خريداری کرده ، عکاسخانه خود را به آنجا منتقل می کند. وی در جنبش مشروطه ، به علت علاقه فراوانی که به آزادی و آزاديخواهان داشته به دسته مجاهدان تبريز و مشروطه خواهان می پيوندد. در سال 1330 ه. ق. (=1911م.) که ارتش روس برای تعقيب آزاديخواهان وارد تبريز شده ، شروع به گرفتن و بند کردن آنان می کند ، استپان استپانيان با جامه مبدل به شکل يک «قاطرچی» از شهر بيرون رفته به «ارزروم» در کشور عثمانی پناهنده می شود و در آنجا نيز عکاسخانه ای دائر کرده و مشغول کار می گردد. در سال 1333 ه. ق. (=1914 م.) استپانيان خانواده خود را از تبريز به ارزروم می برد ، ليک با آغاز جنگ جهانی اول و طرح قتل عام ارمنيان از سوی دولت وقت عثمانی ، وی که جزو نخستين دستگيرشدگان بود ، محرمانه اعدام می گردد. از خانواده او تنها پسر کوچکش از مرگ رهائی يافته که اکنون در تبريز است و صاحب مغازه «عينک سازی ايران» در پاساژ تبريز می باشد. از نمونه هائی که از عکسهای او در دست داريم ، پيداست که استپانيان عکاس ماهری بوده و کارش از جنبه هنری عاری نبوده است. او به سال 1329 ه. ق. عکس اجزاء و مستخدمان اداره نظميه مرکزی تبريز را در ميدان سربازخانه قديم برداشته است که با وجود موجود نبودن وسائل کافی و دقيق در آن زمان ، نمونه بسيار خوبی از عکس پانوراماست . مهرواره عکاسخانه او و عکس همسر و خودش با دو عکس ديگر در اينجا به چاپ رسيده است.