خسرو ناقد

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14

خسرو ناقد (متولد ۱۰ آبان ۱۳۲۹، شیراز، ایران) فرهنگ‌نگار، نویسنده و مترجم ایرانی ساکن آلمان است. نوجوانی ناقد تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را تا پایه دیپلم دبیرستان در شیراز گذراند. سپس به مدت دو سال به عنوان «سپاهی ترویج و آبادانی» در روستاها کهکیلویه و بویراحمد دوران سپاهیگری را سپری کرد. زندگی در میان روستاییان و عشایر این منطقه که اغلب لُر و ترک هستند و همچنین آشنایی نزدیک با آداب و رسوم آنان، برای ناقد چنان جذاب و پُرماجرا بود که او از این دوره به عنوان یکی از خاطره‌انگیزترین دوران زندگی‌اش یاد می‌کند. دوران تحصيل ناقد پس از پایان این دوران، مدت زمانی کوتاه در شرکت سیمان فارس و خوزستان به کار اشتغال داشت و سپس در سال ۱۳۵۲ (۱۹۷۳ میلادی) به منظور ادامه تحصیل در اروپا، ایران را ترک کرد. او ابتدا به شهر دانشگاهی «لئوبن» در اتریش رفت و دوره یکساله کالج پیش‌دانشگاهی را در این شهر گذراند و به تحصیل در رشته مهندسی معدن و سنگ‌شناسی پرداخت. چند ترم و واحد درسی را نیز در این رشته گذراند، اما به دلیل عدم علاقه، ادامه تحصیل در این رشته را ناتمام گذاشت. در سال ۱۹۷۷ میلادی به آلمان رفت و در رشته معماری به تحصیل مشغول شد. در اثنای تحصیل در این رشته بود که مطالعات و فعالیت‌های فرهنگی و ادبی خود را گسترش داد و مقاله‌های فرهنگی و ترجمه‌های او از متون ادبی و فلسفی در نشریات گوناگون انتشار یافت. از آنجمله ترجمه «مصاحبه با کارل پوپر» که در سال ۱۳۶۹ در انتشارات پَر (واشنگتن) منتشر شد. فعالیت حرفه‌ای ناقد در روزهای اول پیروزی انقلاب به ایران بازگشت و تا سه ماه نخست حمله عراق به ایران نیز با همکاری گروهی از دوستان خود در شهر زادگاهش شیراز به یاری هموطنان جنگ‌زده که از جنوب کشور آمده بودند شتافت. وی پس از چند ماه اقامت در ایران، برای اتمام تحصیلات دانشگاهی به آلمان مراجعت کرد. در این دوره بود که به گردآوری و استخراج لغات و تهیه و تنظیم مواد خام برای تألیف فرهنگ زبان آلمانی به فارسی علاقه‌مند شد. گرچه این کار برای او در آغاز تنها به منظور رفع نیازمندی‌هایش در ترجمه متون آلمانی خلاصه می‌شد، اما به تدریج گردآوری و فیش‌برداری و تنظیم واژه‌ها را به طور منظم و هدفمند پیگیری کرد. دلبستگی ناقد به زبان و ادبیات فارسی و آلمانی و تصمیم به تألیف فرهنگ زبان موجب شد که او به حوزهٔ مطالعاتی و پژوهشی زبان و ادبیات آلمانی و در نهایت به کار حرفه‌ای فرهنگ‌نویسی و ترجمه روی آورد. انتشار رباعیات خیام به زبانهای فارسی و آلمانی توسط ناشری آلمانی در سال ۱۹۹۲ از نخستین فعالیت‌های فرهنگی او در این دوره به شمار می‌آید. در سال ۲۰۰۲ میلادی، نخستین فرهنگِ زبان دوسویه فارسی به آلمانی و آلمانی به فارسی او را مؤسسه انتشاراتی لانگن‌شایت "Langenscheidt" یکی از بزرگترین و قدیمی ترین ناشران فرهنگ‌های دوزبانه در اروپا منتشر کرد. این فرهنگ جیبی تاکنون بارها تجدید چاپ شده‌است. ناقد دومین فرهنگ زبان دوسویه خود را با حجمی معادل ۶۵۰۰۰ مدخل در دست تألیف دارد که احتمالاً تا سال ۲۰۱۰ میلادی منتشر خواهد شد. حرفه اصلی خسرو ناقد در حال حاضر فرهنگ‌نگاری است. او در کنار تألیف فرهنگ زبان، به نویسندگی و کار ترجمه و نگارش مقالاتی برای دانشنامه جهان اسلام نیز مشغول است. از او بیش از دویست مقاله، ترجمه و نقد در نشریات ایران و رسانه‌های خارج از ایران منتشر شده‌است. خسرو ناقد با همسر و دو فرزند خود در آلمان زندگی می‌کنند. کتابشناسی تأليف‌ها: • در ستایش گفت‌وگو. دیدار با دیگری در عرصه فرهنگ، ادبیات و جامعه. انتشارات جهان کتاب، تهران ۱۳۸۹ • فرهنگ زبان فارسی- آلمانی، آلمان- فارسی. انتشارات لانگن‌شایت، ۲۰۰۲ Langenscheidt Universal-Woerterbuch Persisch. Persisch-Deutsch, Deutsch-Persisch, Berlin 2002 • در حال تحریر: فرهنگ زبان دوسویه آلمانی - فارسی ترجمه‌ها: • ناکجاآباد و خشونت، گفتارها و گفت‌وگوهايی از کارل پوپر، انتشارات جهان کتاب، تهران ۱۳۸۸ • زندگی به‌رغم تاريخ، گفتارها و گفت‌وگوهايی از لِشِک کولاکوفسکی، انتشارات جهان کتاب، تهران ۱۳۸۸ • عاشقانه‌های عصر خشونت. اریش فرید. جهان کتاب، ۱۳۸۷ • شعر روزهای دلتنگی. سروده‌های شاعران شهر کافکا. جهان کتاب، ۱۳۸۷ • مرگ را با تو سخنی نیست. گزیده شعرهای اریش فرید. نشر چشمه، ۱۳۸۶ • در سایه ماه و مرگ. گزیده شعرهای فدریکو گارسیا لورکا. کتاب روشن، ۱۳۸۵ • چرا جنگ؟ بررسی روانشناسانه پدیده جنگ. نشر آبی، ۱۳۸۳ • بر تیغه لبخند. زندگی و شعر اریش فرید. نشر شهاب ثاقب، ۱۳۷۹ • اندیشهٔ غربی و گفت‌وگوی تمدنها. (با همکاری فریدون بدره‌ای و باقر پرهام) فرزان روز، ۱۳۷۹ • چون آب به جویبار و چون باد به دشت. رباعیات خیام (فارسی- آلمانی) ادیتسیون اورینت، ۱۹۹۲ • Wie Wasser im Strom, wie Wuestenwind. Gedichte eines Mystikers. Edition Orient, ۱۹۹۲