پیوند موفقیت آمیز بافت تخمدان برای باروری بیمار سرطانی در ایران

به گزارش راسخون ، روح الله فتحی، عضو هیات علمی گروه جنین شناسی پژوهشگاه رویان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بیش از یک قرن است که از سابقه پیوند بافت تخمدان می گذرد، گفت: سالیان زیادی است که بسیاری از دانشمندان و محققان به دنبال یافتن راهی برای حفظ بافت تخمدان و توانایی باروری بیماران سرطانی هستند تا این که در سال ۱۹۹۶ اولین قطعات تخمدان انسان در اروپا، به طور موفقیت آمیزی منجمد و در بانک تخمدان نگهداری شد.

وی افزود: این حرکت، بسیاری از علاقه‌مندان این فرآیند را بر این باور استوار کرد که می توان روش های انجماد و نگهداری تخمدان انسان ( که حاوی سلول های بسیار مهم جنس ماده یا همان تخمک ها هستند) را چنان بهبود بخشید که برای مدتهای زیادی بتوان آن ها را در بانک بافت نگهداری کرد.

فتحی اظهار داشت: کمتر از یک دهه زمان لازم بود تا آرزوهای بشر برای تحقق رویای مادر شدن بیماران سرطانی، به بار بنشیند؛ به طوریکه سال ۲۰۰۴ میلادی یک گروه از متخصصین بلژیکی موفق به گزارش اولین تولد نوزاد انسان حاصل از پیوند بافت تخمدان منجمد در بیمار سرطانی شدند و این نوید را به همگان دادند که بیماران سرطانی نیز می توانند پس از درمان سرطان صاحب فرزند شوند.

وی افزود:  تا کنون نزدیک به شصت نوزاد حاصل از این فرآیند در کشورهای اروپایی و آمریکا متولد شده اند، اما کشور ما هنوز در مرحله اول یعنی ذخیره تخمدان بیماران سرطانی قرار دارد.

فتحی با بیان اینکه بدنبال درک اهمیت موضوع «حفظ توانایی باروری در بیماران سرطانی»، گروه جنین شناسی پژوهشگاه رویان نیز پا به میدان نهاد و تحقیقات خود در زمینه انجماد بافت تخمدان آغاز کرد، گفت:  مطابق آنچه رسم تحقیق و پژوهش در پژوهشگاه رویان، آزمایش روش های مختلف انجمادی برای کسب بهترین و موثرترین روش در نگهداری بافت تخمدان بر روی موش آغاز شد.

وی ادامه داد: پس از اطمینان از نحوه اجرای آزمون، تحقیقات به سمت انجماد تخمدان موجود بزرگ جثه تری چون گوسفند هدایت شد تا شرایط نگهداری بافت تخمدان به شرایط تخمدان انسان نزدیکتر شود.

به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان، نهایتا با تثبیت روش انجماد تخمدان انسان که حاصل بیش از ۱۵ طرح تحقیقاتی بزرگ و کوچک و چاپ بیش از ۱۰ مقاله علمی در مجلات معتبر بین المللی بود، در سال ۱۳۹۱ «بانک تخمدان و بیضه انسانی» در پژوهشگاه رویان تأسیس شد؛ تاکنون نیز بیش از ۱۲۰ تخمدان بیمار سرطانی (جهت کمک به حفظ باروری) و غیر سرطانی (جهت تحقیقات) در بانک تخمدان و بیضه پژوهشگاه رویان نگهداری می شود.

به گفته وی، این بانک تحت نظارت مستقیم پرفسور مجتبی رضازاده ولوجردی و مسئولیت دکتر بی­تا ابراهیمی بوده است.

وی افزود: پس از گذشت دو سال از شروع رسمی فعالیت بانک و در سال گذشته، اولین داوطلب پیوند بافت تخمدان به پژوهشگاه مراجعه کرد؛ پس از رایزنی های گسترده با کمسیون پزشکی پژوهشگاه و برخی از مراکز معتبر خارج از کشور، با پیگیری مجدانه کارشناس بانک تخمدان پژوهشگاه رویان، تیم متخصصین زنان بیمارستان حضرت رسول (ص) حاضر به همکاری در خصوص اجرای پیوند بافت تخمدان شدند.

وی ادامه داد: از این رو صبح روز شنبه یازدهم اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ ، اولین پیوند بافت تخمدان منجمد بیمار سرطانی در خاورمیانه، توسط تیم جراحی لاپاراسکوپی بیمارستان حضرت رسول (ص) صورت پذیرفت.این اقدام تحت مسئولیت و نظارت پرفسور مهدی زاده انجام گرفته است.

وی افزود: بیماری که برای اولین بار در کشور تحت این عمل جراحی قرار گرفت، ۵ سال پیش به دنبال تشخیص توده آدنوکارسینومای کولون و پیش از شروع شیمی درمانی و رادیوتراپی، جهت ذخیره بافت تخمدان به «بانک تخمدان و بیضه انسانی» پژوهشگاه رویان ارجاع داده شد.

وی افزود: محققان و متخصصان گروه جنین شناسی پژوهشگاه رویان، پس از ارائه مشاوره تخصصی و آگاه ساختن بیمار از نحوه ذخیره سازی و دورنمای چگونگی استفاده از بافت وی در آینده، ناحیه قشر یکی از تخمدان­های بیمار در قطعات کوچک و با روش انجمادی ابداعی پژوهشگاه رویان، تحت قوانین کمیته اخلاق و پس از بررسی پاتولوژی بافت تخمدان و اطمینان از عدم وجود سلول های بدخیم، در «بانک تخمدان و بیضه انسانی» ذخیره کردند.

به گفته فتحی، سه سال و نیم پس از طی دوره درمان، بیمار با تایید پزشک آنکولوژیست خود جهت بازگرداندن بافت تخمدان به بدن، مجددا به پژوهشگاه رویان مراجعه کرد و پس از تشکیل کمیسیون پزشکی متشکل از متخصصین گروه جنین شناسی و گروه زنان و غدد درون ریز پژوهشگاه رویان، بیمار تحت مطالعه و بررسی جهت پیوند بافت تخمدان قرار گرفت.

وی عنوان کرد: نهایتا پس از گذشت بیش از یکسال و همکاری متخصص زنان بیمارستان حضرت رسول (ص)، نهایتا قطعات بافت تخمدان بیمار در دیواره طرفی لگن بیمار پیوند زده شد؛ امید است تا با بازگشت چرخه هورمونی بیمار قدمی دیگر به سوی «حفظ توانایی باروری بیماران سرطانی» برداشته شود.

وی تاکید داشت: گفته می شود ۲ تا ۳ ماه زمان لازم است تا نتیجه پیوند به صورت بازگشت فعالیت هورمون های جنسی بیمار، مشخص شود.

/117/