در بین کشورهای اروپایی بعد از کشور فرانسه که به واسطه سابقه و فرهنگ مهاجر پذیریش جامعه ای چند نژادی و چند فرهنگی دارد، بریتانیا بیشترین و بالاترین میزان جمعیت مسلمانان ساکن در اروپا را دارد. یک جمعیت حدود سه  تا چهار میلیون نفری که با توجه به جمعیت شصت و پنج میلیون نفری این سرزمین پادشاهی، نشان از اقلیتی حدود چهار تا پنج درصدی است؛ که از این بین هم ده درصد را شیعیان این کشور تشکیل می دهند.

به گزارش راسخون به نقل از شفقنا، مردمان سرزمین بریتانیا – که از نظر جغرافیای سیاسی سرزمینی است شامل کشورهای انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند؛ به واسطه سابقه استعماری تاریخ این کشور که متضمن ارتباط طولانی مدت آن ها با اقوام و ادیانی از چهار گوشه دنیا بوده، در میان دیگر کشورهای اروپایی همواره به عنوان مردمی معروف بوده اند که حد بالایی از تساهل را در همنشینی با پیروان ادیان دیگر نشان می دهند. به هر حال این مردمان قرن ها مهمانان ناخوانده و اشغالگر محدوده جغرافیایی وسیعی، از شمال آفریقا تا جنوب و جنوب غربی آسیا و حتی شمال و مرکز قاره آمریکا بوده اند و طبیعی است در این ضیافت اجباری به شناختی حداقلی از فرهنگ ها و ادیان سرزمین های میزبان شان دست یافته باشند.


آشنایی انگلیسی ها با اسلام

برای تعیین و تخمین آغاز آشنایی بریتانیایی ها با اسلام، تاریخ نگاران به مقاطع تاریخی گوناگونی اشاره کرده اند. از نظر عده ای از مورخین آشنایی مردم بریتانیا با اسلام از زمان فتح اندلس به دست مسلمانان آغاز شده. عده ای دیگر زمان جنگ‌های صلیبی و نبردهای شواالیه های مسیحی –اغلب- انگلیسی با جنگجویان مسلمان را مبدا تاریخ آشنایی انگلیسی ها با اسلام دانسته اند. نظریه ای دیگر هم آشنایی انگلستان با اسلام را به دوران استعمار کشورهای آفریقایی و آسیایی به خصوص هند برمی گردانند؛ که از نظر منطقی این نظریه به واقعیت نزدیک تر به نظر می رسد؛ به خصوص که گفته می شود اولین مسلمانان بریتانیا نیز مهاجرانی از هند و خاورمیانه بودند. نباید فراموش کرد که در سال ۱۹۱۱ در متصرفات بریتانیا – که گفته می شد آفتاب در آن جا غروب نمی کند- ۹۴ میلیون مسلمان ساکن بودند و در همان زمان خود این امپراتوری ۵۸ میلیون نفر جمعیت داشت. در همان زمان ها بود که نخستین مسجد در بریتانیا، مسجد شاه‌جهان، در سال ۱۸۸۹ میلادی در شهر ووکینگ ساخته شد. از همان زمان مسلمانان در جامعه و ارتش انگلستان نقشی در خور بر عهده داشته اند. در زمان جنگ اول جهانی ارتش انگلستان ۴۰۰۰۰۰ سرباز مسلمان داشت که از این تعداد ۶۲۰۰۰ نفرشان در جنگ کشته شدند. در جنگ دوم جهانی علیه نازی ها هم نیم میلیون سرباز مسلمان در صف انگلیسی ها جنگیدند.

به هر حال دیوید لوید جورج نخست وزیر انگلیس در سال های ۱۹۱۶ تا ۱۹۲۲ گفته که: ما بزرگ ترین قدرت مسلمان دنیا هستیم و یک چهارم جمعیت امپراتوری ما مسلمان هستند.

 بنابراین این گفته به واقعیت نزدیک تر است که بریتانیایی‌ها اول بار مانند دیگر دولت‌های استعماری در خاورمیانه و هند با اسلام آشنا شدند و در ادامه نیز رفت و آمد آن ها در سرزمین های اسلامی سبب شد تا اندکی از مسلمانان به تدریج از اواسط قرن نوزدهم بتوانند به این مجمع الجزایر (که شامل چهار کشور انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند می شود) راه پیدا کنند. این گروه که بیشترشان ملوان بودند، بعد از ورود به انگلیس و ازدواج با دختران انگلیسی در شهرهایی چون لیورپول، گلاسکو و کاردیف ماندگار شدند.

اسلام در انگلیس امروز

امروزه جمعیت مسلمان بریتانیا بین دو و نیم تا سه میلیون نفر برآورد می‌شود که نزدیک به یک میلیون نفر آنان در لندن زندگی می‌کنند که شمار شیعیان در این شهر بیشتر است. بیرمنگهام، منچستر، شفیلد، لیدز و گلاسکو دیگر شهرهایی هستند که مسلمانان در آن فراوانند. درباره تناسب جمعیتی مسلمان انگلیس باید گفت که حدود نیمی از مسلمانان در این کشور متولد شده و پدران هندی و خاورمیانه ای دارند.
 

رشد جمعیت شیعیان

تمام گزارش های جمعیتی منتشر شده در انگلستان حکایت از رشد سریع جمعیتی مسلمانان این کشور دارد. در سال ۲۰۱۱ در گزارشی اشاره شد که در آن سال بیش از صد هزار انگلیسی به اسلام گرویده اند که دو سوم آن ها زن بوده اند و بیش از نیمی از آن ها هم شیعه را به عنوان باور قلبی خود انتخاب کرده اند. این امر این پنداره را که در این کشور اسلام رشد جمعیتی بسیار بسیار سریع تر از ادیان دیگر دارد اثبات می کند. مسلمانان و به خصوص شیعیان جوان ترین اقلیت مذهبی انگلیس هم بوده و در ده سال منتهی به ۲۰۱۱ رشد جمعیتی این اقلیت ده برابر گروه های مذهبی دیگر بوده است. این واقعیت که شمار مسلمانان انگلیس از کمتر از پنجاه هزار نفر در سال ۱۹۶۱ در نیم قرن به بیش از سه میلیون نفر در سال ۲۰۱۱ رسیده؛ شاهدی است بر مثال اقبال روز افزون اسلام در انگلیس است. با این حال اکثریت مسلمانان این سامان با اهل سنت است و شیعیان که حدود ۴۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند نسبت به سنی‌ها در اقلیت‌اند. بیشترین حضور آنان هم در لندن، بیرمنگهام و منچستر بوده و از ملیت‌های ایرانی، عراقی، پاکستانی و لبنانی هستند. البته لازم به توضیح است که نشریه اکونومیست در سال ۲۰۱۵ شمار شیعیان انگلیس را بالغ بر چهارصد و پنجاه هزار نفر عنوان کرد.

پیش بینی می شود با ادامه اقبال به اسلام و به ویژه شیعه در انگلستان جمعیت این اقلیت دینی در این کشور در سال ۲۰۵۰ به بیش از سیزده میلیون نفر برسد.
 

دشواری های شیعیان انگلیس

با این که از نظر آماری اسلام دومین دین بزرگ در انگلستان به‌شمار می‌رود و گفته می شود که بیش از ۶۰۰ مسجد و ۶۰ مدرسه اسلامی در این کشور در حال فعالیت هستند، اما متاسفانه مسلمانان این کشور در استانداردهای زندگی از جمله فقیرترین اقشار انگلستان محسوب می شوند و از نظر مسکن، بهداشت و حتی تحصیلات دچار کمبودهای عمده ای هستند. شمار بیکاری در میان مسلمانان بالاست و در میان اندک شاغلان مسلمان نیز، شمار مسلمانان در مشاغل مهم و مناصب سیاسی این کشور به انگشتان دو دست هم نمی رسد؛ و این در حالی است که همواره در این کشور در میان گروندگان به دین اسلام نام اشراف و بزرگان این کشور شنیده می شود و حتی در منابع تاریخی ثبت شده که در اولین موج گرایش به اسلام در انگلستان در سال های آغازین قرن نوزدهم نیز گرایش به اسلام در میان طبقه اشراف موج اجتماعی عظیمی را به وجود آورد. البته این محرومیت ها را خیلی از کارشناسان به دلیل جوان بودن میانگین سنی این اقلیت مذهبی می دانند و گمان می برند که در سال های آتی و با اتمام تحصیلات فرزندان مهاجرین مسلمان این موقعیت دچار تغییرات عمده ای خواهد شد.

پیشرفت های اخیر

مسلمانان معتقدند که بیش از آنچه بدان دست یافته اند، استحقاق دارند. این را یک نشریه شیعه در مقاله ای که در ماه های اخیر منتشر شده چنین آورده: در یکی دو سال اخیر، مسلمانان در صحنه سیاسی بریتانیا، به موفقیتهایی زیادی دست یافته اند. حضور بیش از پنجاه شیعه در شوراهای شهرداری و محلی نشان از این موقعیت رو به بهبود دارد.

اما مهم تر از این محدود راهیابی شماری از مسلمانان به مجلس عوام و اعیان است.

اولین نماینده مسلمان در انتخابات سراسری مجلس عوام در ماه مه ۱۹۹۷، پیروز شد و میلیونر بریتانیایی آسیایی الاصل، محمد سروار، از طرف حزب کارگر در منطقه گلاسکو اسکاتلند وارد مجلس شد. سروار که ثروتش به دهها میلیون پوند می رسید، اولین مسلمانی بود که به نامزدی یک حزب سیاسی بریتانیا در مجلس عوام می رسید.

طی سال گذشته، اما اولین لردهای مسلمان به مجلس اعیان راه یافتند. در حال حاضر، تعداد لردهای مسلمان به ۴ نفر می رسد. به رغم تمام دشواری ها، این که در سال‌های اخیر، بالاخره مسلمانان نیز توانستند وارد مجلس اعیان انگلستان شوند، اتفاق مهمی برای مسلمین این کشور است. در حال حاضر شمار لردهای مسلمان مجلس اعیان چهار نفر است. علاوه بر این چهار نفر، صادق خان شهردار لندن و پولا اودین اولین زن مسلمان که وارد مجلس انگلیس شده از مهم ترین چهره های مسلمان در دولت انگلستان هستند.

نشان دیگر پیشرفت، افزایش شمار میلیونرهای مسلمان است. در سال ۲۰۰۸ یک نشریه اقتصادی در گزارشی جنجالی عنوان کرد که بیش از ده هزار میلیونر مسلمان در انگلیس وجود دارد؛ که این آمار این اقلیت مذهبی را دارای آینده ای درخشان در این کشور می کند. به خصوص که در لندن سیزده هزار و چهارصد کسب و کار ویژه مسلمانان نیز وجود دارد که برای بیش از هفتاد هزار نفر کار ایجاد کرده.
 

مرکز امام خویی

از نظر تحصیلات نیز در سال ۲۰۱۱ عنوان شد که بیست و چهار درصد از مسلمین از تحصیلات عالیه برخوردارند که در قیاس با بیست و هفت درصد تحصیلات عالیه کل جمعیت انگلیس نشان از عقب ماندگی مختصری دارد. اما آمار تکان دهنده در این بین وضع تحصیلات عالیه شیعیان است که بالغ بر چهل و هشت درصد می شود. این آمار شگفت انگیز نشان از اقبال به شیعه در میان فرهیختگان دارد و یا ان گونه که رسانه های انگلیس نوشته اند می تواند به دلیل اهمیت کسب علم در باورهای شیعیان باشد. طبق این آمار شیعیان انگلستان باسوادترین گروه مذهبی این کشور هستند.

از نظر درگیری های قانونی البته وضع مسلمین در سال های اخیر بهبود نیافته و از هشت درصد زندانیان در سال ۲۰۰۲ به پانزده درصد در سال ۲۰۱۶ رسیده است.

اسلام‌هراسی

بعید است در سرزمین های غربی نامی از اسلام و مسلمانان برده شود، اما در این میان نامی از اسلام هراسی وسط نیاید. این اتفاق که مدیون رفتارهای غیرمنطقی و تند بنیادگرایان تکفیری و سلفی است، چهره عمومی مسلمین را در کشورهای غربی مخدوش کرده و بحثی به نام اسلام‌ترسی یا اسلام فوبیا را به راه انداخته است.

ریشه های این موضوع البته به بنیادگرایی رادیکال می رسد که به باور خیلی از کارشناسان امر بیشتر به عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باز می گردد.

در سال ۲۰۱۷ جیمز کوبین، رئیس حزب کارگر اعلام کرد برای مهار بنیادگرایی رادیکال باید با عربستان سعودی صحبت شود تا از حمایت های مادی و معنوی از این گروه های تکفیری خودداری کند. تام بریک، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه هم اظهار داشت که عربستان با حمایت مالی از صدها مسجد در انگلستان سالانه ده ها هزار مسلمان را با نسخه سختگیرانه وهابیت آشنا کرده و پلی می شود میان آن ها و گروه های تروریست تکفیری.  این مقام سیاسی عنوان کرد که تحقیقات نهادهای سیاسی نشان می دهند که عربستان در این مساجد جوانان بی هدف و بی آرمان را جسته و آن ها را به رادیکالیسم و ترور تشویق می کند.
 

برگزاری گردهمایی تازه مسلمانان توسط شیعیان بیرمنگام انگلیس

همه این ها باعث می شود که سال به سال به آمار تهدیدات، تهاجم مسلحانه با سلاح های سرد و گرم و … به مسلمین و نمادهای اسلام در انگلستان شدت گیرد. از جمله یازده هزار تهدید همسایگان، شکستن سنگ قبور مسلمین به کرات، هجوم به چند مسجد محلی و… که تنها در سال ۲۰۱۶ ثبت شده؛ نتایج این سیاست های سلفی ها و تکفیری ها است که باعث اسلام هراسی شده اند. در سال ۲۰۱۶ یک تحقیق دانشگاهی فاش کرد که آمار تهاجمات و تحرکات علیه مسلمین رو به فزونی است.
 

جالب است بدانید که…

در سال ۲۰۱۵ در انگلیس یکی از نام هایی که بیش از هر نام دیگری روی کودکان تازه متولد شده گذاشته شد، محمد بود؛ که با املاهای متفاوت درصد قابل توجهی از نام گذاری ها را به خود اختصاص داده بود. دفتر آمار ملی انگلیس عنوان کرده که محمد دوازدهمین نام پرتکرار در انگلستان در سال ۲۰۱۵ بوده. با این حال اگر املاهای متعدد آن را چون محمد، موحمد، محمت و… در نظر آوریم، این نام در رتبه چهارم قرار می گیرد که با توجه به اقلیت بودن مسلمین در این کشور شگفت انگیز است.

 

منابع:

==’UK Census: religion by age, ethnicity and country of birth’ Archived 6 May 2016 at Wikiwix 16 May 2013, Ami Sedghi, The Guardian
== Muslim population ‘rising 10 times faster than rest of society’ 30 January 2009, Richard Kerbaj, The Sunday Times
==Muslims in Britain: an Introduction, Cambridge: Cambridge University Press, pp.xvii + 318, ISBN 978-0-521-83006-5
== Oxford History of the British Empire, volume 4, pages 398-420, Oxford University Press
== Ansari, Humayun (2004). The Infidel Within: The History of Muslims in Britain, 1800 to the Present. C. Hurst & Co. Publishers. p. 37. ISBN 1-85065-685-1.
== “Country-of-birth database”. Organisation for Economic Co-operation and Development. Archived from the original on 17 June 2009. Retrieved 25 January 2009





 

مطالب مرتبط
حمایت آیت‌الله صدیقی از اقدامات «حجت‌الاسلام علی‌اکبری»: تحول در نماز جمعه مطالبه همه مردم است
ده رویداد مهم مذهبی آمریکا در سال «2018»
روایت آیت‌الله جوادی آملی از نامه امام خمینی(ره) به گورباچف