آموزش زبان یا استعماری به سبک جدید؟!
تا حالا شده که از خودمان بپرسیم چرا یادگیری زبان انگلیسی، در ایران این‌همه طرفدار دارد یا اینکه موسسات زبانی که در کشور فعال هستند، معمولا چه کتاب‌هایی تدریس می‌کنند یا اینکه کشورهای دیگربرای ترویج زبان انگلیسی چه اقداماتی دارند.
کتاب‌های زبان رایج در آموزشگاه‌های ایرانی
مجموعه آموزشی زبان انگلیسی English Result
این مجموعه از جمله محصولات معتبر دانشگاه آکسفورد است و دارای چهار سطح مختلف از مبتدی تا پیشرفته در قالب کتاب کار، فیلم‌های آموزشی و فایل‌های صوتی است. این مجموعه در تمام دنیا برای آموزش زبان انگلیسی استفاده می‌شود و به گفته گردانندگان آکسفورد، این مجموعه بهترین نوع آموزش برای کسانی است که مبتدی هستند و می‌خواهند زبان انگلیسی یاد بگیرند. از طرف دیگر اگر کسی هم مبتدی نباشد و سطحی از زبان انگلیسی را بداند با این کتاب‌ها می‌تواند آموزش ببیند. گفته می‌شود که این مجموعه توسط مارک هنکوک (Mark Hancock) و آنی مک دونالد (Annie McDonald) که دو استاد معروف آموزش زبان انگلیسی هستند، تهیه شده است.
مجموعه کتاب‌های American English file
متد امریکن انگلیس فایل، مجموعه کتاب 6 جلدی برای آموزش زبان انگلیسی آمریکایی است که برای نوجوانان و بزرگسالان طراحی شده. هر مجموعه شامل یک کتاب دانش‌آموز، یک کتاب کار، فایل‌های صوتی، فایل‌های ویدئویی و نرم‌افزار آموزشی است. علاوه‌بر اینها، کتاب کار و فیلم کوتاه و ویدئوهای آموزشی بیشتری به‌صورت آنلاین نیز در اختیار زبان‌آموزان توسط این مجموعه قرار گرفته است. انتشارات آکسفورد، این مجموعه را منتشر کرده و برای سطح‌های مبتدی تا پیشرفته طراحی شده است. مولفان اصلی این کتاب کریستینا لاتام کونیگ، کلایو اکسدن هستند. آکسفورد، رویکرد این مجموعه آموزشی را زبان به‌علاوه انگیزه معرفی می‌کند که درنهایت به یک فرصت تبدیل می‌شود.
مجموعه کتاب‌های Four Corners
این مجموعه برای افراد بزرگسال و نوجوان است که می‌خواهند با فرا‌گرفتن زبان انگلیسی ارتباط بیشتری در زندگی روزمره خود داشته باشند. مجموعه آموزش زبان Four Corners یک دوره کاملا جدید آموزش زبان انگلیسی با لهجه آمریکایی است که در چهار سطح تنظیم شده است و در بسیاری از آموزشگاه‌های زبان برای تدریس دوره‌های آموزشی از آن استفاده می‌شود. حتی بسیاری از موسسات آموزش، این کتاب‌ها را جایگزینی برای کتاب‌های Interchenge و Top Notch قرار داده‌اند. این مجموعه هر چهار مهارت اصلی زبان را در بردارد. این مجموعه در چهار سطح مطابق با سیستم آمریکایی (American Accent) تنظیم شده است.
مجموعه کتاب‌های Interchange
این مجموعه توسط استاد برجسته زبان پروفسور جک سی ریچارد نوشته شده است که در چهار سطح در اکثر موسسات آموزش زبان انگلیسی تدریس می‌شود. این مجموعه کتاب‌ها مخصوص بزرگسالان کشورهای غیر انگلیسی زبان است و در دهه 80میلادی توسط این استاد دانشگاه نوشته شد. این مجموعه پس از یک دهه، ویرایش شد و در ویرایش تازه (1997) که با نام New Interchange و توسط دانشگاه کمبریج عرضه شد، موضوع این مجموعه بیشتر به معرفی خود و دیگران، سلام و احوالپرسی، پرسیدن اسم و مشخصات دیگران، نام‌بردن اشیا و پرسش و پاسخ درمورد جایگاه و محل اشیا، صحبت‌کردن درمورد مکان‌های جغرافیایی، سوال و جواب در مورد زادگاه، ملیت، زبان مادری، سن و توصیف افراد است.
مجموعه کتاب‌های Family and friends
طراحی این مجموعه، برای آموزش زبان انگلیسی به کودکان بین سنین 8 تا 12 سال است. که در هفت سطح (یک سطح مقدماتی و 6 سطح اصلی) توسط انتشارات آکسفورد منتشر شده است. این کتاب‌ها، از سری کتاب‌های جدیدی است که در آموزشگاه‌های زبان برای تدریس زبان انگلیسی به کودکان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتشارات آکسفورد می‌گوید در این مجموعه سعی شده آموزش‌ها در قالب تصاویر رنگی و جذاب ارائه شود تا کودک را برای یادگیری علاقه‌مند سازد. نرم‌افزار آموزشی این کتاب نیز به‌صورت جداگانه مباحث آموزشی را آموزش می‌دهد. همچنین یک کتاب برای الفبای زبان انگلیسی ارائه شده است که توسط این کتاب به کودک آموزش داده می‌شود.
انتشارات فعال در حوزه کتاب‌های آموزش زبان در دنیا
انتشارات دانشگاه کمبریج
انتشارات دانشگاه کمبریج بیش از 360 مجله علمی را در گستره وسیعی از موضوعات به‌صورت چاپی و آنلاین انتشار داده است. این نشریات به‌روز‌ترین و جامع‌ترین مقالات آکادمیک علمی را در خود جای داده‌اند. این انتشارات که قدیمی‌ترین انتشارات جهان نیز است، زیرمجموعه دانشگاه کمبریج بوده و هدف آن پیشرفت دانش، آموزش، یادگیری و تحقیق است. داستان به‌وجود‌آمدن انتشارات کمبریج در سال 1534 آغاز شد، زمانی که هنری هشتم، به آنها حق ثبت آثار را داد و به مطبوعات اجازه داد انواع کتاب‌ها را چاپ کنند. کمبریج، اولین کتاب خود را در سال 1584 منتشر کرد و آن را قدیمی‌ترین نشر در جهان دانست.
انتشارات دانشگاه آکسفورد
این انتشارات وابسته به دانشگاه آکسفورد است و از بزرگ‌ترین ناشران آثار علمی و آکادمیک و بزرگ‌ترین ناشر کتاب‌های دانشگاهی در جهان است. این انتشارات نخستین‌بار در سال 1586 میلادی، تاسیس شد. هدف انتشارات دانشگاه آکسفورد، حمایت از تحقیق و تسهیل، بورس تحصیلی و آموزش عالی است. یکی از اهداف انتشارات آکسفورد بحث آموزش زبان انگلیسی در دنیاست، یعنی کتاب‌ها را از سطوح مبتدی تا پیشرفته توسط اساتید مورد نظرشان به چاپ برسانند و در دنیا پخش کنند.
نمایندگی های آکسفورد و کمبریج
این دو انتشارات در سراسر دنیا،نمایندگی‌های خودشان را دارند و کتاب هایشان را توسط این نمایندگی ها به فروش می رسانند، البته در این میان برخی انتشاراتی‌ها در ایران هم سعی می کنند که به عنوان نماینده این دو انتشارات خودشان را معرفی کنند و کتاب ها را به فروش برسانند، مثلا انتشارات زبان تک و انتشارات جنگل از جمله این انتشاراتی‌ها هستند، نکته مهم در کتاب های این دو انتشارات در آموزش زبان این است که کتاب ها با یک جهش قیمت، تقریبا به 100 هزار تومان رسیده است . نکته دیگر در تیراژ این کتاب ها است که به نسبت کتاب های دیگر که تیراژ آنها نهایتا به هزار برسد، این کتاب ها با تیراژ ها چند هزارتایی به چاپ می رسند.حمید مرعشی، دانشیار آموزش زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی است که درباره این سوژه گفت‌وگویی با او داشتیم.
آموزش و استعمار
برای این سوال که چگونه شد آموزش زبان انگلیسی در کشورهای دیگر نفوذ و رشد کرد، نمی‌توان جوابی واحد داد و آن را منتسب به یک تحول یا اتفاق اجتماعی در تاریخی مشخص درنظر بگیریم. زمانی شعارش این بود که آفتاب هرگز در این کشور غروب نمی‌کند چون از غرب تا شرق دنیا، مستعمره داشته است. سابقه نفوذ انگلیس از حدود 300 سال پیش در کشورهایی مثل هندوستان، چین، استرالیا تا زمان تشکیل ایالات متحده آمریکا بوده است.مورد دیگری که خیلی هم تاثیرگذار بوده است، وجود میسیونرهاست. درواقع هیات‌های مذهبی که به کلیساهای کشورهای مختلف مخصوصا کشورهای آفریقایی می‌رفتند. شما آفریقا را درنظر بگیرید، کشوری که در تمام جمعیت‌های مسیحی دیده می‌شود. این آیین از کجا وارد آفریقا شده است، از طریق همین میسیونرها که می‌رفتند به این کشورها و کمک‌های بهداشتی، آموزشی، سرپناه و... را ارائه می‌دادند و تحت لوای این کمک تبلیغ و ترویج دین، آیین و فرهنگ خودشان را می‌کردند. در کنار همین مساله بود که شرایط برای استعمار انگلستان در این کشورها به‌وجود آمد. نه‌تنها باعث شیوع زبان انگلیسی در دنیا شد، بلکه حتی پدیده‌ای به نام آموزش زبان انگلیسی هم قوت گرفت.
سابقه این موضوع چندین و چند سده است. البته وقتی صحبت به اینجا می‌رسد، این سوال پیش می‌آید که به‌عنوان مثال فرانسوی‌ها، اسپانیایی‌ها، ایتالیایی‌ها و بلژیکی‌ها هم بوده‌اند، این موضوع درخصوص همه این کشورها صدق می‌کند و همه اینها استعمارگر بوده‌اند. برای همین شما می‌بینید آمریکای‌جنوبی سرتاسر اسپانیولی و پرتغالی صحبت می‌کنند. خیلی دیگر از کشورهای آفریقایی، فرانسوی‌زبان هستند. حتی در پایین قاره مثل بوروندی و روآندا که در آفریقای‌جنوبی هستند، در همه اینها این زبان به‌صورت استعماری در‌حال گسترش بوده است. حالا اگر بخواهیم موشکافانه‌تر به این موضوع بنگریم، باید بگوییم چه شد که انگلیسی‌ها توانستند بر همه اینها تفوق پیدا کنند؟ مورد اول احداث پدیده‌ای به نام ایالات متحده آمریکا -که کشوری بود به‌شدت در حال قدرت گرفتن- قدرتی صنعتی، تجاری و... که زبان رسمی آن هم انگلیسی بود.
ارتش، سینما و روایت تاریخی نفوذ
در جنگ جهانی اول باز هم انگلستان نیروی پرقدرت و مطرحی نسبت به کشورهای دیگر بود. ایالات متحده آمریکا هم از سال 1917 تا سال آخر جنگ جهانی اول، به جنگ ورود نکرده بود. یعنی درست در شرایطی که اروپایی‌ها، در حال تجربه این جنگ وخیم، اضمحلال و گرفتاری‌های ناشی از جنگ بودند، آمریکایی‌ها در‌حال رشد بودند. آمریکایی‌ها در سال آخر در جنگ دخالت می‌کنند و آسیب خیلی زیادی هم نمی‌بیند. در فاصله بین جنگ جهانی اول و دوم، سال‌های 1918 تا 1939، اروپا دچار مشکلات بسیاری شد و در همین زمان آمریکا تا سال 1933 رشد مضاعف داشت و تاثیرگذاری بسیاری داشته است.در این زمان بسیاری از دانشمندان اروپایی، جذب آمریکا می‌شوند. می‌دانیم که تمام صنایع فضایی آمریکا، بنیانش از آلمانی‌ها بوده است، آلمانی‌هایی که به آمریکا مهاجرت کرده بودند. درنتیجه زبان علمی در دنیا هم آرام‌آرام به این سمت می‌رود که در آمریکا رشد پیدا کند. به غیر از آن ما آکسفورد و کمبریج را به‌عنوان دو قطب جهانی داریم که به زبان انگلیسی هستند. درکنار این عوامل، پدیده‌ای به نام سینما هم ظهور می‌کند که از آن می‌توان به‌نام غول بزرگ سیاسی اجتماعی نام برد، شروع هالیوود؛ هالیوود را به‌عنوان یک سینمای آمریکا میگویم و در کنار آن سینمای نیویورک. این دو قطب بزرگ، به‌صورت گسترده، شروع به تولید فیلم به زبان انگلیسی کردند که با جذابیت‌های خاص خودشان پخش می‌شوند. همه این مجموعه عوامل مختلف باعث توجه به زبان انگلیسی به‌صورت فزاینده می‌شود.
اولین روش آموزش زبانی که در دنیا بسیار فراگیر شد، روش سمعی و بصری بود که مبتکر آن ارتش آمریکاست. می‌خواهم بگویم این استراتژی‌ها با هم گره خورده و به این شکل تبدیل به پدیده عظیمی می‌شوند و روندی که اتفاق می‌افتد. در ادامه و بعد از جنگ با پیدایش سازمانی به نام سازمان ملل متحد که 6 زبان رسمی انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، چینی، عربی و روسی دارد، اما زبان حاکم همچنان زبان انگلیسی است. کنوانسیون‌های سازمان ملل به 6 زبان ترجمه شده، ولی رفرنس عمده، متن انگلیسی این کنوانسیون‌ها و معاهده‌ها است. تمامی پروتکل‌ها و مواردی از این دست به زبان انگلیسی آورده شده است و بعدا به زبان‌های دیگر ترجمه می‌شود.
این رشد و گسترش سیاسی درکنار رشد و گسترش سینما و رشد و گسترش علم، همچنین ابداع روش‌های نوین آموزش انگلیسی با استفاده از تکنولوژی‌ای که در تمام کشورهای دنیا آموزش زبان انگلیسی را نسبت به گذشته آسان‌تر می‌کند، روزبه‌روز موجب قدرت یافتن زبان انگلیسی در کشورهای دیگر می‌شود. این قدرت در‌حال‌حاضر به‌جایی رسیده است که دیگر مثل گذشته نیست که مجبور باشند برای تبلیغ زبان انگلیسی به کشورهای مختلف بروند، الان درست عکس این موضوع وجود دارد. در کشور جمهوری اسلامی ایران که ظاهرا بزرگ‌ترین دشمن ایالات متحده آمریکاست، پدیده آموزش زبان انگلیسی در بخش خصوصی و در بخش دانشگاهی، بسیار قوی‌تر از کشورهای همگام با آمریکاست.
ما آموزش زبان انگلیسی را در سه مقطع، کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری در بسیاری از دانشگاه‌ها داریم. نهایتا اینترنت هم می‌بینید، شبکه‌های اجتماعی، فیلم‌ها، سریال‌ها و... که بسیار تاثیرگذار است. نسل جوان را می‌بینید که همان شبی که اپیزود اول فصل آخر سریال تاج‌و‌تخت می‌آید را دیده‌اند. اینها مجموعا باعث تفوق و استیلای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شدید زبان انگلیسی شده است. به‌عنوان نکته آخر هم بگویم زبان انگلیسی از دهه 1990 به اولین زبان آموزشی در دنیا تبدیل شده که هیچ زبانی تا به حال چنین مقامی را نداشته است. تعداد افرادی که این زبان را زبان دوم خود می‌دانند و صحبت می‌کنند، چندین برابر افرادی است که زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان مادری‌شان صحبت می‌کنند. به‌شخصه نمی‌دانم که در‌حال‌حاضر آیا یک سازمان رسمی و دارای شناسنامه به‌صورت خاص و متمرکز بر آموزش زبان انگلیسی در کشورهای دیگر برنامه‌ریزی می‌کند یا نه. ولی اگر بخواهیم تئوری توطئه را بررسی کنیم، شاید سازمان مخوف یا فراماسونری با این راهبرد وجود داشته باشد.
سازمان‌های بسیار متعددی در فرانسه وجود دارند که برای آموزش و ترویج زبان فرانسه در کشورهای دیگر فعالیت می‌کنند. درخصوص زبان انگلیسی هم سازمان‌ها، نهادها، به‌خصوص دانشگاه‌ها در امر تحقیق‌های زبانی بسیار فعال هستند. اساسا جامعه‌شناسی زبان، برنامه‌ریزی زبان، سیاستگذاری زبان، اینها آیتم‌هایی هستند که نه‌تنها به‌وسیله یک سازمان، بلکه توسط سازمان‌های متعدد مورد تحقیق قرار می‌گیرند. اصولا پژوهش درخصوص زبان انگلیسی بسیار زیاد و رو به افزایش است. حتما نیروهای سیاسی هم در این قضیه تاثیرگذار هستند. زبان انگلیسی یک سری ویژگی‌های اساسی دارد که یادگیری آن را راحت می‌کند. زبان انگلیسی صرفی نیست. به‌عنوان مثال ما می‌گوییم، می‌روم، می‌روی، می‌رود، می‌رویم، می‌روید، می‌روند، که 6 شناسه دارد. این در انگلیسی دو تا است. زبان انگلیسی یادگیری راحتی دارد. یعنی از ابتدایی تا متوسطه را شما به‌راحتی می‌توانید یاد بگیرید. این امتیاز عمده را هم باید به بقیه موارد اضافه کنیم. البته در حال ساده‌کردن آن هم هستند. لغت‌ها را کوچک‌تر می‌کنند. به‌عنوان مثال به‌جای اینستاگرام از لغت اینستا استفاده می‌کنند، به‌جای تلویزیون تی‌وی می‌گویند. این فعالیت‌ها از ارتش آمریکا شروع شده و ارتش آمریکا اولین نهادی بوده است که سعی کرد، لغات را به‌صورت اختصاری بگوید و تا به امروز هم که می‌بینیم ادامه دارد. بله، رویکرد سیاسی هم در آن وجود دارد. زبان‌شان را به‌شدت تدریس می‌کنند. در ارتش، سینما و... به‌عنوان مثال در یک فیلم تعداد زیادی لغت ناشناخته مطرح می‌شود با این تفکر که بیننده آن را یاد بگیرد. مثلا فیلم آواتار. شاید 10 سال پیش کسی نمی‌دانست که آواتار چیست، ولی جیمز کامرون، اسم این فیلم را آواتار گذاشت. این کلمه فراگیر و جهانی شد. پس راهبرد سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در آن بسیار فعال است. زبان انگلیسی با تفکر استراتژیک گسترش پیدا کرد، آنها می‌دانند که ابزار اولیه استیلا و تسلط و هژمونی در دنیا، مبحث زبان است.
در‌هم‌تنیدگی آموزش زبان با سیاست
کتاب‌هایی که در آموزشگاه‌های ما تدریس می‌شود، تا جایی که بنده اطلاع دارم این کتاب‌ها در تمام دنیا مطرح هستند. یکی دیگر از استراتژی‌ها همین است که مراکز آموزش زبان فقط در آمریکا و انگلستان نیست. به‌عنوان مثال میگویم در‌حال‌حاضر کشورهایی نظیر مالزی و سنگاپور قطب‌های آموزش زبان محسوب می‌شوند. یک نویسنده معاصر و بسیار مطرح در دنیا فردی است به نام جک‌سی‌ویچرز که به ریچارد معروف است. سال‌هاست که این شخص در مالزی، استرالیا و... زندگی می‌کند. اصلا در انگلستان و آمریکا نیست. آنها بسیار در بحث آموزش زبان فعال هستند. این استراتژی استیلا است. شاید صحبتم سیاسی به‌نظر بیاید. باید بگویم زبان و سیاست در‌هم‌تنیده شده است.چامسکی، زبان‌شناس برتر دنیا، بیش از 100 جلد کتاب ارائه داده است که 40 تای آن درخصوص زبان است و بقیه آن درخصوص سیاست نوشته شده است. می‌خواهم بگویم واضح و مبرهن است که اهداف سیاسی در فراگیری زبان وجود دارد. به‌جای اینکه بخواهد خودش را در کمبریج و آکسفورد متمرکز کند یا در نیویورک و کل آمریکا، این را در تمام دنیا پخش کرده است. شما در اینترنت جست‌وجو کنید، این مختص به استرالیا و نیوزیلند نیست. خب فلسفه ورود به استرالیا و نیوزیلند چیست؟ استرالیا اول تبعیدگاه مجرمان انگلیسی بود، چرا آنجا را انتخاب می‌کند؟ چرا آنجا را به‌عنوان یک کشور انگلیسی زبان درمی‌آورد؟ چرا آمریکا را؛ شرقی‌ترین و غربی‌ترین کشور را که این می‌شود استیلا. حتی کشورهای کوچکی هم وجود دارند که مستعمره انگلیس بوده‌اند و زبان آنها هم انگلیسی است. متوجه شده‌اند که این نباید مخصوص لندن باشد، باید گسترش پیدا کند، در مالزی، سنگاپور، استرالیا و... حتی در ژاپن، با اینکه خیلی با این قضیه مشکل دارند، مجله‌های متعدد، دانشگاه‌ها و... در این زمینه فعالیت می‌کنند.
منبع: فرهیختگان
اخبار مرتبط
تازه های اخبار
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}