بعد از گذشت قریب به دو دهه از شروع بحران خشک‌سالی و کم آبی در کشور که منجر به کاهش قابل توجه حجم منابع آب‌های زیر زمینی کشور شد، سال جاری با بارندگی‌های قابل توجهی آغاز گردید، هرچند در ابتدا حیرت و خوشحالی همگان را در پی داشت، اما با ظهور و بروز بی تدبیری مسئولین در مواجهه با این حجم خارق العاده از بارندگی ارزشمند، در منظر افکار عمومی این نعمت به نقمتی جان‌کاه بدل گردید. به طوری که عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور حجم خسارات مالی ناشی از بارندگی‌ اوایل امسال را بین 30 تا 35 هزار میلیارد تومان برآورد کرد. اما وجه جالب توجه دیگر این بحران، گستردگی آن در بخش اعظمی از کشور بود، به طوری که بنا بر آمارهای منتشر شده 25استان و بیش از 4400 روستا در سراسر کشور درگیر باران و سیل شدند، که می‌توان آن را غفلت و ناکارآمدی غیر قابل انکار نهادهای متولی پیشبینی و پیشگیری بحران کشور دانست.

اما آنچه گفت شد تنها بخشی کوتاه و دنباله‌دار از مرثیه تداوم ناکارآمدی نهادهای مسئول در پیشبینی و پیشگیری از بحران قابل مهار سیلاب‌های مرگبار بود، زیرا  با وجود همه آنچه در ماه‌های نخست امسال بر کشور گذشت، بار دیگر با شروع مجدد فصل بارندگی شاهد وقوع سیلاب‌های مهیب جدیدی هستیم، که در نوع خود قابل تأمل بوده و حکایت از عمق ناکارآمدی ساختارهای مدیریت بحران در بدنه دولت دارد!

در طی روزهای گذشته شهرها و روستاهای مختلفی از استان خوزستان به دلیل بارندگی‌های اخیر و جاری شدن سیلاب و همچنین فقدان سیستم مناسب دفع آب‌های سطحی، گرفتار بحران آب‌گرفتگی معابر و منازل مسکونی شهروندان شده‌اند، اما آنچه بر عمق این فاجعه می‌افزاید مخلوط شدن فاضلاب با سیلاب باران است. بارندگی‌های شدید اخیر آب با فاصلاب مخلوط شده و وارد منازل مردم شده است و هزینه‌های مادی و روانی زیادی را به خانواده های ساکن این مناطق که اغلب حاشیه نشین هستند تحمیل کرده است، آن‌هم دقیقا در شرایطی که نوسانات اقتصادی بیش از هر زمانی خرید مجدد این وسائل را برای مردم محروم سخت و ناممکن کرده است. علاوه بر جنبه‌های روانی و مالی آزار دهنده، عوارض بهداشتی غیرقابل انکاری از جمله زمینه سازی برای رواج بیماری‌های عفونی و میکروبی را به‌ دنبال دارد. به‌همین دلیل هم برخی از این خانوارهای آسیب دیده ترجیح دادند تا کاشانه خود را رها کرده و فعلا در اسکان‌های موقت پناه بگیرند.
بدون شک می‌پذیرید که در عصر فراگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات  و جهان شمول شدن فضای مجازی کمتر کسی را می‌توان یافت که اطلاعی از قابل پیش‌بینی بودن سامانه بارشی در کشور و جهان نداشته باشد و به راحتی می توان با یک جستجوی ساده عبارت Weather به داده‌های آب و هوایی هر شهر و منطقه ای در جهان دست پیدا کرد و به رایگان از پیش‌بینی‌های دقیق به همراه آن بهره برد.
 

فقدان توجه به پیشبینی‌ها و عدم برنامه‌ریزی مناسب موجب شد تا بار دیگر شهرهای مهمی از جمله آبادان، خرمشهر و اهواز که هر سه نقش پر رنگی در روزهای پر خاطره دفاع مقدس دارند با چالش آب‌گرفتگی‌های گسترده‌ روبرو شوند و جریان زندگی برای ساکنین این شهرها و روستا های اطراف آنها سخت و طاقت فرسا شود با این حال خوش‌بختانه با شروع بحران تیم عملیاتی مختلفی از سوی سپاه، بسیج و هلال‌احمر به منطقه اعزام شده در حال امدادرسانی به آسیب‌دیدگان هستند.
 
مدیریت بحران در کما!
در طی بحران ابتدای سال جاری، استان خوزستان بیشترین خسارت‌ها را در پی آب گرفتگی و جاری شدن سیلاب نسبت به سایر استان‌ها تحمل کرد و انتظار می رفت که تجربه چند ماه قبل موجب آمادگی بیش از پیش این استان در مواجهه با بارندگی های آتی شده باشد. اما بر خلاف تصور بار دیگر با شروع بارندگی ها و جاری شدن سیلاب شاهد تکرار مجدد بحران در این استان استراتژیک بودیم.

در این رابط  غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان که از خرداد ماه 95 به عنوان نماینده عالی دولت، سکاندار این استان است اظهار داشته: «سامانه بارشی قوی که از جنوب استان وارد شد بارندگی‌های زیادی را به دنبال داشت. این بارش‌ها در طول سه ساعت رخ داده و مشکلاتی را برای مردم پیش آورده است. نقاط زیادی در شهرهای اهواز و کارون دچار آب‌گرفتگی شده‌اند و آب وارد برخی از منازل شده و مردم را دچار رنج کرده است. متأسفانه سیستم دفع و جمع‌آوری آب‌های سطحی در اهواز وجود ندارد. بخش زیادی از سیستم فاضلاب هم دچار فرسودگی است و بخش دیگر نیز فقط کشش دفع فاضلاب را دارد».

فقدان سیستم دفع و جمع آوری آب های سطحی یکی از مهمترین کاستی ها و معظلات شهرهای این استان است عجیب است که در طول ماه های گذشته اقدامات قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفته است تا بار دیگر شاهد بحران هایی از جنس آنچه امروز شاهدش هستیم نباشیم. البته تدبیر مُسکن گونه مسئولین برای کاهش درد این بحران اختصاص تعدادی دستگاه مکنده، خودروی امدادرسان و پمپ سیار به‌منظور رفع آب‌گرفتگی‌های بوده که خبر آن را هم یکی از مسئولین شهرداری اهواز به رسانه ها اعلام کرد. این مقام مسئول در شهرداری اهواز اعلام کرده: «با توجه به هشدارهای ستاد مدیریت بحران خوزستان در خصوص بارش‌های ۲۵ آذرماه، از دو روز پیش عوامل اجرایی و خدماتی شهرداری اهواز و مدیریت شهری به‌منظور دفع آب‌های سطحی، آمادگی لازم را ایجاد کرده‌اند. وی افزود: یک هزار و ۷۰۰ نفر از عوامل انسانی در سه شیفت ماموریت دفع آب‌های سطحی را انجام خواهند داد. همچنین ۳۷ دستگاه مکنده و تانکر، ۳۱ دستگاه خودروی امدادرسان، ۱۵ دستگاه پمپ سیار و ماشین‌آلات سنگین از قبیل جرثقیل و بیل برای موارد غیرقابل پیش‌بینی آماده به کارگیری هستند».

طبیعتا این دست تلاش ها هر چند جای تقدیر و تشکر دارد اما انتظار افکار عمومی این نیست که صرفا نهادهای مسئول از تکلیف اصلی خود که همانا پیشگیری از وقوع بحران و تحمیل هزینه به مردم است غفلت کرده و صرفا در فردای وقوع بحران دست به تلاش برای کاهش یا جبران نسبی پیامدهای تحمیل شده به ظرفیت های مادی و انسانی استان بزنند!

 
امید در خوزستان زنده است!
مردم خون‌گرم خوزستان که دوران هشت ساله دفاع مقدس را با فداکاری و جهاد خود قهرمانانه به پایان رسانده‌اند اگر چه از شرایط امروز و بی‌تدبیری مسئولین در مواجهه با سیلاب‌ها و آب گرفتگی‌ها ناراضی‌اند اما با مشاهده همدلی و همراهی افکار عمومی کشور در بازنمایی آنچه بر مردم سیل زده این استان گذشته و می‌گذرد بیش از پیش به آینده استان و کشور خود امیدوار شده‌اند. جوانان امروز خوزستان به خوبی می‌دانند که در تلاطم حوادث امروز منطقه برخی‌ها بدشان نمی آید که نارضایتی در مردم تشدید شده و ناقوس اعتراض و اغتشاش پر هزینه مجدداً در کشور نواخته شود. از این رو مردم خوزستان خود دست به کار شده و در کنار امدادگران خود جوشِ بسیجی، در حال کمک به رفع بحران از شهر و روستای خود هستند و در گفتگوهای صریح و صادق خود بر خلاف خواست دشمن به آینده خوزستان و ایران امیدوارند و بنا بر شنیده‌ها مصمم شده‌اند تا این‌بار گزینه‌های انقلابی و مردمی  را در راستای رفع مشکلات خود راهی بهارستان کنند.
صادق دلاوری