سردار قاآنی؛ فرمانده در سایه‌ای که به میدان آمده است

به گزارش راسخون، در پی شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی در عراق توسط تروریست‌های آمریکایی، فرمانده معظم کل قوا در حکمی سردار سرتیپ اسماعیل قاآنی جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به فرماندهی این نیرو منصوب کردند.

امام خامنه‌ای در این پیام عنوان فرمودند: «در پی عروجِ شهید عالی‌مقام سردار پرافتخار حاج قاسم سلیمانی رضوان الله علیه، فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به سردار سرافراز سرتیپ اسماعیل قاآنی که در شمار برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در دفاع مقدس بوده و در طول سالیان متمادی در نیروی قدس در کنار سردار شهید در منطقه خدمت کرده است می‌سپارم. برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است. از همه‌ی همکاران آن نیرو حضور و همکاری آنان را با سردار قاآنی خواهانم و توفیق و تأیید و هدایت الهی را برای ایشان مسألت می‌کنم.»
سردار قاآنی اگرچه از برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در دوران دفاع مقدس بوده و در آن دوران فرماندهی لشکرهای 21 امام رضا و 5 نصر را به‌عهده داشته و سال‌ها نیز جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه بوده، اما چهره‌ای کمتر شناخته‌شده برای مردم و رسانه‌هاست.

معدود سخنانی که در سال‌های گذشته از سردار قاآنی منتشر شده مربوط به سخنرانی‌های وی در یادواره‌های شهدا در شهرهای مختلف کشور است. تنها گفتگویی هم که از او در رسانه‌ها منتشر شده، مربوط به گفتگوی ماهنامه رمز عبور در سال 94 است که بیشتر آن مصاحبه هم در خصوص دفاع مقدس و عملیات‌های کربلای چهار و پنج است.

سردار قاآنی متولد شهر مشهد است. او در دوران پیروزی انقلاب جوانی 20ساله بود که در اواخر سال 58 به عضویت سپاه پاسداران درآمد و در اوایل سال 59 برای آموزش به تهران رفت. به‌گفته خودش، با شهید خادم‌الشریعه مؤسس تیپ 21 امام رضا(ع) و شهید چراغچی فرمانده تیپ امام رضا(ع) در یک کلاس آموزشی در پادگان سعدآباد ــ که اکنون پادگان امام علی(ع) است ــ آموزش دیدند.
او پس از آموزش به مشهد رفت و در مرکز آموزش سپاه به‌عنوان کادر مشغول به فعالیت شد. با وقوع حوادث کردستان، اواسط سال 59 راهی غرب کشور شد. اسماعیل قاآنی از سال 60 تا پایان جنگ در جبهه‌های مختلف حضور داشت و در آن دوران فرماندهی یگان‌های 5 نصر و 21 امام رضا(ع) را که عمده نیروهای آن خراسانی و بخشی از آن مجاهدان افغانستانی بودند، به‌‌عهده داشت. سردار قاآنی تا سال 66 فرمانده لشکر امام رضا(ع) بود و آن زمانی که این یگان در بانه بود، از فرماندهی لشکر امام رضا تودیع و به‌عنوان فرمانده لشکر 5 نصر معرفی شد.

بخشی از مجاهدت‌های سردار قاآنی در کتاب خاطرات سردار شهید محمدحسن نظرنژاد که با عنوان «بابانظر» توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده، بیان شده است. شهید نظرنژاد از فرماندهان خراسانی دفاع مقدس بود که سال‌ها همراه با سردار قاآنی در جبهه‌های جنوب و غرب کشور بود. لشکرهای امام رضا(ع) و نصر در عملیات‌های مختلف دفاع مقدس، جزو لشکرهای خط‌شکن و مؤثر بودند.

او در دوران دفاع مقدس چند بار از ناحیه چشم و پا مجروح شد و از جانبازان جنگ تحمیلی است.

سردار قاآنی از ابتدای دفاع مقدس با سردار قاسم سلیمانی آشنا شد و دوستی آنان از سال 61 آغاز شد، در نهایت سردار قاآنی پس از 25 سال از آغاز آشنایی‌اش با سردار سلیمانی و به‌عهده داشتن مسئولیت‌های مختلف نظامی در خراسان و ستاد مشترک سپاه، با درخواست سردار سلیمانی به نیروی قدس سپاه رفت و با جانشینی این نیرو، یار سردار سلیمانی در انجام مأموریت‌های منطقه‌ای در جبهه مقاومت شد.

سردار قاآنی پیش از ورود به نیروی قدس سپاه، علاوه بر مسئولیت‌های عملیاتی که در دفاع مقدس و پس از آن به‌عهده داشت، مسئولیت‌های اطلاعاتی و حفاظتی هم داشت. او سال‌ها مسئول اطلاعات و همچنین مسئول حفاظت اطلاعات ستاد مشترک سپاه بود، در نتیجه سوابق سردار قاآنی از او چهره‌ای عملیاتی ــ اطلاعاتی در حوزه نظامی‌گری ساخته است که برای بسیاری ناشناخته است.
اگرچه معدود تصاویری از کنار هم بودن سردار سلیمانی و سردار قاآنی منتشر شده، اما با تقسیم کاری که بین این دو فرمانده صورت گرفته بود، سردار قاآنی نیز حضور فعالی در تحولات منطقه‌ای و اتفاقات میدانی جبهه مقاومت داشت. همچنین با توجه به اینکه سردار سلیمانی چهره‌ای برجسته و مورد توجه رسانه‌ها بود، نگاه‌ها کمتر به‌سوی نفر دوم نیروی قدس سپاه و مرد در سایه این نیرو معطوف شده بود، از این رو عمدتاً تصویری از حضور او در جبهه مقاومت دیده نمی‌شود.

سردار قاآنی حوالی جنگ 33روزه لبنان و در سال‌های 85 و 86 به نیروی قدس سپاه پیوست. او در تحولات جنگ 33روزه و در جنگ‌های غزه که معروفترین آنان جنگ 22روزه بود، نقش مهمی در حمایت از جبهه مقاومت داشت. با پدید آمدن داعش، او کنار سردار سلیمانی در جبهه مقاومت حضور یافت و در قامت جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه نقش مؤثری در شکست داعش داشت، به‌گونه‌ای که دشمنان او را در لیست ترور قرار دارند و او را مغز متفکر نیروی قدس سپاه نامیدند.

سردار محسن رضایی فرمانده اسبق سپاه در این خصوص گفته است: «سردار قاآنی به تمام رموز جبهه مقاومت آشناست. او سرخط است و فرمان را در دست دارد. سردار قاآنی در جریان سوریه و عراق نقش جدی داشت و وقت زیادی را برای پشتیبانی از نیروی قدس و مقاومت صرف کرد.»

سردار شکارچی سخنگوی ارشد نیروهای مسلح کشورمان با تأکید بر اینکه "سردار قاآنی دوشادوش سردار سلیمانی در جبهه مقاومت حضور داشته است"، گفت: «جبهه مقاومت از تفکر و اندیشه سردار قاآنی که کوهی از تجربه است، استفاده خواهد کرد.»

مهمترین مواضعی که از فرمانده جدید نیروی قدس سپاه منتشر شده این است که «آمریکایی‌ها به آسمان هم بروند رهایشان نخواهیم کرد» و «امروز مقتدرتر از هر زمانی آماده مقابله با رژیم صهیونیستی هستیم.»
سردار اسدی که سال‌ها فرمانده مستشاران نظامی ایران در سوریه و لبنان بوده و در جنگ‌های 33روزه و مقابله با داعش حضور داشته در گفتگو با تسنیم گفت: «راه شهدا و به‌خصوص راه سردار شهید سلیمانی ادامه پیدا خواهد کرد. سردار قاآنی راه ایشان را ادامه خواهد داد و دشمنان در عمل خواهند دید که ایشان کیست.»

با شهادت شناخته‌ترین فرمانده سپاه ایران، سردار اسماعیل قاآنی به‌عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه انتخاب شد تا جانشین فرمانده شهید شود. رهبر انقلاب تنها ساعتی پس از شهادت سپهبد سلیمانی حکم انتصاب سردار قاآنی را صادر کردند.

سرلشکر رضایی حدود دو ساعت پیش از صادر شدن حکم انتصاب سردار قاآنی در یک برنامه تلویزیونی گفت: «حاج قاسم چون انتظار شهادتش را داشت، همه چیز را فراهم کرده و مشخص کرده چه‌کسانی و چگونه راهش را ادامه بدهند.»

همچنین انتصاب سریع سردار قاآنی به‌عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه و انتخاب جایگزین برای سردار سلیمانی، حاوی این پیام بود که فعالیت‌های نیروی قدس سپاه در منطقه نه‌تنها متوقف نخواهد شد، بلکه در مسیری که سردار سلیمانی ریل‌گذاری کرده بود، ادامه خواهد یافت، ضمن اینکه این انتصاب سریع نشان داد که دشمنان در جبهه مقاومت با یک فرد روبه‌رو نبودند، بلکه با نیروی قدس سپاه و جبهه مقاومت مواجه بودند که سردار سلیمانی نقش راهبردی در شکل‌گیری و انسجام آن داشت.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز بلافاصله پس از انتصاب سردار قاآنی پیامی خطاب به فرمانده جدید نیروی قدس سپاه صادر کرد  و گفت: «با سردار قاآنی رابطه خوبی دارم. امروز دو بار با سردار قاآنی دیدار داشتم و بعد از انتصاب وی توسط رهبر انقلاب هم تلفنی صحبت کردم و از آمادگی خود و وزارت خارجه برای همکاری گفتم.»

امام خامنه‌ای در حکم انتصاب سردار قاآنی عنوان فرمودند که "برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است"؛ برنامه‌ای که سردار قاآنی در تدوین و اجرای آن نقش مهمی داشت و حال مرد در سایه نیروی قدس به میدان آمده تا اجرای آن برنامه را ادامه دهد.


برای شاخت بیشتر سردار اسماعیل قاآنی و همچنین شنیدن بیشتر از سردار شهید قاسم سلیمانی، ساعتی را با سردار رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

چهره سردار قاآنی برای عموم مردم قدری ناشناخته است. از سابقه ایشان بفرمایید.

سردار اسماعیل قاآنی مانند دیگر فرماندهان شاخص سپاه پاسداران از سال ۵۸ که وارد سپاه شدند، در بخش‌های مختلف مسئولیت داشتند. یکی از ویژگی‌های فرماندهان برجسته سپاه در دوران دفاع مقدس، این بود که از شهر، دیار و استان خودشان نیروهایی را از مجموعه بسیج و نیروهای مردمی جذب و تلاش می‌کردند آن نیروها را متشکل کنند تا در دفاع مقدس شرکت کنند. همه این نیروها باعث شدند دشمن عقب بنشیند و سرزمین‌مان از لوث منحوس صدام و بعثی‌ها پاک شود. حاج قاسم از کرمان این نیروها را سازماندهی می‌کرد که همان‌ها باعث شکل‌گیری لشکر ۴۱ ثارالله استان کرمان شدند. این لشکر توانست افتخارات بسیاری را در دوران دفاع مقدس از خود به یادگار بگذارد. حاج اسماعیل قاآنی نیز همین وضعیت را داشت و توانست در استان خراسان، تیپ ۲۱ امام رضا(ع) را شکل دهد. سردار قاآنی به‌شدت در میان بچه‌های رزمنده خراسان محبوب بودند و همه او را با عنوان «حاج اسماعیل» خطاب می‌کردند. ایشان سال‌ها در دوران دفاع مقدس از فرماندهان مهم و مؤثر بودند و همان‌طور که حضرت آقا نیز در حکم انتصاب آقای قاآنی آورده است، ایشان از برجسته‌ترین فرماندهان دفاع مقدس بوده است.
 

از دوران جانشینی فرماندهی سپاه قدس ایشان برایمان بگویید.

حاج اسماعیل بعد از آن که در دوران دفاع مقدس هم‌رزم حاج قاسم سلیمانی بودند، مدتی طولانی در سپاه قدس جانشین سردار سلیمانی بودند و تا آخرین لحظه حیات مادی حاج قاسم، در این مسئولیت خدمت می‌کردند تا اکنون که بعد از شهادت آن بزرگوار، به انتصاب بحق و شایسته حضرت آقا در مسئولیت فرماندهی سپاه قدس قرار گرفتند.
 

چرا در تمام این سال‌ها کمتر نام سردار قاآنی به گوش مردم خورده است؟

جالب است برایتان بگویم که در مجموع نام و چهره نیروهای سپاه کمتر رسانه‌ای می‌شود. حتی سردار سلیمانی هم تا پیش از آن که با داعش مقابله کند، کمتر در رسانه‌ها دیده می‌شدند؛ مگر در یادواره شهدا که سخنرانی داشتند. من که مسئول روابط‌ عمومی سپاه پاسداران هستم، به مخاطبان می‌گویم که نه‌تنها مجموعه در تمام دوران هیچ تلاشی برای شناساندن سردار سلیمانی نمی‌کرد، بلکه خود آن شهید والامقام نیز از ما می‌خواست تصویر یا مصاحبه‌ای از ایشان منتشر نشود. ایشان حتی یک گفت‌وگوی زنده تلویزیونی نیز نداشت؛ جز آن گفت‌وگویی که با دفتر حضرت آقا درباره جنگ ۳۳روزه انجام داد که به‌تازگی بخش شد. اما از وقتی حاج قاسم با داعش وارد جنگ شدند، خود مردم در فضای مجازی مدام از او یاد می‌کردند. سردار قاآنی هم همین‌طور است و در تمام این سال‌ها تلاش شده که رسانه‌ای نشوند. ایشان هم در تمام این ۲۷، ۲۸ سالی که در سپاه قدس حضور داشته‌اند، هیچ گفت‌وگوی رسانه‌ای نداشته‌اند و به هر حال این فرهنگ خاص سپاه است که فرماندهانش کمتر دیده شوند. اما خواص سپاه ایشان را به‌عنوان یکی از باتجربه‌ترین و شجاع‌ترین فرماندهانی می‌دانند که بسیار لایق و ولایتمدار هستند و به فضل الهی با این انتصاب مبارک و با پشتوانه همه بخش‌های سپاه، با عزمی مضاعف و مصمم راه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی ادامه می‌یابد و هیچ خللی در مأموریت‌های سپاه قدس ایجاد نمی‌شود.
 

در تمام این ‌سال‌ها مهم‌ترین محوری که سپاه قدس دنبال می‌کرده، چه بوده است؟

کارکرد سپاه قدس تأمین امینت کشور است. سپاه قدس همواره می‌کوشد که مسلمان‌ها را برای رفع ظلم توانمند کند تا ان‌شاءالله قدس اشغالی از دست صهیونیست‌ها پس گرفته شود. بسیاری از دشمنان اسلام تلاش کرده‌اند که با اختلاف‌افکنی در میان جهان اسلام، مسلمانان را از دشمن مشترک غافل کنند تا بتوانند به اشغالگری و ظلم خود ادامه دهند اما هیچ‌گاه نتوانسته‌اند به این هدف خود برسند و با عنایت الهی دیر نباشد نابودی رژیم صهیونیستی و تحقق خواست مردم فلسطین.
 

قدری از سردار سلیمانی سخن بگوییم. بسیاری باور دارند که سردار سلیمانی منحصر به وجهه نظامی‌اش نمی‌شود و او توانست در منطقه محور وحدت باشد. آیا این گزاره درست است؟

کاملا همین‌طور است. به‌هیچ‌وجه نباید سردار سلیمانی را محدود به قدرت و نبوغ نظامی‌اش دانست زیرا حتی بیش از وجه نظامی ایشان باعث یک وحدت و همگرایی حیرت‌انگیز در منطقه بود. دلیل ترور ایشان هم همین است زیرا سردار سلیمانی با همگرایی که به وجود آورده بود، تقریبا تمام توطئه‌های آمریکایی را با شکست مواجه کرد. آمریکا از حضور در خاورمیانه دو هدف را دنبال می‌کند؛ نخست دست‌یابی به نفت و منابع کشورهای خاورمیانه و دوم تأمین امنیت رژیم صهیونیستی که گاهی هر یک بر دیگری اولویت می‌یابد یا توأمان جلو می‌رود. حاج قاسم در تمام این سال‌ها معادلات آمریکایی‌ها را بر هم زده بودند و با کمک توده مردم لبنان، فلسطین، سوریه و عراق امنیت کشورها را تأمین کرده بودند. اکنون هم که به شهادت رسیده‌اند، چهره آمریکا در تمام دنیا بیش از پیش منفور شده است. حیفم می‌آید این موضوع را نگویم که سردار سلیمانی به‌شدت اهل گفت‌وگو برای هم‌افزایی بود؛ ایشان همواره سعی می‌کرد که باعث رفع کدورت‌ها چه در لبنان، چه در عراق و چه در فلسطین شود. اخیرا جناب آقای دکتر ظریف گفتند که سردار سلیمانی یک دیپلمات ورزیده بود. باور کنید که تمام رزم ایشان یک طرف و ایجاد همگرایی در کشورهای مختلف هم یک طرف؛ نباید این وجه مهم سردار سلیمانی را نادیده گرفت.
 

علت این میزان از محبوبیت در بین مردم خودمان چیست؟

ایشان شخصیت بسیار مردمی و مهربانی داشت و همه به یاد داریم که چه رأفت و خلوصی در دوران دفاع مقدس داشت. او همواره چه در دوران دفاع مقدس و چه بعد از آن با خلوص و صمیمیت با مردم حرف می‌زد و هر کسی می‌خواهد واقعا مردمی باشد، می‌تواند آن شهید والامقام را به‌عنوان الگو برای خود قرار دهد. اصلا شاید عنایت خداوند بود که سردار سلیمانی در دوران دفاع مقدس شهید نشود تا جوانان بعد از جنگ با چهره‌ای زنده از شهدا مواجه شوند و او را از نزدیک بشناسند. مطمئن باشید در آینده خاطرات بی‌شماری از خلوص، مهربانی و پرکاری شهید سلیمانی نقل می‌شود. در کنار همه اینها شجاعت ایشان هم زبانزد خاص و عام است؛ به‌ نحوی‌ که عملا آمریکا و رژیم صهیونیستی را در منطقه زمین‌گیر کرد و همه برنامه‌های آمریکایی را با بن‌بست کامل روبه‌رو کرد؛ به‌ نحوی‌ که آمریکایی‌ها بارها اعلام کردند که مانع اصلی اجرای برنامه‌هایشان شخص قاسم سلیمانی و فرماندهان همراه او هستند. ایشان چهل‌ و یکی، دو سال با تلاش خستگی‌ناپذیر در تمام جبهه‌های مقاومت فعالیت کردند و نمونه یک سردار پرافتخار جامعه اسلامی است. شهادت ایشان ضمن اینکه مردم را غمگین کرده است، در عین‌ حال مردم را مصمم می‌کند تا راه سردار سلیمانی ادامه یابد و مطمئن باشید اکنون که آمریکا و به تعبیر سردار سلیمانی، رئیس‌جمهور قماربازش در پیشگاه تمام مردم دنیا به‌شدت منفور شده است، وقت مناسبی است که با هدایت رهبری معظم انقلاب مانند سابق علیه سیاست‌های خصمانه آمریکا تلاش کنیم. سردار قاآنی هم که در مکتب سردار سلیمانی درس آموخته‌اند، این پرچم را نگه خواهند داشت؛ زیرا علاوه بر آن که در کار خود بسیار متخصص‌اند، فردی به‌شدت معنوی و معتقد به نظام است.

به‌ عنوان بحث پایانی بفرمایید که آیا اکنون و بعد از دانستن تمام این موارد می‌توان به قطعیت گفت که سردار سلیمانی یک فرد فراجناحی برای مردم ایران بود؟

حتما همین‌طور است؛ حاج قاسم در بین تمام اختلاف‌های نیروهای سیاسی نشان دادند که می‌شود صرفا گوش به فرمان رهبری بود و برای منافع ملی و حتی منطقه‌ای تلاش کرد. شاید رمز محبوبیت ایشان هم همین باشد. شما می‌گویید برای مردم ایران فراجناحی بود و من می‌گویم که حتی غیرمسلمان‌های کشورهای دیگر هم ایشان را دوست داشتند. جالب است بدانید که در گزارشی که به دست‌مان رسیده است، متوجه شدیم که کردهای کوبانی هم برای حاج قاسم عزاداری می‌کنند، زیرا می‌دانید که او برای نجات ایزدی‌ها بسیار تلاش کرد و آنها هیچ‌گاه فداکاری‌های سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را از یاد نمی‌برند.»