سرانجام «حسان دیاب» نخست وزیر مکلف لبنان پس از 33 روز توانست کابینه را تشکیل دهد. تظاهرات و اعتراضاتی که از 25 مهرماه در لبنان شروع شده بود، در نهایت به استعفای «سعد­الحریری» نخست­ وزیر لبنان منتهی شد. گزینه­های زیادی برای جانشینی وی معرفی شدند، اما کارشکنی­ها مانع از انتخاب نخست­وزیر جدید شد. در نهایت 28 آذرماه حسان دیاب به عنوان نخست­وزیر مکلف لبنان انتخاب شد. وی وعده داد تا کابینه جدید لبنان را متشکل از افراد تکنوکرات در 6 هفته تشکیل دهد. درنهایت وی زودتر از این موعد کابینه را تشکیل داد. اما ترکیب کابینه جدید لبنان چگونه بوده و چه چالش­هایی بر سر راه فعالیت­­های دولت حسان دیاب وجود دارد؟
 

ریشه شروع بحران در لبنان

 مردم لبنان از 25 مهرماه به بهانه اعمال مالیات بر مکالمات واتس‌آپ اعتراضات خود را شروع کردند. این نارضایتی تنها مختص وضع مالیات نبود و ریشه در 30 سال بحران اقتصادی لبنان دارد. در سه دهه گذشته، دولت‌های مختلف لبنان به‌جای تکیه ‌بر راه‌حل‌های بنیادی برای حل مشکلات اقتصادی، به استقراض خارجی و وام‌های بلندمدت روی آورده‌اند. نتیجه این سیاست نیز بدهی 86 میلیارد دلاری لبنان است. غیر از دریافت وام از منابع خارجی، راه‏کار دیگر دولت برای رفع کسری بودجه، گرفتن مالیات از مردم بوده است. نکته جالب این است که در این مدت، بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی از مالیات معاف بوده‌اند. این سیاست به افزایش مشکلات اقتصادی و شروع اعتراضات در لبنان منجر شد. سعد الحریری، نخست‏وزیر لبنان که در بین سیاستمداران کنونی بیشترین نقش را در بحران اقتصادی این کشور دارد، برای فرار از پاسخ‏گویی، استعفا داد.
 

پیروزی مقاومت لبنان

انتخاب حسان دیاب به عنوان نخست وزیر و تشکیل کابینه یک پیروزی برای مقاومت لبنان از جمله حزب­الله است. چرا که سعد حریری در این معادله بازنده بزرگ لقب گرفت. حریری با استعفا از نخست‌وزیری به دنبال آن بود که در نهایت احزاب سیاسی یک بار دیگر خود وی یا گزینه مورد نظرش را به عنوان نخست‌وزیر انتخاب کنند. اما حزب­الله لبنان به کمک دیگر احزاب داخلی فرمول جدیدی از انتخاب نخست وزیر را ارائه دادند. دموکراسی لبنان یک دموکراسی توافقی است. طبق عرف سیاسی در لبنان گزینه نخست‌وزیری همواره از طرف بزرگ‌ترین فراکسیون اهل سنت مجلس لبنان به رئیس‏جمهور معرفی ‌شده است. در طول چند دهه اخیر بزرگ‌ترین فراکسیون وابسته به جریان حریری بوده است، اما پس‌ از آنکه سعد حریری به ‌عنوان رئیس بزرگ‌ترین فراکسیون اهل سنت مجلس لبنان، معرفی گزینه نخست‌وزیری را به تأخیر انداخت و با همه گزینه‌ها هم مخالفت کرد، در نهایت حزب‌الله لبنان به کمک سایر جریان‌های سیاسی روش دیگری از انتخاب نخست‌وزیر را رونمایی کرد. حزب‌الله لبنان، جنبش امل، جریان ملی آزاد (به رهبری جبران باسیل)، جریان المرده و بلوک الوطنی، الحزب القومی (حزب ملی) و اللقاء التشاوری (انجمن مشورتی) که اکثریت مجلس لبنان را در اختیار دارند، حسان دیاب را به ‌عنوان نخست‌وزیر جدید لبنان تعیین کردند. این انتخاب به معنای این است که جریان‌های سیاسی در لبنان گام‌هایی را برای خارج کردن قدرت از دست خاندان حریری و جریان المستقبل برداشته‏اند. تشکیل کابینه توسط حسان دیاب باعث شده که اکنون سعد حریری به عنوان یک بازنده در سپهر سیاسی لبنان مطرح شود.
 


ترکیب کابینه حسان دیاب

حسان دیاب پس از 85 روز که از استعفای سعد حریری می گذرد و 33 روز پس از مامور شدن برای تشکیل کابینه سرانجام کابینه­ای متشکل از 20 وزیر تشکیل داد.  ترکیب کابینه حسان دیاب بدین شرح است:
 
مسلمانان: ۱۰ وزیر ( اهل سنت چهار وزیر با احتساب نخست وزیر، شیعه ۴ وزیر و دُروزیان ۲ وزیر)
-اهل سنت: نخست وزیر (حسان دیاب)، وزارت کشور (محمد فهمی) ، وزارت ارتباطات (طلال حواط)، وزارت تربیت و آموزش عالی (طارق مجذوب)
-شیعه: وزارت دارایی (غازی وزنی)، وزارت کشاورزی و فرهنگ (عباس مرتضی)، وزارتبهداشت (حمد حسن) و وزارت صنعت (عماد حب الله)
-دروزی: وزارت امور اجتماعی و گردشگری (رمزی مشرفیه)، وزارت اطلاع رسانی (منال عبدالصمد)
 
مسیحیان: ۱۰ وزیر (مارونی ها چهار وزیر، ارتدوکس ها ۳ وزیر، کاتولیک ها ۲ وزیر و ارمنی ها یک وزیر)
-مارونی ها: وزارت خارجه ( ناصیف حِتّی)، وزارت دادگستری (ماری کلود نجم)، وزارت محیط زیست و توسعه اداری (دمیانوس قطّار)،وزارت کار (لمیا یمّین دویهی)
-ارتدوکس ها: وزارت دفاع و معاون نخست وزیر (زینت عکر)، وزارت نیروو انرژی (ریمون غجر) ، وزارت خدمات عمومی (میشل نجار)
-کاتولیک ها: وزارت اقتصاد و تجارت ( راوول نعمه)، وزارت امور مهاجران و پناهندگان (غادة شریم)
-ارمنی ها: وزارت ورزش و جوانان ( مارتینه اوهانیان)
 
به صورت کلی کابینه حسان دیاب از افراد متخصص تشکیل شده است و برای اولین بار در تاریخ دولت‌های لبنان شش زن در این کابینه حضور دارند. وزیران کار، دفاع، دادگستری، اطلاع رسانی، امور مهاجران و پناهندگان، ورزش و جوانانزن هستند. شش وزیر نیز در این دولت وابسته به «التیار الوطنی الحر»، جبران باسیل و رئیس‌جمهور، دو وزیر وابسته به حزب‌الله، دو وزیر وابسته به حزب  حرکة أمل، دو وزیر وابسته به «سلیمان فرنجیه» رئیس حزب «تیار المرده»، دو وزیر وابسته به «طلال ارسلان» رئیس «حزب الدیمقراطی اللبنانی»، چهار وزیر وابسته به حسان دیاب، یک وزیر وابسته به «اللقاء التشاوری» و یک وزیر وابسته به حزب «طاشناق» است.


مشکلات پیش رو!

حسان دیاب هرچند موفق به تشکیل کابینه شده است اما با چالش­­های زیادی مواجه است. در زمینه اقتصادی وی باید بتواند با مفاسد اقتصادی و همچنین بدهی 86 میلیارد دلاری دست و پنجه نرم کند. از سوی دیگر  سعد حریری که بازنده اتفاقات جدید در لبنان است قطعا به دنبال کارشکنی در کار دولت حسان دیاب خواهد بود. یکی دیگر از مهم­ترین چالش­های حسان دیاب در دولت فعلی، تلاش دولت­های خارجی برای تشدید اعتراض­های داخلی در لبنان است. در همین راستا نیز ساعاتی پس از اعلام کابینه، معترضان به خیابان آمده و علیه دولت جدید اعتراض کردند، در حالی که در چینش کابینه درخواست معترضان در اولویت اول قرار داشت و مد نظر نیز قرار گرفت. معترضان معتقدند که دولت جدید دولت تکنوکرات نیست، بلکه دولتی سیاسی است که وزرای آن نقاب‌های افراد متخصص را به چهره زده‌اند. به همین دلیل کابینه حسان دیاب باید راهی برای متقاعد کردن معترضان بیابد.

در کل باید تشکیل کابینه جدید در لبنان را یک موفقیت بزرگ برای ائتلاف مقاومت لبنان دانست. چرا که سعد حریری و دیگر احزاب مخالف حزب­الله به دنبال حذف وزرای نزدیک به مقاومت بودند که با انتخاب کابینه جدید، این نقشه خنثی شد.