معامله قرن طرحی است که طی 2 سال اخیر بارها از سوی رسانه‌ها مورد بحث قرار گرفته و بخش‌هایی از آن افشا شده است. این طرح را می‌توان به‌طور خلاصه آن‌گونه گفت که طرحی آمریکایی است که هدف و غایت نهایی آن ایجاد نظم جدید منطقه‌ای با شکل‌گیری قدرت رژیم صهیونیستی و پایان مسئله فلسطین است. طرحی که بارها در اخبار و از سوی شخصیت‌های مختلف از رونمایی آن سخن به میان آمده بود اما بارها به تأخیر افتاد. شروع و رونمایی رسمی طرح را می‌توان «اجلاس منامه» در تابستان گذشته دانست. اجلاسی که در آن کوشنر معمار اصلی طرح و داماد ترامپ به رونمایی از یک طرح 40 صفحه‌ای اقتصادی در خصوص معامله قرن نمود؛ اما گویا بالاخره رونمایی رسمی کل طرح فرا رسیده است.
 

تکرار انتخابات کنست؛ عامل تأخیر در رونمایی معامله قرن

در این 2سال بارها گفته ‌شد طرح رونمایی می‌شود، اما به تأخیر می‌افتاد. در خصوص چرایی انتخاب این زمان برای رونمایی از آن نکات حائز اهمیتی وجود دارد.
 
در وهله نخست تأخیرهای پیش‌آمده برای رونمایی از آن را می‌توان به وضعیت سیاسی کنونی اسرائیل اشاره کرد. بیش از یک سال است که سرزمین‌های اشغالی درگیر انتخابات کنست به ‌منظور تشکیل دولت هستند.

شاید بی‌راه نباشد که گفته شود اصلی‌ترین و بیشترین تأثیرپذیر در کوتاه‌ مدت از تجدید شدن انتخابات کنست برای دو مرتبه، معامله قرن است. اسرائیل تاکنون دو انتخابات در فروردین و شهریورماه امسال انجام داده است و با توجه به ناکامی احزاب در ائتلاف‌سازی قرار است سومین انتخابات برای تعیین کابینه اسرائیل در اسفندماه برگزار شود.
 
 نتانیاهو ماه‌ها قبل‌تر از جدی شدن معامله قرن (بهمن ۹۶)، در سخنانی پیش‌بینی کرده بود که آمریکایی‌ها طرح معامله قرن را طی چند ماه آینده بدون جلب موافقت تشکیلات خودگردان فلسطین ارائه کنند، اما تاکنون آمریکایی‌ها ارائه طرح را طی دومرتبه به تشکیل دولت جدید تل‌آویو منوط کرده و آن را به تأخیر انداخته‌اند.
 
اما با کشیده شدن تکلیف به انتخابات سوم که نظرسنجی‌ها تغییر جدی‌ای را برای عبور از بن‌بست پیش‌آمده نوید نمی‌دهند، ترامپ را به این نتیجه رسانده از طرح رونمایی نماید. در این خصوص 2 عامل را می‌توان فرض گرفت. نخست آنکه فرآیند تشکیل دولت و مذاکره احزاب با هم برای تشکیل دولت، دو یا سه ماه به طول بیانجامد. این تأخیر، فرصت زمانی برای رونمایی از طرح را برای ترامپ تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از دستش خواهد گرفت. دومین عامل را می‌توان حمایت سیاسی و هدیه انتخاباتی برای نتانیاهو دانست. پس از آنکه اعلام شد قرار است طرح در این هفته رونمایی شود، اصلی‌ترین مخالفان رونمایی در این برهه رقیبان انتخاباتی نتانیاهو بودند. به‌ گونه‌ای که گانتز رهبر حزب آبی-سفید و رقیب نخست نتانیاهو علی‌رغم دعوت ترامپ برای حضور در کاخ سفید در زمان رونمایی از طرح با تأخیر به این درخواست پاسخ داد.
 

تهدید خروج از اسلو، تکراری و دیرهنگام

یکی از واکنش‌های صورت گرفته در خصوص رونمایی از معامله قرن، تهدید تشکیلات خودگردان مبنی بر خروج از «اسلو» است. صائب عریقات دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین تهدید کرد که اگر آمریکا از طرح صلح خود موسوم به معامله قرن رونمایی کند، فلسطینیان از معاهده اسلو خارج خواهند شد. «صائب عریقات» در گفتگو با رادیو مونت کارلو اظهار داشت که اقدامات ما در واکنش به رونمایی از معامله قرن عبارت خواهد بود از اجرای مصوبه‌های شورای مرکزی سازمان آزادی‌بخش که مهم‌ترین آن‌ها اعلام پایان مرحله انتقالی است.

این تهدید از سوی تشکیلات خودگردان، امر جدیدی نیست. به‌طوری‌که ما شاهد بودیم در دی‌ماه 96 شورای مرکزی ساف در نشست ۱۵ ژانویه بیانیه‌ای را صادر کرد. در بند نخست بیانیه شورای ساف آمده بود، آمریکا با این تصمیم اخیر ترامپ در مورد به رسمیت شناختن پایتختی «قدس شریف» برای رژیم صهیونیستی دیگر شایستگی خود به عنوان یک میانجی برای روند صلح (سازش) را از دست داده است و لذا تشکیلات خودگردان و ساف دیگر حضوری در مذاکرات به میانجی‌گری آمریکا نخواند داشت؛ مگر آنکه ترامپ رسماً از آن تصمیم بزرگ خود عقب نشینی نماید.
 
اما آنچه در اجلاس ساف بسیار حاشیه ساز و با اهمیت‌ بود، تعلیق پیمان اسلو و پذیرش رسمیت «اسرائیل» بود. در بند دوم بیانیه پایانی اجلاس تاکید شده است: «در راستای عدم پایبندی رژیم اشغالگر از تمام توافق‌های امضا شده، شورای مرکزی تأکید می‌کند هدف مستقیم، استقلال دولت فلسطین است و این موضوع انتقال از مرحله «تشکیلات خودگردان» (به عنوان نهاد اجرایی) به مرحله «دولت» را می‌طلبد. باید روند مجسم‌سازی حاکمیت دولت فلسطین با مرکزیت قدس شرقی در مرزهای ۱۹۶۷ آغاز شود. کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین «ساف» مکلف می‌شود تا زمانی که اسرائیل، دولت فلسطین با مرزهای ۱۹۶۷ را به رسمیت نشناخته و تصمیم انضمام قدس شرقی (به اسرائیل) و نیز شهرک‌سازی‌ها را متوقف نکرده، شناسایی اسرائیل را تعلیق کند. یکی از مفاد مهم دیگر بیانیه مردود دانستن شناسایی اسرائیل به عنوان کشور یهودی بود که با واکنش‌های گوناگونی هم همراه بود.»

چرا محمود عباس جواب تماس ترامپ را نمی‌دهد؟

مخالفت تشکیلات خودگردان و محمود عباس در خصوص معامله قرن دیگر کاملاً علنی و عیان شده است. رسانه‌های رژیم اشغالگر قدس می‌گویند «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به تماس‌های تلفنی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا طی چند روز گذشته پاسخی نداده است.
 
به نوشته پایگاه خبری شبکه «المیادین» به نقل از این رسانه‌ها، ترامپ در طول این هفته به انحاء مختلف تلاش کرده است با عباس تلفنی گفت‌وگو کند، ولی پاسخ رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین «نه» بوده است.
 
چرایی این مسئله هم کاملاً روشن است. محمود عباس و ساف به‌خوبی می‌دانند که ماهیت وجودی آنان پس از اسلو به مذاکرات و تشکیل دولت فلسطینی وابسته است. مسیر معامله قرن و عدم نقش‌آفرینی ساف در مذاکرات و طرح جدید آمریکایی‌ها به‌نوعی پایان‌بخش فلسفه وجودی و مشروعیت ساف و جریان محمود عباس است.

مخالفت محمود عباس با معامله قرن و نشست بحرین، هرچند فرصت رسانه‌ای و سیاسی به‌ منظور اعلام مخالفت یکپارچه جریان‌های فلسطینی با طرح ترامپ ایجاد کرده است. اما باید توجه داشت که مخالفت محمود عباس برای بقای خود است و با اولین چراغ سبز حضور تشکیلات خودگردان در طرح و مذاکرات جهت‌گیری محمود عباس تغییر خواهد کرد.
 
 محمود عباس در ماه‌های گذشته بسیار از سوی حامیان اصلی‌اش یعنی آمریکا، سعودی و صهیونیست‌ها تحت‌فشار برای سازش بیشتر و یا کناره‌گیری است. وضعیت کرانه باختری طی سه سال گذشته و عدم توانایی تشکیلات خودگردان برای کنترل وضعیت موجب شده است حامیان دیروز محمود عباس به فکر جایگزینی این پیرمرد 80 ساله باشند که امروزه با کاهش شدید محبوبیت و مشروعیت روبرو است.