کرونا اقتصاد بسیاری از کشورهای دنیا از بازارهای بزرگ تا بازارهای خرد آن ها را به هم ریخته یا دچار اختلال کرده است. از سقوط شاخص بورس در اکثر کشورهای مبتلا به این ویروس تا رکود و کسادی در بازار این کشورها مصداق بارزی از تبعات و صدمات اقتصادی شیوع این ویروس بر اقتصاد ایران و جهان است. شیوع این ویروس بر بازار خودروی ایران به عنوان یکی از بازارهایی که در یکسال اخیر با تغییرات و تحولات زیادی مواجه بوده اثراتی داشته است.

به نحوی که در هفته های اخیر به دلیل کاهش تقاضا در این بازار، قیمت خودرو بر خلاف ماه های گذشته با روندی نزولی مواجه بوده است. در این راستا پایگاه تحلیلی راسخون به سراغ امیر حسین  کاکایی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و کارشناس صنعت خودرو رفته است. کاکایی در این گفتگو  پیش بینی خود از بازار خودرو در سال آینده و تاثیر شیوع ویروس کرونا بر این بازار را تشریح کرده است.
 
آقای دکتر کاکایی! بسیاری از بازارها با شیوع ویروس کرونا وارد رکود شده اند، به نظرتان نقش ویروس کرونا در کاهش قیمت خودرو در روزهای منتهی به پایان سال در حالی که هر ساله این موضوع برعکس بوده و قیمت خودرو در این روزها به دلیل افزایش تقاضا به اوج خود می رسید چقدر است؟
کرونا نه تنها بازار خودرو، بلکه بسیاری از بازارها را تحت الشعاع خود قرار داده و بسیاری از بازارها در حال حاضر رکود را تجربه می کنند، رکود ادامه داری که  نمی‌توان زمان مشخصی برای پایان آن اعلام کرد، لذا تداوم آن و فضای روانی ایجاد شده از شیوع این ویروس، اثر مستقیمی بر کل اقتصاد داشته و بسیاری از بازارها از جمله بازار خودرو را راکد کرده است، اما این موضوع به معنای کاهش قیمت یا عدم افزایش قیمت خودرو نیست، بازار خودرو از چند هفته پیش و بعد از هیجان روانی ناشی عدم تصویب FATF و افزایش نرخ ارز با افزایش قیمت تصاعدی رو به رو شد.

بعد از این اتفاق بانک مرکزی با مدیریت بازار ارز مانع افزایش قیمت ارز شد و متعاقب آن بقیه قیمت‌ها از جمله خودرو نیز تا حدودی کنترل شده و افزایش مجددی نداشت. اما بازار با شیوع ویروس کرونا دچار رکود شد، در واقع کاهش خرید و فروش و عدم تمایل مردم برای سفرهای نوروزی بازار خودرو را با رکود بیشتری مواجه کرد. خرید و فروش های صورت گرفته نیز خرید و فروش‌های بسیار ضروری بودند که توسط افرادی که اصطلاحا "پول لازم" بودند صورت می‌گرفت. لذا این افراد عمدتا مجبور به فروش خودروی خود با قیمت پایین یا زیر قیمت می‌شدند.
 
به نظرتان اگر مهار یا توقف ویروس کرونا زمان بر بوده و به این زودی ها از شر این ویروس رها نشویم. این موضوع می‌تواند چه تاثیری بر بازار خودرو بگذارد؟
مهار ویروس کرونا در سال 99 هر چند ممکن است زمان‌بر باشد اما در نهایت منجر به رونق بازارها خواهد شد. چرا که طبیعتا هیچ رکودی همیشگی نیست. اما در بازار خودرو و سایر بازارها، از آنجا که در سال آینده نیز همچنان با کاهش ارزش پول ملی مواجه خواهیم بود، قابل پیش بینی نیست.
 
چرا با اطمینان می‌گویید سال آینده با کاهش ارزش پول ملی مواجه می‌شویم؟
چون قیمت نفت به پایین‌ترین حد خود در چند سال گذشته رسیده و صادرات غیر نفتی نیز بسیار کاهش یافته است. در این شرایط طبیعی است که تنش‌های اقتصادی موجود فشار زیادی به دولت وارد کند، از این‌رو دولت در سال آینده با کاهش درآمدهای خود مواجه خواهد بود. در این شرایط پر واضح است که تعطیلی یا کاهش تولید برخی از بنگاه های اقتصادی و واحدهای تولیدی مانع پرداخت مالیات به دولت خواهد شد. لذا ارزش ریال به صورت طبیعی کاهش می‌یابد و افزایش تورم قطعی خواهد بود. احتمالا مؤلفه های یاد شده منجر به افزایش قیمت خودرو می‌شود.
 
در مجموع به نظر شما صرفا کاهش ارزش ریال و عبوراز مسأله کرونا منجر به افزایش قیمت خودرو در سال 99 می شود یا عوامل دیگری نیز در این مساله دخیل هستند؟
تداوم وضعیت کنونی و ادامه تحریم های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران منجر به افزایش هزینه های تولید شده است. چرا که به هرحال دور زدن تحریم‌ها هزینه های بیشتری را به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند، از سوی دیگر هر چند موضوع نهضت داخلی سازی خودرو حرکت بسیار مطلوب و تاثیر گذاری است، اما تحقق آن نیازمند سرمایه گذاری‌های جدید است و عدم تحقق سرمایه های لازم شتاب را از نهضت داخلی سازی می‌گیرد.
 
واقعیت این است که سیاست‌های اعمال شده بر صنعت خودرو در ۲ سال گذشته زیان هنگفتی را به این صنعت وارد کرده است. از سوی دیگر سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت از محیط زیست اصرار دارند که  خودروهای تولید داخل از یورو 4 به یورو 5 ارتقای کیفیت داده شوند و همه استانداردهای 85 گانه در آن ها لحاظ شود. تحقق این تغییرات به معنای حذف دو خودروی پراید و پژو 405 از چرخه تولید در داخل کشور است که معنی آن  نیز کاهش عرضه خواهد بود.
 
بنابراین تولید خودروهای جدید با ظرفیت بالایی که بتواند نیاز بازار و  متقاضیان را تامین کند به این معناست که کشور در ۶ ماه اول سال 99 با کاهش عرضه رو به رو خواهد بود. ضمن اینکه ارتقای استانداردهای خودرو به معنی افزایش هزینه های تولید آن خودرو است، به همین دلیل حتی اگر در آن زمان با تورم مواجه نباشیم قیمت خودرو به دلیل ارتقای کیفیت و قرار گرفتن آپشن های جدید افزایش می یابد، لذا در ۶ ماه اول سال آینده قطعا با افزایش معنی داری  در قیمت خودرو مواجه می شویم.
 
خب با توجه به افزایش شدید قیمت خودرو در سال‌های اخیر آیا دولتی‌ها می‌توانند برای کنترل قیمت خودرو سیاست گذاری یا برنامه ریزی خاصی اعمال کنند؟
 به نظرم دولت در حال حاضر نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد، فقط از دریچه آزاد سازی قیمت‌ها می‌توان امیدوار بود، در غیر این‌صورت اگر آزاد سازی انجام نشود علاوه بر افزایش قیمت خودرو، همچنان شاهد زیاندهی صنعت خودروی کشور نیز خواهیم بود، چرا که تعیین دستوری قیمت‌ها به نفع دلالان و سفته بازان و به ضرر خودروساز است.
 
در حال حاضر خودرو ساز به ازای هر خودروی تولیدی -براساس نوع خودرو- بیش از 10 تا 20‌میلیون تومان زیان می‌دهد، لذا تداوم شرایط کنونی حتی می‌تواند منجر به توقف تولید خودرو در کشور شود. بنابراین به نظر می‌رسد در حوزه خودرو سال پر تنشی در پیش رو خواهیم داشت. به خصوص ۶ ماه اول سال را که به هیچ وجه نمی‌توان پیش بینی روشن و دقیقی از آن داشت.
 
لذا سیاست‌گذاران صنعت خودرو در سال ۹۹ با تصمیمات بسیار سختی روبه رو هستند، چنانچه اگر قیمت‌ها را ثابت نگاه دارند، صنعت خودرو زمین می‌خورد و از سوی دیگر با آزاد‌سازی یا منطقی سازی قیمت‌ها زمان محدودی برای فرصت طلبان و دلال‌ها ایجاد می‌شود تا قیمت‌ها را افزایش دهند. بنابراین می توان گفت دولت در سال ۹۹ سر دو راهی بزرگی قرار خواهد گرفت.
 
به نظرتان چه راه‌کارهایی برای عبور صنعت خودرو در سال ۹۹ از این وضعیت وجود دارد؟ 
من معتقدم توسعه توان تولید باید تمام هم و غم سیاست‌مداران کشور باشد. چرا که افزایش توان تولید به معنای افزایش عرضه و کاهش قیمت است، سال 98 با تمام تلاش صورت گرفته نزدیک به 810 هزار خودرو تولید شد در حالی که بازار ایران نیازمند تولید سالیانه 1میلیون و600  هزار خودرو است، یعنی در سال ۹۸ نصف نیاز کشور خودرو تولید شده است.
 
در حقیقت ظرفیت کنونی تولید نصف شده و بسیاری از تنش‌ها ناشی از کاهش ظرفیت است که بخشی از ماجرا نیز به دلیل اثرات سوءتحریم هاست. لذا مسئولین مربوطه باید به فکر راه حلی برای افزایش توان تولید باشند تا با داخلی سازی قطعات با فناوری‌های پیشرفته بتوان بسیاری از مشکلات را کاهش داد. تحقق داخلی سازی برخی از قطعات در حالی که در گذشته بی سابقه بوده نشان می‌دهد می‌توان به سمت تولید انبوه قطعاتی چون  کامپیوتر خودرو یا برخی از قطعات پیشرفته موتور حرکت کرد و فناوری‌های آن را در داخل توسعه داد.

البته این ظرفیت سازی زمان بر و نیازمند سرمایه گذاری های جدید است که متأسفانه در این زمینه محدودیت‌هایی وجود دارد، اما امید می‌رود این حرکت تاثیرات مطلوبی در خودکفایی و کاهش قیمت و ارتقای کیفیت خودرو به دنبال داشته باشد.