در طی هفته های گذشته شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان روزگار سیاهی را برای دولت های و ملت‌ها رقم زده و پژوهشگران عرصه بهداشت و درمان همچنان تا دستیابی به یک درمان قطعی و موفق برای ریشه کن سازی این بیماری فاصله دارند. به طوری که بر اساس مدل‌سازی‌های آنان، حداقل طی 10 تا 18 ماه آینده خبری از تولید تجاری و گسترده واکسن قطعی درمان کرونا نخواهد بود و به همین دلیل هم بی توجهی به سیاست‌های بهداشتی از جمله قرنطیه خانگی می‌تواند موجب افزایش بیش از پیش تعداد مبتلایان و فوتی‌های ناشی از این بیماری شود که هزینه های روانی و اقتصادی ناشی از آن می‌تواند به فروپاشی بسیاری از دولت‌ها و ساختارهای اجتماعی منجر شود. البته در این شرایط تنها نباید به جنبه سیاه و منحوس ماجرا نگریست و باید نیم نگاهی هم به جنبه های فرصت‌زای شیوع ویروس کرونا در جهان و کشورمان داشت زیرا برخی پیامدهای مثبت و فرصت‌ها تنها در شرایط بحران قابل مشاهده و احصاء هستند.
 

پیامدهای مثبت شیوع کرونا

برخی از مهمترین فرصت‌های ناشی از شیوع کرونا که اغلب مراکز مطالعاتی کوچک و بزرگ جهان به آن اذعان دارند عبارتند از :
1- کاهش آلودگی هوا بدلیل کاهش تولیدات غیر ضروری کارخانجات و استفاده کمتر مردم از خودروهای شخصی و تاثیر آن بر گرمایش زمین زیرا بر اساس پژوهشی که وب سایت "کربن بریف" آن را منتشر کرده در جریان شیوع  ویروس کرونا و در طول دو هفته مصرف انرژی و تولید گازهای گلخانه ای در کشور چین ۲۵ درصد کاهش یافته که در صورت تداوم روند کاهش مصرف، در سال جدید میلادی  شاهد تغییر قابل توجهی در آمار تولید گازهای گل خانه ای این کشور خواهیم بود که این خود می تواند کمک بزرگی در جهت مقابله با فرایند گرمایش زمین باشد.
 
خوشبختانه در سایر کشورهای جهان نیز به دلیل کاهش استفاده مردم از خودروهای شخصی و همچنین توقف فعالیت‌های صنعتی فاقد اولویت شاهد کاهش قابل توجه تولید گاز دی اکسید نیتروژن یا NO2 هستیم که این کاهش بدلیل ویژگی‌های آلاینده و مرگبار این گاز، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
 
2- افزایش همراهی و هم‌دلی عمومی ملت‌ها و ارائه کمک‌های بشر دوستانه به یکدیگر مانند اهدای کمک‌های انسان دوستان ملت ایران به چین و بلعکس؛ به طور مثال دولت روسیه در طی روزهای گذشته تعداد ۸۰۰ سیستم ارزیابی و تشخیص نوع جدیدی از ویروس کرونا را به کشور‌های ایران، کره شمالی، مغولستان و همچنین کشور‌های جامعه مشترک المنافع و اعضای اتحادیه اقتصادی اورآسیا ارسال کرده که این تعداد سیستم تشخیص موجب می شود که متخصصان این کشورها قادر شوند تا ۸۰ هزار آزمایش و مطالعه به روی افراد آلوده انجام دهند.
 
3- ارتقاء سطح خلاقیت عمومی و افزایش نرخ مطالعه به دلیل کمتر پرداختن افراد به امورات غیر ضروری روزانه؛ به طور مثال کتابخانه عمومی شهر واشنگتن دی سی،‌ پایتخت ایالات متحده آمریکا پس از فراگیری ویروس کرونا در این کشور جلسات کتابخوانی مجازی برگزار می‌کند و کتاب‌های الکترونیک مختلف را به کاربران ارائه می‌دهد. در کشور خودمان نیز این روزها کسب و کارهای آموزش الکترونیکی رونق گرفته اند و هر روز کاربران زیادی در جلسات آموزشی مجازی شرکت می‌کنند و با مهارت های مختلفی از جمله زبان های خارجی جدید آشنا می‌شوند.
 

نیمه پر کرونا برای جامعه ایرانی

شیوع ویروس کرونا در کشورمان هر چند موجب به حاشیه رفتن تعطیلات سال نو خورشیدی و اعمال قرنطینه خود خواسته بر خانواده ها و حتی بستری شدن برخی از هموطنانمان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شد. اما در کنار این وقایع تلخ باید به این نکته هم توجه داشت که این ویروس در کنار تمام بدی‌ها خود موجب برجسته شدن برخی نکات و مسائل مهم شد که تا پیش از این کمتر مورد توجه مسئولین کشور بود.
 
به طور مثال همزمان با اعلام شیوع ویروس کرونا در کشور بانک‌ها که تا پیش از این برای انجام هر اقدام ضروری سپرده گذاران خود را ملزوم به حضور در شعبات خود می‌کردند در پی افزایش احتمال تبدیل شدن بانک‌ها به یکی از مراکز انتقال بیماری اغلب این فرایند اصلاح شد.

به عنوان نمونه سقف برداشت از عابر بانک‌ها به ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافت تا برای برداشت این مبلغ تقریبا ناچیز نیازی به مراجعه افراد به داخل بانک‌ها نباشد و همچنین سرانجام پس از سال‌ها انتظار بانک‌ها تصمیم گرفتند که تاریخ انقضاء کارت‌های بانکی به صورت خودکار تمدید شود و لزومی بر مراجعه حضوری مشتریان به شعب وجود نداشته باشد.
 
مثال فوق حکایت از برجسته شدن نقش خدمات دولت الکترونیکی در شرایط بحران اخیر دارد زیرا در شرایطی که برای حفظ جان مردم نیاز به رعایت سیاست قرنطینه خانگی است تنها دولت الکترونیکی می‌تواند موجب ادامه جریان طبیعی فعالیت دولت و نظام اقتصادی و ارائه خدمات به شهروندان شود.
 
اما در شرایط تحریمی و در اوج بحران نمی‌توان برای ارائه خدمات دولت الکترونیکی وابسته به شبکه اینترنت بود. زیرا این بستر بر مبنای نیاز داخلی توسعه نیافته و امکان ارائه خدمات ویژه به شهروندان را ندارد زیرا علاوه بر ناپایداری، اطلاعات خصوصی و محرمانه شهروندان نیز در دسترس بیگانگان قرار می‌گیرد. لذا در این شرایط تنها شبکه ملی اطلاعات است که می‌تواند میزبانی تمام خدمات دولت الکترونیکی را به صورت پایدار بر عهده بگیرد و کاربران بدون کمترین دغدغه امنیتی از خدمات آن بهره ببرند.
 
لذا به نظر می‌رسد که در صورت تداوم بحران جهان اخیر کشور ما در حوزه توسعه دولت الکترونیکی و نهایی سازی شبکه ملی اطلاعات گام های بلندی بر خواهیم داشت و در این مسیر مجلس شورای اسلامی و مردم همراهی گسترده ای با قوه مجریه خواهند داشت.
 
امروز به لطف توسعه فضای مجازی در کشور، کسب و کارهای خانگی در هفته های اخیر و در پی خانه نشین شدن اغلب مردم رونق گرفته و بخش قابل توجهی از شهروندان برای کسب درآمد و تامین معاش خود با بهره گیری از خلاقیت و هنرشان به جمع تولیدکنندگان محصولات خانگی هنری و غیره پیوسته اند که این خود می‌تواند موجب شکوفا شدن این بخش از اقتصاد کشورمان شود.
 
البته نباید از این نکته نیز غافل شد که شیوع ویروس کرونا موجب باز آموزشی گسترده اصول بهداشت فردی و عمومی به جامعه شد و دیگر بخش قابل توجهی از هم‌وطنانمان در طول روز استانداردهای بهداشتی را به شکل مطلوبی رعایت می‌کنند که این مسئله می‌تواند در آینده مانع از شیوع اپیدیمک سایر بیماری ها در کشورمان شود.
 
در پایان نیز می‌توان گفت که با مرور تاریخ تمدن جهان در می‌یابیم که ملت‌های بزرگ به واسطه مواجهه با بحران‌های بزرگ به تمدن‌های بزرگ و شکوفا بدل شده اند. لذا در شرایطی که کشور ما نیز به مانند ده ها کشور دیگر درگیر مواجهه با ویروس کرونا است، باید تلاش کنیم تا در سایه این بحران به تقویت ظرفیت‌های کمتر مورد توجه کشور همت گماریم تا از این طریق علاوه بر تسهیل فرایند عبور از بحران زمینه خلق ارزش افزوده مطلوب برای کشورمان که همان دستاوردهای متنوع سیاسی، اقتصادی و فناورانه است مهیا گردد.