این روزها بحث لایوهای اینستاگرامی پر حاشیه تعدادی از اینفلوئنسرهای مبتذل فضای مجازی که از آنها با عنوان شاخ های مجازی یاد می شود بحث های زیادی را در بین رسانه ها و بالطبع افکار عمومی ایجاد کرده و برخی معتقدند که بایستی با اینستاگرام برخورد کرد و به ادامه فعالیت آن در کشورمان پایان داد و برخی دیگر نیز به مزایای اینستاگرام و وابستگی درآمد برخی از کسب و کارهای قانونی به این رسانه اجتماعی اشاره می‌کنند و تبعات مسدود سازی این پیام رسان را بیش از فایده آن می دانند!

حال با توجه به تعداد بالای کاربران این رسانه اجتماعی در کشورمان و همچنین احتمال بروز واکنش جدی مسئولان فرهنگی و قضایی کشورمان نسبت به حاشیه های اینستاگرامی اخیر، لازم است تا با نگاهی دقیق و شکافانه دیدگاه های دو گروه مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت راهکار مطلوب پیشنهادی به مسئولان ارائه گردد. از این رو در ادامه به بررسی تاریخچه اینستاگرام و سپس دیدگاه موافقان و مخالفان فیلترینگ ان می پردازیم.
 

تاریخچه

اینستاگرام پیش از اینکه به این نام نام گذاری شود Burbn نام داشت و تنها یک پروژه چندمنظوره HTML5 عکاسی با موبایل بود و قرار بود که محوریت فعالیت آن متمرکز بر اشتراک گذاری تصاویر باشد لذا با توسعه این پروژه کم کم سازندگان این اپلیکیشن به این نتیجه رسیدند که بایستی نام جدیدی برای محصول خود پیدا کنند به همین دلیل نیز پس از تحقیقات فراوان از ترکیب واژه های  Instant Camera و Telegram عبارت INSTAGRAM را که به معنی پیام‌رسانی فوری از راه عکس و دوربین است ابداع کردند و این نام را بر روی محصول خود قرار دادند.

اولین نخستین نسخه اینستاگرام در اکتبر سال ۲۰۱۰ میلادی ارائه شد و در مدت کوتاهی توانست به یکی از محصولات پرمخاطب فضای مجازی تبدیل شود بطوری که تا اوریل 2012 تعداد 100 میلیون و تا دسامبر 2014 بیش از سیصد میلیون کاربر به عضویت این پیام رسان درآمده بودند و امروز هم آمارهای اینستاگرام حکایت از عضویت بیش از یک میلیارد کاربر در این رسانه اجتماعی پر مخاطب دارد و اپلیکیشن اینستاگرام بدون محدودیت از طریق فروشگاه های نرم افزای اپ استور اپل، گوگل پلی و فروشگاه ویندوز فون و حتی مارکت های نرم افزاری ایرانی قابل دسترسی است و کاربران علاوه بر نسخه رسمی این اپلیکیشن می‌توانند از نمونه های مود شده با امکانات اضافی نیز بهره ببرند.

لازم به ذکر است که اخیراً نسخه وب اینستاگرام نیز به قابلیت پرکاربرد دایرکت مجهز شده و می‌توان یا استفاده از این امکان جدید از طریق مرورگر وب با دوستان و کاربران اینستاگرامی ارتباط داشت.
 

موافقان فیلترینگ اینستاگرام

تعداد موافقان فیلترینگ و محدودسازی اینستاگرام در کشور ما قابل توجه است البته همفکران این بخش از جامعه ما در دیگر کشورهای جهان نیز کم نیستند زیرا این رسانه اجتماعی به شکل غیر قابل مهاری بر سبک زندگی و حتی فراتر از آن امنیت روانی خانواده تاثیر گذاشته و این تاثیر چیزی نیست که برای اغلب خانواده‌های شرقی و غربی کم اهمیت باشد.

حساسیت ها نسبت به پیامدهای فعالیت بدون محدودیت اینستاگرام موجب شده تا در برخی از کشورها از جمله اتحادیه اروپا قوانین ویژه ای برای محدود سازی دسترسی کودکان و نوجوانان به این شبکه اجتماعی تدوین کنند، زیرا در سال های گذشته پرونده های قضایی زیادی در رابطه با سوءاستفاده از کودکان  و فروش مواد مخدر در این شبکه اجتماعی به جریان افتاده است.

بطور مثال نتایج پژوهش های مراکز تحقیقاتی انگلیس نشان می‌دهند که اینستاگرام در بین دیگر شبکه های اجتماعی معروف بیشترین تأثیر منفی را بر سلامت روانی و جسمی کودکان و جوانان دارد. محققان دریافته اند که این شبکه اجتماعی بدلیل امکان همرسانی عکس و ویدئو شخصی کاربران، بر تصویری که دیگر کاربران از بدن خود دارند، تأثیر منفی می‌گذارد بطوری که۹۰ درصد از شرکت‌کنندگان زن عضو ایسنتاگرام در نظر سنجی این پژوهش اعلام کرده اند که از بدن خود راضی نیستند.

بنا بر همین پژوهش اینستاگرام اثر مخربی بر خواب کاربران جوان و نوجوان دارد. بعلاوه، این دسته از کاربران اینستاگرام همواره ترس بی خبری از رخدادها را در ذهن دارند و به همین دلیل باید مدام در صفحه اینستاگرام خود حضور داشته باشند. اما علاوه بر این ها مخالفان داخلی اینستاگرام معتقدند که بدلیل فعالیت قابل توجه باندهای قمار و فحشاء در بستر اینستاگرام، کاربران بصورت جدی در معرض خطر و تهدید قرار دارند و بایستی برای محافظت از خانواده‌های ایرانی هر چه سریعتر به فعالیت این رسانه اجتماعی آمریکایی در کشور پایان داد.
 

مخالفان فیلترینگ اینستاگرام

بطور طبیعی تعداد مخالفان فیلترینگ اینستاگرام کمتر از موافقان آن نیست زیرا کاربران فضای مجازی کشورمان از فیلترینگ خاطره خوشی ندارند و به همین دلیل فیلترشدن اینستاگرام را مانند فیلترینگ تلگرام یک اقدام بی نتیجه و منفعلانه قلمداد می کنند!

البته فارغ از تجربه تاریخی فیلترینگ در کشورمان برخی فعالان و کارشناسان فضای مجازی معتقدند که صرفا نباید به اینستاگرام به عنوان یک ابراز تهدید آمیز نگریست زیرا هم اکنون بسیاری از مباحث علمی و کاربردی در فضای ویدئوهای زنده این شبکه اجتماعی به کاربران عرضه می شود و حتی بخش قابل توجهی از کسب و کارها برای ادامه حیات خود در شرایط اقتصادی فعلی وابسته به این بستر مجازی هستند.

امروزه بازار کسب و کار در اینستاگرام به اندازه ای فعال و پویا است که برخی فعالیت در آن را به عنوان شغل اول خود برگزیده اند و صفحاتی با تعداد دنبال کننده ای در حدود ۲۰۰ هزار نفر قیمتی بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان دارند آنهم به این دلیل که این شبکه اجتماعی نه تنها حجم و تنوع زیادی در  جامعه کاربران خود دارد بلکه ضریب نفوذ و تاثیرگذاری این رسانه بر مخاطبان خود نیز قابل توجه است لذا فروش و معرفی خدمات و محصولات مختلف در این بستر نتایج مثبتی برای کسب و کارها به همراه دارد.

لذا مخالفان فیلترینگ اینستاگرام بر این گزاره تاکید دارند که فیلترینگ اینستاگرام به معنای از دست رفتن فرصت های شغلی متعددی است از سوی دیگر تجربه ناموفق فیلترینگ اثبات کرده که مسدودسازی یک سرویس اینترنتی الزاماً به کاهش کاربران آن منتج نمی شود بلکه کاربران بجای دسترسی مستقیم به خدمات مورد علاقه خود از راهکارهای غیر قانونی مانند استفاده از فیلترشکن ها بهره می برند که این مسئله هزینه های اخلاقی و امنیتی زیادی را برای جامعه ما به همراه دارد.
 

نتیجه گیری

با نگاهی کارشناسی به دیدگاه های موافقان و مخالفان فیلترینگ اینستاگرام می توان به این نتیجه رسید که دیدگاه های هیچ کدام بی راه نیست لذا با نگاهی به فرصت ها و تهدیدهای هر کدام بایستی یک تصمیم مناسب و کم هزینه و تاثیرگذار را در مواجهه با اینستاگرام در نظر گرفت.

بطور مثال فیلترینگ کامل اینستاگرام منجر به داغ شدن بازار سودجویان عرصه فروش و عرضه فیلترشکن‌ها می‌شود و کسب و کارهای زیادی به دلیل مسدود شدن این شبکه با چالش روبرو می شوند و در شرایط اقتصادی فعلی بایستی به تبعات اجتماعی این مسئله نیز توجه داشت.

از سوی دیگر در فضای اینستاگرام صفحات مبتذل و غیر اخلاقی متعددی فعالیت دارند و عدم مقابله با آنها زمینه را برای انحراف بخشی از کاربران جوان و نوجوان و حتی فروپاشی نهاد برخی خانواده ها را فراهم می کند که طبیعتا نمی توان به این مسئله بی توجه بود.

لذا به نظر می رسد که در شرایط فعلی تقویت زمینه های فنی اجرای فیلترینگ هوشمند صفحات مبتذل در اینستاگرام و همچنین تمرکز بر افزایش سواد رسانه ای کاربران جوان و نوجوان فضای مجازی بهترین گزینه در دسترس برای مواجهه با اینستاگرام است. البته نهادهای قضایی و خاصه پلیس نیز بایستی با پیگیری صفحات و فعالان فاسد و معروف فعال در اینستاگرام از طریق پلیس بین الملل موجبات برخورد و جلب آنها را فراهم نماید تا اینستاگرام بیش از این بستری امن برای تجارت فاسد آنها نباشد.