دکتر رمضان عبدالله شلح، دبیر کل سابق جنبش جهاد اسلامی فلسطین پس دو سال مبارزه با بیماری قلبی، سرانجام در 18 خرداد 99 در بیمارستانی در بیروت، پایتخت لبنان دار فانی را وداع گفت و در اردوگاه یرموک در دمشق، پایتخت سوریه به خاک سپرده شد. رمضان عبدالله پس از شهید فتحی شقاقی، دبیرکلی جنبش جهاد اسلامی فلسطین را بر عهده گرفت و از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۸ به مدت ۲۳ سال در این جایگاه قرار داشت و در این دوره نسبتا طولانی تلاش ها و دستاوردهای بسیاری در کارنامه خود ثبت کرد.
 
به همین دلیل رمضان عبدالله همواره از سوی دشمن تحت تعقیب بوده و در لیست تروریسم قرار گرفت و حتی برای سر او جایزه تعیین شده بود. اما وی به رغم فشارها و تهدیدات، از راه مقاومت عدول نکرد و تا پایان عمر بر مبانی آرمان فلسطین ثابت قدم ایستاد.
 

زندگی نامه

رمضان عبدالله محمد شلح، در سال ۱۹۵۸ در منطقه شجاعیه در نوار غزه به دنیا آمد. وی در دانشگاه زقازیق مصر به تحصیل در رشته اقتصاد پرداخت. در همان ایام انجمنی ایجاد کرد که حدود 90 دانشجوی فلسطینی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های مصری در آن عضو بوده و مشغول فعالیت های دینی و سیاسی بودند. سپس به نوار غزه بازگشت و در اوایل دهه 80 میلادی مشغول به تدریس در دانشکده اقتصاد دانشگاه اسلامی شد.
 
در طی این مدت رمضان عبدالله به علت داشتن نقشی فعال در دعوت به بیداری اسلامی و به عنوان یکی از زبان ‌های گویای جهاد اسلامی در مساجد نوار غزه مشهور شد. به خاطر حجم گسترده فعالیت و نقش تأثیرگذاری او به ضد رژیم اشغالگر قدس و رهبری فعالیت‌های جهادی مختلف، رژیم اشغالگر قدس وجود او را بر نتابید و به همین دلیل در سال 1983، او را تبعید و از تدریس در دانشگاه منع کرد. پس از آن رمضان عبدالله در سال راهی شهر لندن شد و در سال 1990 از دانشگاه درهام دکترای اقتصاد گرفت. سپس به آمریکا رفت و در آنجا مدیریت مرکز تحقیقات اسلامی و جهانی فلوریدا را بر عهده گرفت و همچنین ریاست هیات تحریریه فصلنامه قراءات سیاسیة را برعهده گرفت.
 
در سال ۱۹۷۸ به  گروه  «طلایه‌داران اسلامی» که شهید فتحی شقاقی تأسیس کرده بود پیوست و رابطه او با  شقاقی مستحکم شد. پس از شهادت فتحی شقاقی در سال 1995 در جزیره مالت به دست عوامل موساد، رهبری جهاد اسلامی به اجماع از جانب شورای جهاد اسلامی بر دوش رمضان عبدالله نهاده شد و به مدت 23 سال عهده دار این منصب بود.
 
در سپتامبر ۲۰۱۸ رمضان عبدالله جای خود را به زیاد النخاله داد؛ دلیل این کار بیماری رمضان عبدالله شلح و عدم هوشیاری وی پس از یک عمل قلب اعلام شد. البته شایعاتی در مورد مسموم کردن وی توسط رژیم صهیونیستی نیز وجود داشت که هنوز به قطعیت نرسیده است. در نوامبر سال 1995 دولت آمریکا نام رمضان عبدالله محمد شلح را در صدر لیست سیاه خود منتشر کرد و با تشکیل دادگاهی در فلوریدا، وی را در 53 مورد اعم از شرکت در فعالیت‌های تروریستی، فعالیت علیه منافع اسرائیل، هدایت گروه‌های جهادی فلسطینی، فعالیت‌های چریکی و بمب ‌گذاری و... محکوم کرد.
 
وی به دلیل نقش موثر در حمایت از فلسطین و مبارزه با رژیم صهیونیستی تحت تعقیب دفتر تحقیقات فدرال آمریکا (اف.بی.آی) قرار داشت. در سال 1998 دولت امریکا طی اعلامیه ‌ای برای دستگیری وی 5 میلیون دلار جایزه تعیین کرد. وی به زبان‌های عبری، عربی و انگلیسی تسلط داشت و به همراه همسر و چهار فرزندش در سوریه ساکن بود، با این حال برای پیگیری امور جنبش جهاد اسلامی دائما در حال سفر بود.
 
 

دستاوردها

مهمترین دستاورد دکتر رمضان عبدالله ادامه راه شهید فتحی شقاقی بود که بر آرمان فلسطین و احیای اسلام گرایی در عرصه فلسطین تاکید زیاد داشت. شهید شقاقی تحت تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشه های امام راحل (ره) قرار داشت و کتابی با عنوان «الخمینی الحل الاسلامی والبدیل» (امام خمینی راه حل اسلامی و جایگزین) نگاشت و راه امام را بهترین گزینه جهت تحقق آرمان فلسطین معرفی کرد. این در حالی بود که گفتمان غالب در آن دوره در میان مبارزان و گروه های فلسطینی عمدتا گرایش های ناسیونالیستی (ملی گرایانه) و سوسیالیستی (چپگرا) بود.
 
به همین دلیل بود که رابطه جهاد اسلامی با جمهوری اسلامی بسیار مستحکم بوده و از حمایت های ایران و شخص رهبر انقلاب و به ویژه سردار شهید سلیمانی برخوردار بود. در این میان، روابط رمضان عبدالله با شهید سلیمانی بسیار نزدیک و متمایز و فراتر از مناسبات رسمی و روتینی بود.
 
دستاورد دیگر رمضان عبدالله آن بود که زمانی که به سمت دبیرکلی جنبش جهاد اسلامی رسید، به رغم شرایط دشوار و فشارهای امنیتی دشمن، این سازمان را وارد مرحله ثبات سیاسی کرد. جنبش جهاد اسلامی تحت مدیریت رمضان عبدالله از ساختار تشکیلاتی منظم و اساسنامه‌ مدون برخوردار شد.
 
وی مقاومت، جهاد و  مقابله نظامی با رژیم صهیونیستی را در قالب سازمانی تداوم بخشید. لذا یکی از ویژگی های دوران دبیرکلی او پایداری بر روش فکری و سیاسی شهید فتحی شقاقی و تأکید بر انجام عملیات نظامی، با وجود مشکلات و محدودیت های لجستیک بود.
 
در جنگ های غزه به ویژه نبرد 50 روزه در سال ۲۰۱۴، این جنبش با هدف قرار دادن تل آویو با موشک‌های دوربرد به قدرت ‌نمایی پرداخت و نگرانی اسرائیل و حامیان شرا بیش از گذشته برانگیخت.
 
حمایت از انتفاضه دوم که منجر به خروج رژیم صهیونیستی از غزه شد؛ زنده نگه داشتن مساله فلسطین، ایجاد مانع اساسی در برابر برنامه اصلی رژیم صهیونیستی که تسلط بر کل فلسطین بود؛ و تقویت هویت اسلامی و گفتمان مقاومت در متن جریان‌های فلسطینی از جمله دستاوردهای جهاد اسلامی بوده است که رمضان عبدالله به عنوان دبیرکل این جنبش در آن نقش اساسی داشته است.
 
جهاد اسلامی همانند جنبش حماس از پایگاه اجتماعی گسترده ای برخوردار نبود، لذا بر خلاف حماس در زمینه خدمات اجتماعی فعالیت چندانی نداشته و در مشی مبارزاتی خود تا آن اندازه وارد سیاست می شد که در مسیر آزادی فلسطین موثر باشد. به همین دلیل این جنبش در عرصه نظامی بیشتر از عرصه سیاسی فعال بوده است.
 
با این حال رمضان عبدالله در سال های پایانی دبیرکلی خود این جنبش را در جهت نقش‌آفرینی بیشتر در عرصه سیاسی سوق داد. او در سال ۱۳۹۵ در همایشی که به مناسبت بیست و نهمین سالگرد تأسیس این جنبش و نیز سالگرد ترور شهید فتحی شقاقی برگزار شد، یک طرح ده ماده ای برای عبور از وضعیت کنونی فلسطین مطرح نمود که مهمترین عناوین آن عبارت بود از: انجام گفتگوهای فراگیر ملی، یکپارچگی سرزمین و وحدت ملت فلسطین، عبور از اسلو، اصلاح ساختار سازمان آزادی بخش فلسطین و همکاری با کشورهای عربی و اسلامی.
 
دکتر رمضان عبدالله در عرصه سیاسی نگاه راهبردی و هوشمندانه ای داشت و بیش از همه بر وحدت فلسطینی ها در مقابله با دشمن صهیونیستی تاکید می کرد، خصوصا در دورانی که گروه های فلسطینی گرفتار واگرایی و نزاع داخلی شده بودند. به همین دلیل بود که به او لقب «مرد وحدت» داده بودند.
 
دکتر رمضان عبدالله به اعتراف کسانی که مدت ها با او بودند شخصیتی وارسته و فرهیخته داشت. نویسنده این سطور چندین بار توفیق حضور و گفت وگو با او داشته و حسن خلق و مناعت طبع و نیز بینش و هوشمندی او نسبت به امور واقعا تحسین برانگیز بود.

 

پیام تسلیت رهبر انقلاب

رهبر انقلاب اسلامی طی پیامی وفات دکتر رمضان عبدالله را تسلیت گفت. در این پیام آمده درگذشت برادر مجاهد و مقاوم، آقای دکتر رمضان عبدالله را به ملت عزیز فلسطین و به همه‌ مجاهدانی که دل در گرو مسأله‌ فلسطین دارند و بخصوص به سازمان فداکار «جنبش جهاد اسلامی فلسطین» و نیز به خانواده‌ آن فقید سعید تسلیت عرض می‌کنم. رهبر معظم انقلاب از رمضان عبدالله به عنوان  یک عنصر بسیار صادق و ارزشمند جریان مقاومت فلسطین یاد کرده و اظهار امیدواری کردند که با هدایت و کمک الهی، تلاش‌های جهادی جانشینان شایسته ای که راه مجاهدانی چون فتحی شقاقی و رمضان عبدالله را دنبال می‌کنند، این ضایعه را جبران کند.
 

دورنما

با توجه به ساختار سازمانی پویا و مستحکم جهاد اسلامی که توسط شهید فتحی شقاقی بنیانگذاری شد و با تلاش های بیش از دو دهه دکتر رمضان عبدالله تقویت شد، دورنمای جهاد اسلامی درخشان است و فقدان دکتر رمضان عبدالله، وقفه ای در این مسیر ایجاد نخواهد کرد.  این در حالی است که جانشین وی یعنی «زیاد نخاله» کاملا با رهبران فقید این سازمان همسو و همراه بوده و در کنار اعضای این جنبش، روی اصول اولیه همچون تحقق آرمان فلسطین و مبارزه با اشغالگران صهیونیستی ثابت قدم هستند.
 
این در حالی است که فلسطین با توطئه های جدیدی همچون طرح موسوم به «معامله قرن» مواجه بوده و تلاش های زیادی توسط دشمنان در جهت به فراموشی سپردن آرمان فلسطین و تثبیت رژیم غاصب صورت می گیرد. در سایه پایداری در خط مقاومت که در میان مردم فلسطین و گروه های فلسطینی و از جمله جهاد اسلامی به وضوح دیده می شود، بی تردید رویای طرح های استعماری همچون «معامله قرن» بر باد خواهد رفت.