توسعه توافقات نظامی میان ایران و سوریه سیاستی است که باید در دستور کار ایران قرار گیرد. تاکنون در مواردی با تاخیر و در مواردی هم به موقع این توافقات انجام شده است. جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته از سقوط حکومت در سوریه، تسلط تروریسم در منطقه و اشغال این کشور جلوگیری کند. حضور روسیه در سوریه در مقطعی انجام گرفت که نقش ایران در تثبیت حکومت سوریه و شکست دادن تروریسم در میدان مبارزه برجسته بود.
 
دیپلماسی فعال دفاعی یکی از رویکردهای مهم سرلشکر باقری پس از انتصاب در تیر ۱۳۹۵ به عنوان ریاست ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان است. در این سال‌ها دیپلماسی دفاعی پویا و کارآمد به موازات افزایش توان دفاعی کشور و ارتقا توانمندی‌ها و آمادگی دفاعی، امنیتی نیروهای مسلح که در حکم انتصاب سرلشکر باقری مورد تاکید فرماندهی معظم کل قوا قرار داشته به عنوان یکی از سیاست‌های کلان ستاد کل نیروهای مسلح دنبال شده است که امروز بعد از ۴ سال با سفر هفته گذشته هیئت عالی رتبه نظامی کشورمان به ریاست سرلشکر باقری به سوریه و امضای تفاهم نامه همکاری دو جانبه با این کشور وارد مرحله جدیدی شده است.
 
سفر هیئت‌های نظامی کشورمان به کشورهایی چون روسیه، چین، ایتالیا، پاکستان، ترکیه، عراق، عمان و سوریه و در کنار آن میزبانی از هیئت‌های عالی رتبه نظامی از کشورهایی چون روسیه، ترکیه، عراق، پاکستان، بولیوی، افغانستان و سوریه و همچنین برگزاری بزرگترین اجلاس نظامی تاریخ ایران در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ و حضور بیش از ۳۵ هیئت عالی رتبه نظامی از کشورهای مختلف جهان در این اجلاس دو روزه در تهران و البته برگزاری رزمایش دریایی مشترک با چین و روسیه از جمله مصداق‌های بارز دیپلماسی فعال دفاعی در دوران جدید است.
 
دیپلماسی فعال دفاعی در سطح منطقه و جهان بسیار حائز اهمیت و راهبردی است که می‌تواند در کنار دیپلماسی فعال سیاسی اقتصادی و فرهنگی پیشبرد منافع ملی کشور را به همراه داشته و بر عمق استراتژیک کشور بیافزاید.
 
دیپلماسی فعال دفاعی ایران در این سال‌ها ابعاد و اهداف مختلفی را دنبال می‌کند و سفرها و دیدارهای مقامات عالی رتبه نظامی ایران به سایر کشورها و میزبانانی از همتایان خود از کشورهای مختلف جهان اهداف از قبیل توسعه همکاری‌های نظامی و دفاعی، مبارزه با تروریسم و مقابله با تهدیدات مشترک، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، تأمین امنیت مرزها و تجارت بین الملل، برگزاری دوره‌های مشترک آموزشی و رزمایش‌های مشترک را در بر می‌گیرد.
 

۱- توسعه همکاری‌های دفاعی و نظامی

توسعه مناسبات دفاعی و همکاری‌های مشترک برای تأمین امنیت مرزها و مبارزه با قاچاق مواد مخدر و همچنین مبارزه با تروریسم یکی از مهمترین محورهای گفتگو و رایزنی‌های سرلشکر باقری و سایر مقامات عالی‌رتبه نظامی کشورمان در سفرهای خارجی و دیدار با همتایان خود بوده است. جمهوری اسلامی ایران همواره بر توسعه مناسبات و روابط دوجانبه با کشورها بر پایه احترام متقابل در عرصه منطقه‌ای و جهانی تاکید داشته است. دیپلماسی فعال دفاعی و دیدار مقامات عالی نظامی کشورمان با همتایان خود را می‌توان اقدامی در جهت توسعه روابط دو یا چند جانبه برای ارتقا امنیت و ثبات منطقه و جهان دانست، در این راستا می‌توان به سفرهای سرلشکر به باقری به روسیه، چین، پاکستان، ترکیه و سوریه اشاره کرد که هر کدام به نوبه خود نخستین سفر عالی‌ترین مقام نظامی ایران به این کشورها پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده و همچنین سفر مقامات عالی رتبه نظامی برخی از کشورها از جمله روسیه، ترکیه، عراق، افغانستان، بولیوی، آذربایجان، سوریه و پاکستان به کشورمان اشاره کرد که هر کدام در راستای دیپلماسی فعال دفاعی و برای ارتقا همکاری‌های نظامی و دفاعی و البته تأمین امنیت مرزها و مبارزه با تروریسم و قاچاق صورت گرفته است.
 
افزایش مناسبات و همکاری‌ها در قالب قراردادهای دو و چند جانبه یکی دیگر از ابعاد دیپلماسی فعال دفاعی نیروهای مسلح برای تأمین منافع کشور و همچنین ارتقا ثبات و امنیت منطقه است که از آن جمله می‌توان به عضویت و ریاست ایران بر اجلاس کشورهای حاشیه اقیانوس هند و برگزاری کمیسیون‌های مشترک نظامی با کشورهای دوست و هم پیمان و همچنین میزبانی از گفت و گوی امنیت منطقه‌ای در تهران اشاره کرد.
 
اقداماتی که هر کدام می‌تواند نقشی فعال‌تر در عرصه بین المللی برای ایران باشد و در راستای دیپلماسی فعال سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منافع کشور را به همراه داشت باشد. حلقه زنجیری که شاید در گذشته کمتر به آن توجه شده بود و امروز با گذشت چهار سال از مسئولیت سرلشکر باقری در ستاد کل نیروهای مسلح و اتخاذ رویکرد جدید، دیپلماسی فعال دفاعی دستاوردهای بسیاری برای کشور به همراه داشته و امید آینده روشن‌تر در این حوزه را می‌دهد.
 

۲- برگزاری رزمایش‌های مرکب و مشترک دریایی

برگزاری رزمایش‌های مشترک و مرکب با سایر کشورهای یکی دیگر از نمونه‌های دیپلماسی فعال و در جهت برقراری صلح و امنیت در منطقه است که جمهوری اسلامی ایران در این سال‌ها در دستور کار خود داشته و در این راستا رزمایش‌های متعددی در دریایی عمان و اقیانوس هند برگزار کرده است که رزمایش مشترک امدادی کشورهای حاشیه اقیانوس هند و رزمایش مرکب دریایی ایران، روسیه و چین از جمله مهمترین این رزمایش‌ها است.

رزمایش مرکب دریایی ایران، روسیه و چین، که یک رزمایش بسیار ویژه و بی سابقه‌ای بود از ششم دی‌ماه سال ۱۳۹۸ با حضور یگان‌های سطحی روسیه و چین در بندر شهید بهشتی چابهار آغاز و در سه روز، تمرینات مختلفی از جمله تیراندازی سطحی، امداد و نجات دریایی، اطفای حریق و مقابله با دزدی دریایی اجرا شد. این رزمایش مرکب به خوبی گویای تبدیل شدن ایران اسلامی به یک قدرت برتر جهانی بود که در کنار دو ابرقدرت جهانی یعنی چین و روسیه یک رزمایش مرکب دریایی را برگزار می‌کند.
 

۳- مبارزه با تروریسم و مقابله با تهدیدات مشترک

جمهوری اسلامی به عنوان یکی از قربانیان اصلی تروریسم که به واسطه این پدیده شوم بیش از ۱۷ هزار نفر از مسئولان و مردم بی‌گناه خود را از دست داده همواره بر مبارزه جهانی با تروریسم و افراط گرایی و همکاری کشورها برای ریشه کن کردن آن تاکید داشته است. در همین راستا مقامات عالی کشورمان همواره در سفرهای خارجی و دیدار با سران کشورها بر مقابله همه جانبه با تروریسم جهانی تاکید داشته و در این مسیر پیشتاز بوده است. در این مسیر اقدامات عملی گسترده‌ای در حمایت از ملت‌ها و دولت‌های قانونی کشورهای همسایه مانند سوریه و عراق داشته و امروز دیگر برای آزاداندیشان در سرتاسر جهان آشکار است که ایران اسلامی با حمایت‌های مادی، معنوی، تجهیزاتی و مستشاری ایران یکی از عوامل اصلی شکست تروریست‌های تکفیری در عراق و سوریه بوده است. مبارزه با تروریسم یکی از ابعاد مختلف دیپلماسی فعال نظامی و دفاعی کشورمان در این سال‌ها بوده است و جمهوری اسلامی به دنبال گسترش روابط و همکاری مشترک برای مقابله با پدیده جهانی افراط گرایی و تروریسم بوده که امنیت جهان را تهدید می‌کند. شاید اوج این همکاری نظامی را بتوان در مسئله سوریه و همکاری ایران، روسیه و سوریه مشاهده کرد که البته دستاوردهای بسیاری نیز به همراه داشت و موجب آزادی بخش عظیمی از خاک سوریه از دست تروریست‌ها شد. این همکاری‌ها حتی گسترش یافته و ترکیه نیز به این جمع افزوده شده است.

سفر ژنرال «حلوصی آکار» رئیس ستاد ارتش ترکیه به ایران در یکشنبه ۹ مهر ۱۳۹۶ و در پاسخ به سفر هیأت عالی‌رتبه نظامی جمهوری اسلامی ایران یکی از نمونه‌های رایزنی مقامات ایرانی برای مبارزه با تروریسم است. همچنین سرلشکر باقری در همین راستا در دومین سفر برون‌مرزی خود در مهر ۱۳۹۶ و همچنین آخرین سفر خود در هفته گذشته به سوریه رفت؛ سفری بسیار مهم که به اذعان بسیاری حتی مهم‌تر از دیگر سفرهای او بوده است.
 
 

۴- همکاری کشورها برای تأمین امنیت تجارت دریایی و مقابله با دزدان دریایی

پدیده دزدان دریایی یکی از پدیده‌هایی که در سالیان اخیر امنیت تجارت جهانی و اقتصاد کشورها را تهدید کرده است. بی تردید بسط و گسترش رویدادهایی همانند دزدی دریایی در آب‌های بین‌المللی نوع جدید تهدیدات سازمان یافته به عنوان یکی از نگران کننده ترین چالش‌ها پیش روی تجارت جهانی است.
 
در چند سال گذشته حملات متعدد دزدان دریایی در آب‌های بین المللی به ویژه منطقه خلیج عدن به شناورها و کشتی‌های تجاری ابعاد جدیدی از تجاوزات منطقه‌ای و تهدیدات فرامنطقه ای سازمان یافته را در برابر کشورهای منطقه قرار داده است. از زمانی که جولان دزدان دریایی در منطقه خلیج عدن باعث اخلال در روند عادی مبادلات تجاری و تردد کشتی‌های تجاری ایران در این منطقه شد، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هم طبق وظیفه ذاتی خود و مأموریت ابلاغی وارد عمل شد و با اعزام مستمر ناوگروه‌های دریایی به منطقه عدن تا حد زیادی از صدمات و آسیب‌های دزدان دریایی جلوگیری کرد.
 
این حضور مقتدرانه ناوگروه‌های ایران به آب‌های بین المللی و خلیج عدن نه تنها پاسخ کوبنده‌ای به دزدان دریایی حاضر در این منطقه بود، بلکه برای قدرت‌های بزرگ هم پیام آمادگی و قدرت یگان‌های دریایی ارتش را دربرداشت. البته جمهوری اسلامی که بر همکاری کشورها برای تأمین امنیت منطقه بدون حضور قدرت‌های فرامنطقه ای تاکید دارد، میزبان یک اجلاس جهانی در این خصوص بود.
 

سرخط تحلیل:

«این توافق ایران و سوریه آثار میدانی دارد. ایران در سوریه با رعایت قواعد بازی دولت سوریه عمل کرده و عمل خواهد کرد. یکی از این قواعد حفظ امنیت نیرو‌های حاضر در خاک سوریه است. ایران تلاش دارد خلأ موجود که روس‌ها نتوانستند و یا نخواستند پر کنند را با همکاری دولت سوریه پر کند. لذا این توافق نظامی سه پیام منطقه ای و بین المللی دارد: «اول اینکه اسرائیل باید عملیات‌های هوایی‌اش در سوریه را متوقف کند. دوم اینکه آمریکا باید سیاست بازگذاشتن دست اسرائیل برای هرگونه حمله‌ای به همسایگانش را تغییر دهد و سومین پیام به روسیه  است که امنیت جان نیرو‌های حاضر در سوریه حفظ شود و اگر روسیه حمایت نکند خود آن کشور‌ها این کار را انجام می‌دهند.