صدای ماندگار موسیقی فاخر ایرانی خاموش شد/ محمدرضا شجریان آسمانی شد
اما این پایان ماجرا نبود و بار دیگر در ۱۳ مهرماه خسرو آواز ایران به دلیل شرایط عمومی، قلبی و ریوی -تنفسی ناپایدار و افت سطح هوشیاری، افت فشار خون و پلاکت در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد.
در نهایت بیمارستان جم بعدازظهر امروز (۱۷ مهرماه) خبر از درگذشت استاد محمدرضا شجریان داد و همایون شجریان نیز این خبر را تایید کرد.
بیوگرافی محمدرضا شجریان
محمد رضا شجریان یک مهر ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. او درباره تولد خود این‌گونه نقل قول کرده است: تولدم روز اول مهر ماه سال یک هزار و سیصد و نوزده خورشیدی در مشهد است، در خانواده‌ای که پدربزرگم (علی اکبر) صدای بسیار رسایی داشته و به زیبایی آواز می‌خوانده است. او از مالکین بزرگ مشهد بود و از خواندن در جمع پرهیز داشته، گاه برای دوستان سرشناسی که به دیدارش می‌آمده‌اند می‌خوانده است. پدرم مهدی از صدای پرطنین و رسا برخوردار بود و در جوانی آواز خواندن را شروع می‌کند اما خیلی زود در محیط بسته و سنتی به قرائت قرآن رو آورده و تا آخر عمر بر همان عقیده باقی ماند و آواز را رها کرد و در قرائت قرآن جایگاه خاصی در مشهد پیدا کرد و شاگردان زیادی برای تلاوت قرآن تربیت کرد از جمله خود من.
محمدرضا از ۵ سالگی در خلوت کودکانه‌اش آواز می‌خواند. وی سال ۱۳۲۶ به کلاس اول رفت و یک سال پس از آن به آموزش تلاوت قرآن‌کریم نزد پدر پرداخت. در ۹ سالگی تلاوت قرآن را آغاز کرد و یک سال پس از آن این کار را در گردهمایی و اجتماعات سیاسی آن سالها ادامه داد.
در سال ۱۳۳۱ برای نخستین بار صدای محمدرضا شجریان از رادیو خراسان پخش شد.
او در سال ۱۳۳۶ به دانشسرای مقدماتی در مشهد رفت و در همین سال با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا شد. پیگیری جدی کار آواز سبب شد تا در سال ۱۳۳۸ محمدرضا شجریان به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان بپردازد. یک سال پس از آن شجریان دیپلم دانشسرای عالی را گرفت. وی به استخدام آموزش و پرورش درآمد و با سنتور آشنا شد و شروع به یادگیری این ساز نزد استاد جلال اخباری کرد.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۲ از بخش رادکان به روستای شاه آباد مشهد به عنوان مدیر دبستان منتقل شد و در همین سال موفق شد اولین سنتور خود را با چوب توت بسازد.
وی بعد از چند سال تدریس و مدیری دبستان‌های مشهد آذر ماه ۱۳۴۶ به تهران منتقل شد و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی (نوازنده و نواساز نامی سه‌تار) آشنا شد و همکاری با رادیو ایران را آغاز کرد و در کنار آن به کلاس درس اواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن خوشنویسان نزد استاد بوذری رفت.
در سال ۱۳۴۷ از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی انتقال یافت و همزمان به کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی می‌رفت.
محمدرضا شجریان تا سال ۱۳۵۰ به این خاطر که پدرش می‌خواست خانواده آن‌ها بیشتر با قرائت قرآن و چهره مذهبی شناخته شوند، با نام مستعار سیاوش بیدگانی با رادیو همکاری می‌کرد، ولی بعد از آن پدرش به او اجازه استفاده از نام اصلی‌اش را داد.
شجریان در سال ۱۳۵۵ به علت آشفتگی‌های اجتماعی به همراه ابتهاج سایه و برخی دیگر از هنرمندان از رادیو کناره‌گیری کرد.
در دهه شصت شجریان همکاری گسترده‌ای را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد که حاصل آن آلبوم‌های ماهور، بیداد، نوا، دستان و … است. در همین سالها وی به اتفاق گروه عارف کنسرت‌هایی را در خارج از ایران اجرا کرد.
از سال ۶۸ وی با گروه پیرنیاکان و عندلیبی به اجرا کنسرت در آمریکا و اروپا می‌پردازند. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار کنسرت‌هایی را برای جمع‌آوری کمک مردم دنیا در اروپا و آمریکا اجرا کردند.
در سال ۱۳۷۴ وی کنسرت‌هایی در شهرهای اصفهان، شیراز، ساری، کرمان و سنندج را برگزار کرد.
همسر محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۰ و در بیست و یک سالگی با فرخنده گل‌افشان ازدواج کرد. گل‌افشان هم مثل شجریان معلم دبستان بود و هر دوی آن‌ها در شهر قوچان تدریس می‌کردند و در همین شهر عقد کردند.در سال ۱۳۴۲ فرزانه (راحله) اولین فرزند محمدرضا شجریان متولد شد. دومین فرزند هم به نام افسانه در سال ۱۳۴۴ به دنیا آمد، افسانه بعدها با پرویز مشکاتیان ازدواج کرد.
مژگان سومین فرزند خانواده در سال ۱۳۴۸ به دنیا آمد.
وی در سال ۱۳۵۶ شرکت دل آواز را تأسیس و نیز در سال ۱۳۵۷ در مسابقات تلاوت قرآن سراسر کشور به مقام نخست رسید.
آخرین فرزند محمدرضا شجریان و فرخنده گل‌افشان همایون بود که روز ۳۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۴ به دنیا آمد.
محمدرضا شجریان و فرخنده گل‌افشان بعد از سی سال و در سال ۱۳۷۰ از یکدیگر جدا شدند.
شجریان در سال ۱۳۷۱ با کتایون خوانساری ازدواج کرد و ثمره آن یک فرزند پسر به نام رایان است که سال ۱۳۷۶ در کانادا متولد شد.
سازهای محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان سازنده چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است، برخی این سازها عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و...
جوایز محمدرضا شجریان
برخی از جوایز و افتخارات محمدرضا شجریان عبارت‌اند از:
جایزه بنیاد آقاخان: در فروردین ۱۳۹۸ جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان جایزه ویژه خداوندگار موسیقی را به محمدرضا شجریان تقدیم کرد.
نشان عالی هنر برای صلح: در شهریور ۱۳۹۶ در پنجمین جشنواره بین‌المللی هنر برای صلح، نشان عالی هنر برای صلح به محمدرضا شجریان و ۳ هنرمند دیگر اهدا شد.
نشان شوالیه: نشان شوالیه ملی لیاقت در آئینی رسمی، شامگاه دوم تیر ۱۳۹۳ (۲۳ ژوئن ۲۰۱۴) به شجریان اهدا شد. محمدرضا شجریان و شهرام ناظری تنها خوانندگان ایرانی هستند که تاکنون این جایزه را دریافت کرده‌اند.
جایزه بیتا: روز ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۹ جایزه بیتا در مراسمی با نام سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی در دانشگاه استنفورد آمریکا ه محمدرضا شجریان اهدا شد.
جوایز یونسکو و گرمی: شجریان در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد. محمدرضا شجریان ۲ سال به خاطر آلبوم‌های فریاد و بی تو به‌سر نمی‌شود، نامزد جایزه گرمی شد.
آثار محمدرضا شجریان
برخی از آلبوم و آهنگ‌های محمدرضا شجریان عبارت‌اند از:چهره به چهره
چاووش ۲
چاووش ۳
راز دل (خون جوانان وطن)
خلوت‌گزیده
انتظار دل
پیوند مهر
آستان جانان
بیداد
دل مجنون
سرو چمان
آسمان عشق
دلشدگان
دیلمان
رباعیات خیام
چشمه نوش
گنبد مینا
در خیال
رسوای دل
هم‌نوا با بم
جام تهی
ساز خاموش
سرود مهر
آه باران
زبان آتش
رندان مست
مرغ خوش‌خوان
طریق عشق
آثار در مورد محمدرضا شجریان
چندین کتاب در مورد محمدرضا شجریان و آثار وی نوشته شده که برخی از آن‌ها عبارتند از:راز مانا: دیدگاه‌ها، زندگی و آثار استاد آواز ایران، گفت‌وگو و تدوین: محسن گودرزی، محمدجواد غلامرضا کاشی و علی‌اصغر رمضان‌پور، انتشارات گام نو.
هزار گلخانه آواز، به کوشش کاظم مطلق و مهدی عابدینی، معرفی ردیف‌های آوازی توسط حمید جواهریان، انتشارات فراگفت.
لطیفه نهانی، گزیده گفت‌وگوها و گفتارهای استاد محمدرضا شجریان و نقد و نظرهایی درباره او و آثارش، گردآورنده: ذبیح‌الله حبیبی نژاد، انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری ماهور.
خسرو خوبان، مهران حبیبی نژاد، انتشارات شلفین
نغمه‌های سیاووش، محمد حکیمی کاخکی، انتشارات نی‌نگار
سروش مردم، زندگی و اندیشه‌های استاد محمدرضا شجریان، عرفان قانعی فرد، انتشارات دادار
همچنین تعدادی فیلم مستند در مورد زندگی و آثار محمدرضا شجریان ساخته شده‌اند، از جمله:شجریان، پژواک روزگار؛ شجریان، از سپیده تا فریاد
علت درگذشت محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان در نوروز ۱۳۹۵ با انتشار یک ویدئو در صفحه اینستاگرام خود با موهای کوتاه و تراشیده خبر از یک مهمان قدیمی ۱۵ ساله داد که بعدها مشخص شد او به سرطان مبتلا شده است. بیماری که در مبارزه با آن شجریان شکست خورد و ایران خسرو آواز خود را از دست داد.
به دنبال درگذشت استاد آواز ایران گمانه زنی ها در مورد آرامگاه وی همچنان ادامه دارد. علیرغم نظر مسئولان برای دفن بدن خسرو آواز ایران در میان هنرمندان به نظر می رسد بنابر وصیت استاد بدن وی به زاداهش در مشهد بازمی گردد.
پیام های تسلیت درگذشت استاد شجریان
پیام های تسلیت درگذشت محمدرضا شجریان در ادامه می خوانید:
پیام تسلیت محمد جواد ظریف
وزیر امور خارجه ایران نیز درگذشت استاد شجریان را تسلیت گفت. محمد جواد ظریف در مطلبی در صفحه اینستاگرام خود در این زمینه نوشت: «بسم الله الرحمن الرحیم. از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر یادگاری که در این گنبد دوار بماند. با کمال تاسف و تاثر مطلع شدم اسطوره بزرگ هنر، موسیقی و آواز ایران زمین و سفیر پر افتخار پارسی گویان جهان، استاد محمد رضا شجریان در اربعین سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، رخت انا الیه راجعون بر تن کرد، تن خاکی را به خاکیان و جان و دل را به افلاکیان سپرد و از میان ما پرکشید.
برای آنانی که سالها با صدای روحانی این شجره هنر ناب افطار کردند، عمری میهمان مناجات او در سحرگاهان بودند، و همراه همیشگی نغمه های دل انگیزش در خلوت و جلوت، بزم و رزم و ضیافت و سیاحت بودند، محمدرضا شجریان یک نام همواره مانا است.
ضمن عرض تسلیت این مصیبت به همسر، فرزندان و خانواده این هنرمند فقید بویژه جناب همایون شجریان و همچنین دوستداران و علاقمندان ایشان و نیز جامعه هنر و موسیقی، از خداوند رحمان و رحیم مسالت دارم که او را مشمول رحمت خاصه خود و میهمان ضیافت داوودی و نغمه خوانی فردوسیان در سرای باقی بگرداند. پروردگارا او را رهین الطاف و برکات بی پایان خود بدار. آمین یا رب العالمین.»
پیام تسلیت معاون اول رییس‌جمهور به مناسبت درگذشت استاد شجریان
معاون اول رییس جمهور در پیامی درگذشت استاد محمد رضا شجریان را به خانواده، اهالی فرهنگ و هنر و همه شهروندان ایرانی تسلیت گفت و برای آن هنرمند برجسته از خداوند بزرگ آمرزش مسالت کرد.
متن کامل پیام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
درگذشت هنرمند نامی و چهره شاخص فرهنگ ایران استاد محمد رضا شجریان، ضایعه ای ملی است. هر ایرانی و هرکس که در دور و نزدیک این سرزمین به ادب و زبان فارسی و فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی دلبسته است حق دارد که سوگوار فقدان این چهره نام آور و سخت کوش باشد. نام او به یقین در آینده نیز همچنان خواهد درخشید چنانکه میراثی گرانقدر در گذشته و حال داشته است.
این ضایعه سنگین را به خانواده، دوستان، شاگردان، اهالی فرهنگ و هنر و همه شهروندان ایرانی تسلیت میگویم و برای آن هنرمند برجسته از خداوند بزرگ آمرزش مسالت دارم.
پیام درگذشت جنیدی در پی درگذشت استاد شجریان
معاون حقوقی ریاست جمهوری با صدور پیامی در گذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت.
متن پیام لعیا جنیدی به شرح زیر است:
به نام خداوند جان آفرین
ز ملک تا ملکوتش حجاب بردارند
هر آن که خدمت جام جهان نما بکند
درگذشت گوهر یگانه هنر آواز، زنده یاد استاد محمدرضا شجریان را به ملت شریف ایران و خانواده ارجمند ایشان تسلیت عرض می کنم.
استاد شجریان را نه تنها برای هنر بی همتایش که برای نقش انکارناپذیرش در تعمیق باورهای متعالی، مفاهیم عرفانی، ارزشهای اخلاقی و انسانی و نیز ترویج زبان، فرهنگ و ادب فارسی می ستاییم.
بزرگانی چون او، بخش جدایی ناپذیر فرهنگ و هنر و هویت این سر زمین کهن و این ملت بزرگ هستند.
روحش شاد و یادش گرامی باد
در پی درگذشت استاد محمدرضا شجریان، علی لاریجانی پیام تسلیتی صادر کرد
متن پیام مشاور مقام معظم رهبری به این شرح است:
انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت هنرمند بلند آوازه و صاحب سبک کشورمان، استاد شجریان را به ملت عزیز، بخصوص هنرمندان فرهیخته و خانواده محترم ایشان تسلیت عرض می کنم.
صدای آشنای او از میراث اسلامی، ایرانی در دلها آرام گرفته و به یادگار می ماند. یادش گرامی باد.
از خداوند رحیم می خواهم که این سفر کرده گرامی را به نیکی بپذیرد و مورد غفران خویش قرار دهد.
پیام تسلیت وزیر ارتباطات به مناسبت درگذشت استاد شجریان
محمدجواد آذری جهرمی درگذشت استاد محمدرضا شجریان را تسلیت گفت
محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات در صفحه توییتر خود درگذشت استاد آواز ایران محمدرضا شجریان را تسلیت گفت.
وزیر ارشاد در پیامی درگذشت شجریان را تسلیت گفت
سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی درگذشت محمدرضا شجریان در پیامی فقدان استاد آواز ایران را تسلیت گفت.
متن پیام سیدعباس صالحی بدین شرح است: درگذشت ترنم ماندگار ایران استاد محمدرضا شجریان موجب تأثر و تأسف عمیق گردید. شجریان نمای موسیقی اصیل ایرانی و از نمادهای هویت هنری این سرزمین است. وجوه متنوع استاد فقید، در کنار هوشمندی کم نظیر او در انتخاب مناسب از گنجینه گرانبهای شعر و ادب فارسی، آواز و موسیقی او را جاودان و نامیرا ساخت.
بخش مهمی از ادبیات ایران با نغمه او در گوش و جان نسل جوان و نوجوان راه‌یافت و آنان را با حکمت و ادب این سرزمین پرگهر آشنا و همراه ساخت. نوای استاد، تاریخ حسّ و حال ایرانیان در نیم قرن گذشته است. آثار او بازتاب حسرت‌ها و امیدها، نگرانی‌ها و دلبستگی‌ها و در یک کلام حال و هوای مردم خوب کشورمان بود.
اینجانب فقدان این هنرمند گرانمایه را به جامعه بزرگ هنری کشور، عموم علاقه مندان و بویژه به خانواده محترم استاد شجریان، تسلیت میگویم و از خداوند متعال رحمت واسعه و آرامش ابدی برای آن مرحوم و صبر و بردباری بازماندگان معزز را آرزومندم.
واکنش کاربران
منبع:
1. ایمنا/ محمدرضا شجریان درگذشت + آخرین عکس و علت فوت
2. ایمنا/ شجریان، از شایعه فوت تا بیوگرافی + آخرین عکس علائم حیاتی
3. آفتاب نیوز/ عکس| پست اینستاگرامی همایون شجریان پس از درگذشت استاد آواز ایران
4. خبرآنلاین/ فیلم
5. برنا/ محل دفن استاد شجریان کجاست؟
6. شفقنا/ پیام های تسلیت درگذشت استاد شجریان| شجریان یک نام همواره مانا…
7. توئیتر
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}