قاتلان اهلی/ از مراکز غیرقانونی سقط جنین چه می دانید؟
باوجودی‌که بسیاری از کشور‌ها آن را غیرقانونی اعلام کرده‌اند، این امر نه تنها تاثیری بر کاهش آمار سقط نگذاشته، بلکه باعث شده است زنان برای رفع مشکل به مکان‌های غیرمجاز و افراد بدون صلاحیت و مهارت روی آورند. آمارهای جهانی می‌گوید در هر ۹ دقیقه یک زن در اثر عوارض ناشی از سقط پرخطر، جان خود را از دست می‌دهد.
باوجودی‌که بسیاری از کشور‌ها آن را غیرقانونی اعلام کرده‌اند، این امر نه تنها تاثیری بر کاهش آمار سقط نگذاشته، بلکه باعث شده است زنان برای رفع مشکل به مکان‌های غیرمجاز و افراد بدون صلاحیت و مهارت روی آورند. آمارهای جهانی می‌گوید در هر ۹ دقیقه یک زن در اثر عوارض ناشی از سقط پرخطر، جان خود را از دست می‌دهد.
در شرایطی که دولت‌ها و مسئولان برای ترغیب زوج‌ها به فرزندآوری در تلاش هستند و داشتن بیش از یک فرزند و پیشگیری از شتاب به‌سوی سالمندی جامعه را تبلیغ می‌کنند، زنان زیادی از روش‌های غیرقانونی برای از بین بردن جنین خود استفاده می‌کنند. یک سوم بارداری‌ها در همه دنیا ناخواسته اتفاق می‌افتد و از این تعداد، دوپنجم زنان تصمیم می‌گیرند فرزند خود را از بین ببرند؛ به این دلیل، سقط جنین عمدی یکی از اعمال رایج پزشکی در همه دنیاست. باوجودی‌که بسیاری از کشور‌ها آن را غیرقانونی اعلام کرده‌اند، این امر نه‌تن‌ها تاثیری بر کاهش آمار سقط نگذاشته، بلکه باعث شده است زنان برای رفع مشکل به مکان‌های غیرمجاز و افراد بدون صلاحیت و مهارت روی آورند. آمارهای جهانی می‌گوید در هر ۹ دقیقه یک زن در اثر عوارض ناشی از سقط پرخطر، جان خود را از دست می‌دهد. هرچند آماری در این زمینه در ایران وجود ندارد، گفته‌ها و شنیده‌های پنهانی حاکی است که اوضاع چندان خوب نیست.
سقط جنین چیست؟
تعریفی که برای سقط جنین بیان شده عبارت است از «دفع جنین از بدن مادر قبل از هفته بیستم بارداری» سقط جنین به سه شکل «خود به خودی»، «درمانی» و «جنایی» شناخته می‌شود. سقط «خود به خودی» قسمی است که معمولا ناشی از عادت‌های غلط و تخریبگر در سبک زندگی مثل سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر، آلودگی هوا و همچنین وجود مشکلات وراثتی- ژنتیکی، اختلال‌های کروموزومی، تیروئید، دیابت، اشکال در سیستم ایمنی و انعقاد خون و عارضه‌های جسمانی است.
سقط «درمانی» بر اساس شرایط و ضوابطی که در قانون بیان شده، مجاز و قابلیت اجرا شدن دارد. سقط «جنایی»، همان سقط غیرقانونی است که معمولاً در مراکز غیرمجاز و به صورت زیرزمینی انجام می‌شود.
شرط‌های ضروری برای صدور مجوز سقط جنین
اگرچه موضوع سقط جنین فی نفسه به معنای گرفتن حیات و زندگی از موجودی بوده و مخالف قانون ایران و شرع اسلام است. اما قانون و شرع همیشه یک کلام نبوده و در برخی موارد ممکن است به خاطر حفظ مصلحت بالاتری، حک به سقط جنین می‌دهند. بدین‌صورت جواز سقط درمانی یا قانونی با فراهم شدن شرایطی صادر می‌شود؛ با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص، تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری یا ناهنجاری‌های جنین که در لیست پزشکی قانونی قرار دارد قبل از ولوج روح (چهار ماه) سقط انجام می‌شود. همچنین ایجاد شرایطی که موجبات حرج مادر را فراهم کرده و یا بیماری که جان مادر را تهدید کند، از موارد صدور جواز سقط قانونی است.سقط جنین در سازمان پزشکی قانونی انجام نمی‌شود. اگر هم افراد جایی برای سقط قانونی سراغ نداشته باشند، از سوی سازمان پزشکی قانونی مراکز پزشکی به آنها معرفی می‌شود. در تهران بسیاری از سقط‌های قانونی، در بخش اطفال بیمارستان مهدیه تهران انجام می‌شود.
نکته خیلی مهمی که در شرایط و قوانین سقط جنین وجود دارد این است که زنان باردار باید بدانند اگر شرایط سقط درمانی را داشته باشند، اما بارداری بالای چهار ماه باشد، نمی‌توانند برای صدور مجوز سقط اقدام کنند و اگر اقدامی صورت گیرد این سقط غیرقانونی محسوب می‌شود.
بعد از احراز شرایط سقط قانونی تا صدور مجوز مراحلی باید طی شود؛ تهیه مدارک لازم: ارائه شناسنامه زن و شوهر -سه قطعه عکس تمام رخ- تصویر صفحه اول و دوم شناسنامه‌ها، معرفی‌نامه از پزشک متخصص معالج به همراه سونوگرافی معتبر و علاوه بر این مدارک حضور زوجین در این معاینه الزامی است.
- پرداخت هزینه‌های رسیدگی
- بررسی مدارک
- دادن مدارک به کارشناسان و مراجع ذی‌صلاح
صدور مجوز سقط درمانى بر اساس قانون مصوب در سال ۱۳۸۴ به عهده سازمان پزشکى قانونى است. اگر تمامی مدارک کامل باشد، مجوز ۲ تا ۳ ساعته صادر می‌شود.
تمام افرادی که برای آنها مجوز صادر می‌شود، هرجا که خودشان دوست داشته باشند می‌توانند برای سقط مراجعه کنند. این نکته قابل ذکر است که سقط جنین در سازمان پزشکی قانونی انجام نمی‌شود. اگر هم افراد جایی برای سقط قانونی سراغ نداشته باشند، از سوی سازمان پزشکی قانونی مراکز پزشکی به آنها معرفی می‌شود. در تهران بسیاری از سقط‌های قانونی، در بخش اطفال بیمارستان مهدیه تهران انجام می‌شود.
بر اساس دستور‌العمل سازمان پزشکی قانونی که از ابتدای مهر سال ۹۱ به تمامی مراکز ابلاغ شد، حضور و رضایت مادر برای صدور مجوز سقط درمانی کافی و الزامی به گرفتن رضایت از پدر وجود ندارد.
با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص، تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری یا ناهنجاری‌های جنین که در لیست پزشکی قانونی قرار دارد قبل از ولوج روح سقط انجام می‌شود. همچنین ایجاد شرایطی که موجبات حرج مادر را فراهم کرده و یا بیماری که جان مادر را تهدید کند، از موارد صدور جواز سقط قانونی است.
سقط‌جنین موضوعی پذیرفته‌شده با ریسک بالا
زمانی سقط‌جنین در ایران یک تابو بود که شکستن آن برای هر زنی آسان میسر نمی‌شد، بسیاری از مادران باوجود تمام مشکلاتی که داشتند نمی‌توانستند زیر بار سقط‌جنین بروند. اما امروزه در تهران کافی است با دستانی پر از پول به مطب یکی از صدها ماما و کسانی که این کار را آشکار یا پنهانی انجام می‌دهند، بروند تا در کمتر از یک ساعت جنین خود را سقط کنند. مروری بر آمارها، به جهت برخی یادآوری‌ها بی‌ثمر نیست، برای مثال قریب دو سال پیش حدود 42میلیون سقط‌جنین در دنیا اتفاق افتاده است.دکتر محمدمهدی آخوندی، رئیس انجمن علمی جنین‌شناسی، در این مورد می‌گوید: «طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، هر روز هزار جنین در کشور کشته می‌شود که تنها حدود 10 مورد قانونی است! من البته آمار موثقی در مورد حدود 700هزار سقط در سال را هم دیده‌ام که در رسانه‌ها اعلام کردم و حتماً تاکنون این میزان بیشتر هم شده است. تازه این اعداد، آمار دقیق نیستند و همان‌گونه که گفتم، برداشت از قرائن و شواهد است. آمار دقیق قطعاً خیلی بیشتر از این اعداد است. این در حالی است که ما قانون داریم و می‌توان با اجرای درست آن، هم آمار کلی سقط را کاهش داد و هم از این تعداد سقط غیرقانونی با عوارض و تبعات شدید، جلوگیری کرد.»می‌دانیم که در ایران سقط‌جنین به‌صورت گسترده انجام می‌شود اما به لحاظ جنبه‌های دینی، شرعی، عرفی و اعتقادی این کار در خفا و پنهانی صورت می‌گیرد. سقط‌جنین، آن‌هم به‌صورت غیرقانونی برای مادر مشکلات زیادی ایجاد می‌کند؛ این مشکلات می‌تواند هم جسمی و هم روحی باشد، اما واقعیت این است که وقتی سقط‌جنین غیرقانونی صورت می‌گیرد و با توجه به ترس از پیگیری‌های قضایی، مادری که از این اتفاق آسیب‌دیده باشد، حتی برای روان‌درمانی هم حاضر به ملاقات با یک روانشناس یا روان‌درمانگر نیست. نکته دیگر اینکه بسیاری از این سقط‌ها در مراکز غیربهداشتی، نزد ماماهای بی‌مجوز انجام می‌گیرد که احتمال مرگ و آسیب‌های جدی بدنی ازجمله شوک عفونی، پارگی رحم، آسیب به احشا، ایجاد زمینه‌های ناباروری در آینده، و خونریزی، ازجمله مهم‌ترین عوارض آن در بعد جسمانی است. در بعد روانی نیز احساس گناه و افسردگی شدید ازجمله مواردی است که سلامت روحی مادر را تهدید می‌کند.
سقط جنین به شکل غیر قانونی
اگرچه با توجه به مواردی که گفته شد، سقط جنین قانونی و پذیرفته است، در بیشتر مواقع این عمل پذیرفته نبوده و طبق شرع و قانون، مجازات دارد.سقط جنین را می‌توان از زوایای مختلفی بررسی کرد. بخشی از این سقط‌ها در چهارچوب ازدواج است که افراد بنا به دلایلی، چون شرایط معیشتی و اقتصادی خانواده، ازدواج در سن کم و بارداری ناخواسته اقدام به سقط‌جنین می‌کنند.
قسم دیگر بارداری‌هایی است که خارج از چارچوب ازدواج اتفاق می‌افتد. این امر معلول به وجود آمدن عامل مهمی، چون ازدواج دیرهنگام و بلوغ زودرس است. بلوغ زودرس، یکی از دلایل مهم و اصلی برای شروع فعالیت جنسی نوجوانان معرفی شده، چنانچه طبق آمار بهزیستی، از حدود ده سال پیش روند کاهش بلوغ دختران و پسران به دلایل مختلفی، چون مواد غذایی نامناسب، تحرک نداشتن کافی، گسترش دسترسی به فیلم‌های پورنوگرافیگ، استفاده ناصحیح از فضای مجازی و... را در جامعه شاهد هستیم.
قانون چه می گوید؟
در ایران سقط جنین با مجوزهای قانونی باید انجام شود. طبق ماده ۶۲۲ قانون مجازات اسلامی، مصوب ۱۳۷۵، «هر کس عالما و عامدا به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود، علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص، حسب مورد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.» براساس ماده ۶۲۳همین قانون هر شخی به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن شود، به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود و اگر عالما و عامدا زن حامله ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری کند که جنین وی سقط شود، به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد؛ مگر این که ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر است و در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط داده خواهدشد. در ماده ۶۲۴ همین قانون نیز آمده است: «اگر طبیب یا ماما یا داروفروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا داروفروشی اقدام می کنند، وسایل سقط جنین را فراهم سازند یا مباشرت به سقط جنین کنند، به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت.»در ایران اما سقط جنین فقط با شرایطی امکانپذیر است. یکی از آنها این است که بیماری جنین به علت عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن باعث فشار بر مادر شود.یا این که روح در جنین دمیده نشده باشد؛ جنین کمتر از چهار ماه عمر داشته باشد و آخرین دلیل هم رضایت مادر است که برای نشان دادن رضایت، باید در پزشکی قانونی حاضر شده و فرم رضایت نامه را پر کند. در تمام اینها با حکم قضایی امکان سقط جنین وجود دارد. در غیر این صورت، دادستان کل به عنوان مدعی العموم علیه شخصی که سقط را انجام داده، وارد عمل می شود و شکایت می کند.
قانون سقط‌جنین، آیین‌نامه اجرایی ندارد
در آخر لازم به ذکر است که، قانون سقط درمانی در سال 1384 تصویب شد. هر قانون یک آیین‌نامه اجرایی دارد که چارچوب اجرای آن را مشخص می‌کند و توسط دولت به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌شود. یک اشکال اساسی این قانون این بود که پیش‌بینی نشد که آیین‌نامه اجرایی برای این قانون تهیه شود و درنتیجه مرجع اجرای قانون به‌صراحت مشخص نشده است. طبق این قانون دو مرجع برای تأیید سقط‌جنین مشخص‌شده است؛ تشخیص سه پزشک و تأیید پزشکی قانونی. یعنی تشخیص لزوم سقط با وزارت بهداشت و تأیید آن با پزشکی قانونی است. اما وزارت بهداشت تاکنون زیر بار قبول مسئولیت اجرایی نرفته است. پزشکی قانونی این مسئولیت را برعهده گرفت و قانون را برای اجرا به سازمان‌های پزشکی قانونی ابلاغ کرد. این شانه خالی کردن وزارت بهداشت، باعث بروز چندین مشکل می‌شود؛ ازجمله اینکه پزشکی قانونی با چه تمهیداتی عدم سلامتی جنین یا خطرجانی برای مادر را تشخیص می‌دهد؟ دوم اینکه تشخیص سلامتی جنین در بین هفته سیزدهم تا شانزدهم است؛ یعنی از زمانی که امکان تشخیص وجود دارد، تا زمانی که امکان قانونی سقط وجود دارد (یعنی 19 هفتگی) تنها سه هفته زمان وجود دارد.رئیس شورای اجتماعی زنان ایران گفته است که روزانه ۲ هزار سقط غیرمجاز در کشور انجام می‌شود و هیچ نظارتی در این زمینه وجود ندارد درحالی‌که معاونت وزارت بهداشت باید در این زمینه نقش نظارتی داشته باشدحالا شما مادری را در نظر بگیرید که در یک نقطه از این کشور با امکانات مختلف پزشکی، می‌خواهد هم‌چین فرایندی را با گرفتن تأیید از سه پزشک متخصص در این حوزه طی کند تا در صورت وجود مشکل جدی، نسبت به گرفتن مجوز سقط از پزشکی قانونی اقدام کند و طبیعتاً نسبت به جزییات قانون و فرایندی که ضروری است، اطلاع کافی ندارد. تا بخواهد به تشخیص نهایی برسد، این سه هفته زمان به پایان رسیده و دیگر امکان دریافت مجوز سقط ندارد. در چنین شرایطی اگر واقعاً جنینش مشکلی جدی داشته باشد، طبیعتاً ناچار می‌شود به سقط غیرقانونی روی بیاورد. یعنی سازمانی برای اجرای منطقی و معقول قانون مصوب وجود ندارد چون وزارت بهداشت زیر بار قبول مسئولیت خود در این موضوع نرفته است.البته وزارت بهداشت آزمایش‌هایی مانند غربالگری، یا آزمایش خون برای جلوگیری از تالاسمی را برای مادران قرار داده است که فرایند تشخیص عقب‌ماندگی یا مشکلات دیگر جنین را آسان‌تر نموده و این می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. اما هنوز خلأهای بزرگی وجود دارد که نیازمند رسیدگی و توجه جدی وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های مرتبط با این موضوع است.سقط در عطاری
یکی از راه های سقط جنین از دیرباز، روش های سنتی و استفاده از داروهای گیاهی است. داروهایی که حتی به عنوان مواد غذایی استفاده می شود. معروف ترین آنها همان ماده خوشرنگ و خوشبویی است که به برنج های ایرانی رنگ طلایی می دهد. در این میان اما عطارها هم داروهای گیاهی و ترکیبات خاص خود را دارند. داروهایی که شاید از ترکیب چند گیاه به وجود بیاید. عطاران به راحتی داروی گیاهی تجویز می کنند و به زنانی که می خواهند سقط کنند، می فروشند. برای رسیدن به این که چه گیاهانی برای سقط تجویز می شود به ۹-۸ عطاری سر زدیم. یکی دو صاحب عطاری با اخم و غضب، «نه» بلندی می گویند، اما عطاری هایی هم هستند که دوست دارند کار راه بیندازند و دوای درد بیمارشان را به دستش برسانند. معروف ترین ترکیبی که عطارها برای سقط به مراجعان شان می دهند، گیاه آتشین رنگ است. تجویز عطار برای زنانی که کمتر از دو ماه از سن بارداری شان می گذرد،همین میوه و برگی است که نامش درنهایت به «نج» ختم می شود. هزینه برای یک سیر از این میوه حدود۱۵۰ هزار تومان است. ترکیبات قوی تری هم وجود دارد. ترکیباتی از چند گیاه که در گزارش بهتراست به نامشان اشاره ای نشود. ترکیب قوی که حدود۱۲۰ تا ۲۰۰ هزار تومان هزینه دارد. عطارها برای زنانی که قصد سقط جنین دارند، تجویز عجیب و غریبی ندارند. آنها محلول را برایشان می پیچند و تاکید می کنندکه هر چه هفته کمتر باشد، اثر محلول هم قوی تر خواهد شد.
ارسال داروی سقط با پیک
قرص های سقط جنین متنوع است. شایع ترین قرص هایی که به فروش می رسد، قرص هایی است که نامشان به «تک» ختم می شود. این قرص سفیدرنگ از همه داروهای دیگر خواهان بیشتری دارد. مانند تمام داروهای دیگر، متخلفان این دارو را هم با پیک به در خانه می رسانند. با توجه به این که قرص تولید کدام کشور است، قیمت ها هم فرق می کند. یک ورق قرص ساخت کشور آمریکا، دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است، اگر همین قرص در آلمان تولید شود، حدود ۷۵۰ هزار تومان به فروش می رسد و قرص روسی هم که هیچ بازاریابی آن را پیشنهاد نمی کند ۷۰۰ هزار تومان به فروش می رسد. میزان مصرف هم متنوع است. اگر خانمی تا ۱۰ هفته باردار باشد، باید یک ورق قرص ۱۰ تایی استفاده کند و بالای ۱۰ هفته بارداری هم باید دو ورق قرص مصرف شود. شرایط خرید و فروش همین دارو در سایت های مختلف متفاوت است. سایتی که به قول بازاریاب آن، یک گروه پزشک و ماما پشت آن هستند. هزینه یک ورق قرص در این شرکت حدود ۷۰۰ هزار تومان است. بازاریاب تاکید می کند همین قرص که ساخت آمریکاست، در کوچه پس کوچه های ناصرخسرو حدود یک میلیون تا دو میلیون تومان به فروش می رسد؛ دارویی که از نظر او خرید و فروشش غیرقانونی است.به گفته او زنی که تا۲۱ هفته باردار است، با یک ورق قرص می تواند جنین اش را در همان روز سقط کند. دل درد، تب، لرز، اسهال، استفراغ و خونریزی از عوارض این داروست. هرچند از نظر بازاریاب این شرکت هیچ عارضه ای جز خونریزی دفع جنین، شامل حال مادری که قصد سقط فرزندش را دارد، نمی شود.
قرصی که شرایط استفاده خاصی دارد و باید با تجویز پزشک هم انجام شود، به کمک این بازاریاب، با یک دستور ساده مورد استفاده قرار می گیرد.
قتل با بیمه
با تمام بندهای قانونی که وجود دارد، با تمام نه گفتن های متخصصان زنان و زایمانی که سقط غیرقانونی انجام نمی دهند اما هنوز هستند متخصصان و ماماهایی که دست به تیغ و قیچی می زنند یا دست به خودکار می برند و داروهای سقط را برای بیماران شان تجویز می کنند. به عنوان خانمی که ناخواسته باردار شده، خود را معرفی می کنیم. مادری که جنین اش ۲۱ هفته است و حالا با کلی دل دل کردن تصمیم به سقط گرفته است. متخصص زنان و زایمان داستان ما اما ابتدا از روح و قلب داشتن جنین می گوید و تنها راهی که از دست جنین رهایی پیداکنیم را کورتاژ می داند. با اصرار اما دلش به رحم می آید و خودش برای رضای خدا! راه حل می دهد. متخصص زنان و زایمان اولش اما می گوید: نه تو و نه همسرت هیچ کدام نباید اسمی از من ببرید. بعد از قول و قرارها، راز رهایی از جنین را افشا می کند. با تجویز یک دارو، کیسه آب جنین تجزیه می شود. متخصص زنان و زایمان برای تجویز همین دارو حدود چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تومان دریافت می کند. سقط جنین در مرحله بعد، زمانی که باید به صورت اورژانسی به بیمارستان مراجعه کرد، شروع می شود. در بیمارستان به صورت اورژانسی جنین سقط و قتل نفس کامل می شود. کسی نمی فهمد پزشک متخصص زنان و زایمان دارو تجویز کرده و سقط برای چه بوده است. حتی پزشک متخصص زنان و زایمان تاکید می کند هزینه های عمل جراحی را بعدا می توان از بیمه دریافت کرد. همه چیز قانونی و با کوچک ترین نگرانی انجام می شود و کسی هم نمی فهمد پشت ماجرای این قتل، یک متخصص زنان و زایمان بوده است. با پزشکان دیگری که وارد مذاکره قتل نفس می شویم، می فهمیم پزشکان دیگری هم هستند که کم هزینه تر کار می کنند. مشکل با یک ورق قرص و دو آمپول حل می شود. همه اینها حدود سه میلیون تومان هزینه دارد. قسمت جذاب ماجرا اما خدمات در خانه است. یک پرستار برای تزریق آمپول ها به خانه مراجعه می کند و برای این کار هم حدود ۵۰۰ هزار تومان می گیرد. سقط در خانه با پاره شدن کیسه آب و بعد مراجعه به بیمارستان بدون هیچ سر و صدایی انجام می شود و بعد به پایان می رسد.
شکایت های انگشت شمار
درست است که متخصصان زنان و زایمان و ماماها عمل سقط را با رضایت قلبی پدر و مادر جنین انجام می دهند؛ اما موضوع اینجاست که جنبه ظاهری جرم، شامل سقط جنین هم می شود. پس رضایت داشتن خانواده ها تنها دلیلی بر سقط نمی شود. به قول علی فتاحی، معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی سقط جنین هم از نظر کیفری و هم از نظر مدنی خلاف قانون است. او به ما می گوید: «اگر حتی شاکی در پرونده سقط جنین وجود نداشته باشد، نظام پزشکی یا دادستانی خود می تواند اقدام به طرح شکایت کند.» فتاحی توضیح می دهد نظارت و بررسی درباره پزشکانی که به سقط جنین اقدام می کنند، به عهده دانشگاه ها و وزارت بهداشت است و عموما نظام پزشکی با متخصصانی که اقدام به سقط می کنند، برخورد مستقیم ندارد. سالی نیست که آمار شکایت از متخصصان زنان و زایمان بالا نباشد. درواقع متخصصان زنان و زایمان هر سال پرچمداران شکایت در جامعه پزشکی هستند. معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی، آمار شکایت از متخصصان زنان و زایمان برای مورد خاص سقط جنین را انگشت شمار می داند. او می گوید خانواده ها در صورتی به شکایت از یک متخصص تمایل پیدا می کنند که مشکلی برای مادر جنین پیش آید یا خانواده ای راضی به سقط نبوده است. اینها همه در حالی است که متخصصان زنان و زایمان در کل تمایلی به افشای نام خود ندارند و به صورت زیرزمینی اقدام به سقط جنین غیرقانونی می کنند.تبلیغات آسان داروی تقلبی
براساس اصل ۱۲۳ قانون اساسی کشورمان، تبلیغ دارو و محصولات آسیب رسان به سلامت جامعه در رسانه های جمعی و فضای مجازی غیرقانونی و ممنوع است. اینها همه در حالی است که قرص های سقط جنین به راحتی در فضای مجازی تبلیغ می شود. شرکت هایی که قرص سقط جنین غیرقانونی وارد می کنند، سایت دارند و به راحتی هم برای مشتری های شان دارو تجویز می کنند و طریقه مصرف را می گویند. سوال اما اینجاست که چرا جلوی تبلیغات داروی سقط جنین گرفته نمی شود؟ سازمان غذا و دارو، متولی تامین و توزیع دارو در کشور است. علی رزازان، سرپرست گروه پیشگیری و مقابله با قاچاق فرآورده های سازمان غذا و دارو درباره خرید و فروش دارو در فضای مجازی به ما می گوید: «بازرسان سازمان غذا و دارو، به طور تخصصی بر تبلیغ دارو در فضای مجازی نظارت دارند و فضای مجازی را رصد می کنند.» البته شهروندان هم تبلیغات سوء را به اطلاع بخش بازرسی می رسانند و نیز، پلیس فتا هم تبلیغات دارویی که در فضای مجازی وجود دارد را رصد می کند و نتایج رصد را به بخش بازرسی سازمان می رسانند. رزازان می گوید که سازمان غذا و دارو، برای تبلیغ هیچ دارویی در فضای مجازی به هیچ شرکت و داروخانه ای مجوز نمی دهد. شاید به خاطر همین است که به گفته سرپرست گروه پیشگیری و مقابله با قاچاق فرآورده های سازمان غذا و دارو، ماهانه شکایت های زیادی به دفتر بازرسی سازمان غذا و دارو می رسد. شکایت هایی که در انتهای راه شان به قوه قضاییه، برخورد با آنها و جریمه متخلفان است.شرایط تامین، عرضه و فروش داروهای سقط جنین خاص است. به گفته رزازان، داروخانه های خاصی اجازه فروش داروهای سقط جنین را دارند؛ داروخانه های بیمارستانی می توانند، داروهای سقط جنین را با تجویز پزشک متخصص و با شرایط قانونی، شرعی و البته حقوقی خاص عرضه کنند، بنابراین، به گفته او داروهای سقط جنینی که در شبکه های مجازی به فروش می رسند، تقلبی و قاچاق هستند و از نظر سازمان غذا و دارو غیرقابل مصرف اند. رزازان می گوید که گزارش هایی به خاطر عوارض مصرف داروهای تقلبی سقط جنین که از فضای مجازی خریداری شده، به دست شان رسیده است. سوال اما این است که با وجود نظارت های دقیق و چندجانبه و مسیر دقیقی که برای تامین و عرضه داروهای سقط جنین وجود دارد، چطور پدر و مادرها در فضای مجازی می توانند به دارو دست پیدا کنند؟ رزازان معتقد است که تا زمانی که موضوع فرهنگسازی درباره خرید دارو از طریق فضای مجازی حل نشود، نمی توان جلوی این قانون شکنی را گرفت. او می گوید که فضای مجازی بستر نامناسبی برای خرید و ارائه دارو ایجاد کرده است که سلامت جامعه را به خطر می اندازد.
پیشنهاداتی برای کاهش سقط‌های غیرقانونی
- تصحیح و بازنگری بر قوانین مربوط به سقط جنین؛ مسئولین می‌توانند با برنامه‌ریزی و تصحیح نواقص اجرایی در رابطه با مجوزهای سقط جنین در کشور، تا حدودی از سقط‌های غیرقانونی جلوگیری به‌عمل آورند.
- آگاهی‌بخشی صحیح و اصول؛ باید بنابر سن و شرایط افراد به آنها آموزش داد تا ارتباط جنسی خارج از محدوده ازدواج نداشته باشند. راه‌های جلوگیری از بارداری اطلاع‌رسانی شود. همچنین افراد مخصوصاً خانم‌ها باید بدانند چه پیشامد‌های ناگواری در سقط جنین در کمین آنها وجود دارد. مشکلات روحی، چون افسردگی، اضطراب و همچنین مشکلات جسمانی مثل عفونت‌های شدید، در مواردی مشکل ناباروری برای همیشه در زنان، ایجاد معلولیت و نقص‌هایی که به دلیل نبود فضا و شرایط مناسب برای سقط، خطرات جبران‌ناپذیری برای مادر داشته تا جایی که جان مادر در این مراکز مخفی که هیچ تعهدی هم نسبت به کار خود ندارند، به خطر می‌افتد.
- عرضه مناسب و کافی وسایل پیشگیری در بارداری در همه جای کشور مثل خانه‌های بهداشت مناطق
- تبعات و مجازات‌های قانونی و همچنین مبانی شرعی پیرامون موضوع سقط جنین اطلاع‌رسانی شود.
مجازات و دیه سقط جنین
طبق ماده ۳۰۶ قانون مجازات اسلامی، سقط جنین حتی پس از دمیده شدن روح در آن، قصاص ندارد، اما مرتکب این عمل محکوم به پرداخت دیه و مجازات تعزیری است. ماده ۷۱۶ جزییات دیه سقط جنین را این‌گونه بیان می‌کند: «نطفه‌ای که در رحم مستقر شده، دوصدم دیه کامل؛ علقه که در آن جنین به صورت خون بسته درمی‌آید چهارصدم دیه کامل؛ مضغه که در آن جنین به صورت توده گوشتی درمی‌آید شش‌صدم دیه کامل؛ عظام که در آن جنین به صورت استخوان درآمده، اما هنوز گوشت روییده نشده است هشت‌صدم دیه کامل؛ جنینی که گوشت و استخوان‌بندی آن تمام شده، ولی روح در آن دمیده نشده است یک‌دهم دیه کامل و دیه جنینی که روح در آن دمیده شده است (پس از ۴ ماهگی) اگر پسر باشد، دیه کامل و اگر دختر باشد نصف آن و اگر مشتبه باشد سه چهارم دیه کامل.»
شناسایی مجرمان سقط جنین
هرگاه زنی جنین خود را سقط کند باید دیه آن را بپردازد و خودش از آن دیه سهمی نخواهد داشت. ماده ۶۲۲ در کتاب پنجم از قانون مجازات اسلامی می‌گوید: «هرکس عالما و عامدا به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود، علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص (قصاص مربوط به جنایتی است که علیه مادر صورت بگیرد)، حسب مورد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.»همچنین ماده ۶۲۳ می‌گوید: «هرکس واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سِقط جَنین زن شود، به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود و اگر عالماً و عامداً زن حامله‌ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری کند که جَنین وی سِقط شود، به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد.»
زنان باردار باید بدانند اگر شرایط سقط درمانی را داشته باشند، اما بارداری بالای چهار ماه باشد، نمی‌توانند برای صدور مجوز سقط اقدام کنند و اگر اقدامی صورت گیرد این سقط غیرقانونی محسوب می‌شود
در ماده ۶۲۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مجازات حبس برای پزشکان یا سایر افرادی که به صورت غیرمجاز اقدام به سقط جنین می‌کنند، را این گونه بیان می‌کند: «اگر پزشک، ماما، پرسنل بیمارستان، داروفروش و اشخاصی که به عنوان طبابت، مامایی، جراحی یا داروفروشی اقدام می‌کنند، وسایل سقط جنین را فراهم سازند یا مباشرت به اسقاط جنین کنند، به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت.»
موارد گفته شده برای زمانی است که اقدام افراد برای حفظ حیات مادر نباشد. در مواردی که اقدام افراد برای حفظ حیات مادر باشد از مجازات حبس معاف هستند، اما در هر صورت باید دیه جنین را به اولیای دم بپردازند، مگر این که اولیای دم او را از پرداخت دیه معاف کنند.
منبع:
1. جام جم/ گزارش خبرنگار جام جم از مراکز غیرقانونی سقط جنین که به شکل آشکار در حال تبلیغات هستند؛ قاتلان اهلی
2. شهرآرا نیوز/ همه چیز درباره سقط جنین غیرقانونی | سقط جنین بدون آمار، بدون پیگیری
3. بهار نیوز/ آمار شگفتی‌آور از پدیده سقط جنین در ایران
4. تابناک/ آشنایی با شرایط و پیامدهای «سقط جنین» قانونی و غیرقانونی
5. توییتر
** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.
تازه های اخبار
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}