احتمال تصمیم گیری های جدید برای مجوزهای شبکه خانگی / پلتفرم‌های نمایش فیلم در تعطیلات

به گزارش راسخون، اواخر خردادماه امسال بود که بهمن حبشی - مدیرکل دفتر نظارت بر تولید فیلم سازمان سینمایی - اعلام کرد، صدور مجوز تولید سریال‌های نمایش خانگی تا اطلاع ثانوی متوقف شده است. او دلیل این امر را افزایش تولیدات و مقابله با پدیده سریال‌سوزی عنوان کرده و گفته بود: «تعداد مجوزهای صادره و سریال‌های در حال تولید و آماده توزیع برای نمایش خانگی بیشتر از نیاز و ظرفیت بازار است و تا نمایش چند سریال آماده توزیع و ایجاد تعادل میان زنجیره صدور مجوز تا توزیع، لازم است چند ماهی از صدور مجوز جدید خودداری شود.»

این تصمیم که برخی گمانه‌زنی‌ها آن را بی‌ارتباط با اختلاف نظر میان وزارت ارشاد و سازمان صدا و سیما بر سر آثار شبکه نمایش خانگی نمی‌دانست، بویژه در بحبوحه تعطیلی‌های کرونایی واکنش‌های مختلفی را در پی داشت و کانون کارگردانان خانه سینما از جمله صنف‌های سینمایی بود که با انتقاد از این کار، توقف صدور  مجوز در شبکه نمایش خانگی را مانع کسب و کار، محدود ساختن و توقف فعالیت سینماگران دانست، چرا که با تعطیلی سالن‌های سینما، عدم تمایل مردم به رفتن به سینما و رونق گرفتن سامانه‌های نمایش درخواستی، تقاضا برای ساخت سریال در شبکه نمایش خانگی که بخشی از بیکاری سینماگرها را نیز جبران می‌کرد، افزایش یافته بود.

توقف صدور مجوز برای آثار غیرسینمایی اگرچه هنوز هم وجود دارد،  اما در همین چند ماه ساخت چند سریال‌ جدید از جمله «مرداب» به کارگردانی شهرام شاه حسینی آغاز شده که طبق اعلام قبلی قرار است اولین فصل آن زمستان امسال از فیلیمو نمایش داده ‌شود. 

با این حال سعید رجبی فروتن - معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی گفت‌: درباره اینکه آیا توقف صدور مجوز ساخت برای سریال‌های نمایش خانگی که در دوره معاون گذشته (طباطبایی‌نژاد) اعلام شده بود، هنوز ادامه دارد و چه فکری برای مجوزهای جدید می‌شود؟ بیان کرد: آثاری که از قبل موافقت اصولی خود را اخذ کرده بودند،  هرکدام که فیلمنامه‌های کامل خود را ارائه کنند، در شورای پروانه ساخت آثار غیرسینمایی بررسی می‌شوند که امیدواریم موفق به دریافت پروانه بشوند.

وی در پاسخ به اینکه اگر تهیه‌کننده‌ای درخواست جدیدی برای ساخت آثار غیرسینمایی ارائه کند، آیا امکان بررسی و صدور مجوز آن است؟ گفت: به دلیل شرایط حاکم بر سینما و تعطیلی‌های ناخواسته‌ای که به ناوگان سینمایی کشور تحمیل شده است، بسیاری از تهیه‌کننده‌ها و سرمایه‌گذاران تمایل زیادی برای تولید آثار غیر سینمایی از جمله سریال در شبکه نمایش خانگی نشان داده‌اند. در پاسخ به این تقاضاها که کم هم نیستند، در هفته‌های آینده تصمیم‌گیری خواهیم کرد و به اطلاع متقاضیان می‌رسانیم. 
 

شروعی برای شبکه نمایش خانگی

تا پیش از شیوع کرونا سالانه ده‌ها فیلم سینمایی در کشور ساخته می‌شد. تعدادی از این فیلم‌ها اکران و برخی نیز در صف اکران باقی می‌ماندند. با اینکه با‌توجه به فرمول هزینه و سود در تولید و اکران یک فیلم، بسیاری از فیلم‌های اکران‌شده حتی به بازگشت سرمایه اولیه خود نیز موفق نمی‌شدند با این حال با کمک‌های دولتی چرخه سینما در حرکت بود و صد‌ها نفر از آن ارتزاق می‌کردند. اما با همه‌گیری کرونا همانطور که پیش‌بینی می‌شد سینما دچار بحرانی جدی شد. از یک سو هر آن ممکن بود سالن‌ها موقتا تعطیل شوند. از سوی دیگر سالن‌ها درصورت باز بودن هم میزبان تعداد قابل توجهی از مخاطبان نبودند. همه این‌ها و ریسک بالای تولید باعث شد سرمایه‌گذاران از سینما فاصله بگیرند و تعداد تولید فیلم به نسبت مدت مشابه سال‌های قبل بسیار کمتر شود.
 

مرخصی اجباری

ریسک بالای سرمایه‌گذاری و البته نگرانی اهالی سینما بابت ابتلا به بیماری باعث شد تا مدتی پروژه‌ها معلق و سینماگران به مرخصی اجباری بروند. در ابتدای کار سینماگران لااقل برای حفظ سلامتی خودشان هم که شده از این مرخصی استقبال کردند و همه را به درخانه ماندن تشویق کردند. اما چندماهی که گذشت مشخص شد قرار نیست اوضاع به این زودی‌ها بهتر شود و دوره شیوع کرونا طولانی است. کم‌کم اخبار غیررسمی از شروع دوباره فیلمبرداری فیلم‌ها به گوش رسید. حالا سینماگرانی که نگران کرونا بودند برای ادامه حیات اقتصادی‌شان مجبور به فعالیت با
اعمال شاقه شده بودند. تعدادی از پروژه‌های نیمه‌کاره به سرانجام رسید، اما این پایان راه نبود. ماجرا پیچیده‌تر از این حرف‌ها بود.
 

مسکنی به نام اکران آنلاین

پروژه‌های نیمه‌کاره تولید شدند و البته بازهم برخی از فیلم‌نامه‌ها مجوز ساخت دریافت کردند، اما آن‌چه مشخص بود این بود که بسیاری از پروژه‌های مهم که فروش برای‌شان مهم است موقتا از تولید پاپس‌کشیدند. سامانه‌های آنلاین که در چندسال اخیر برای خودشان سری میان سر‌ها دست و پا کرده‌اند وارد میدان شدند. آن‌ها بستری برای اکران آنلاین فیلم‌ها مهیا کردند، به این شکل که کاربران این سامانه‌ها با خرید یک اکانت امکان تماشای آنلاین فیلم‌های جدید را از طریق این برنامه‌ها داشتند. هر کاربر با خرید اکانت یک فیلم امکان تماشای آن را برای مدتی محدود و برای چندساعت داشت. هرچند که صاحبان فیلم‌ها مانند اکران در سینما لازم نبود بخش عمده فروش را به سالن‌دار یا دیگران ببخشند، اما خروجی اکران آنلاین نشان داد این اتفاق فقط یک مسکن کوچک و کوتاه‌مدت است. خروجی اکران آنلاین نشان داد بعید است این شیوه، راه‌حل مناسبی برای پخش فیلم‌هایی باشد که فروش برای‌شان مهم است.
 

کوچ به شبکه نمایش خانگی

اکران آنلاین لااقل برای سینماگرانی که دنبال کار‌های جدی‌تری بودند راضی‌کننده نبود. بعضی از آن‌ها دنبال سوژه‌هایی بودند که فعلا در شرایط کرونایی قابلیت تولید نداشت. از طرفی اگر فیلمی هم ساخته می‌شد به‌خاطر محدودیت سالن‌ها هیچ تضمینی برای فروش نداشت. اما این مورد محدود به فیلمسازان نبود. طرف دیگر ماجرا ستاره‌هایی بودند که دستمزد‌های میلیاردی دریافت می‌کردند، اما حالا که خبری از اکران عادی نیست تهیه‌کنندگان هم مانند گذشته سراغ آن‌ها نمی‌رفتند؛ چون رقم گذشته قابل پرداخت نبود.
 
پس منطقی بود که برخی از فیلمسازان و بازیگران سراغ یک راه سوم بروند. آن راه جدید، حضور در سریال‌های شبکه نمایش خانگی بود. تاپیش از این هم سریال‌سازی برای شبکه نمایش خانگی حسابی رونق داشت، اما با این حال برخی از سینماگران به‌طور سنتی خودشان را متعلق به مدیوم سینما می‌دانستند. اما حالا تمام شرایطی که مطرح شد آن‌ها را به سمت این مدیم جدید سوق داد. 
 

باخت سینما به سریال‌های شبکه خانگی

رکود سینماها، بازار شبکه نمایش خانگی را رونق بخشیده است. دوستداران هنرهفتم که حالا کمتر به سالن‌های سینمایی سر می‌زنند، برای تماشای فیلم به شبکه نمایش خانگی روی آورده‌اند. برآوردها از افزایش ۳۰درصدی استقبال مخاطبان از تماشای فیلم‌های توزیع شده به‌صورت دی. وی. دی یا پخش شده در بسترهای اینترنتی خبر می‌دهند. این اتفاق باعث شده تا بسیاری از فیلم‌سازان نیز به ساخت سریال یا فیلم‌های کم‌هزینه‌ای روی بیاورند که نه برای اکران بر پرده نقره‌ای سینما که برای تماشا در قاب تلویزیون‌های خانگی یا لپ‌تاپ‌ها تولید می‌شوند.
 
در این میان سریال‌ها شانس بیشتری برای تصاحب بازار دارند. پس از سریال «شهرزاد» حسن فتحی که با موفقیت بسیار همراه شد و توانست مخاطبان قهرکرده از شبکه نمایش خانگی را بار دیگر به این رسانه جذب کند، سریال «هم‌گناه» این موفقیت را بار دیگر تکرار کرد و حالا درحالی‌که بحث بر سر شبکه نمایش خانگی این روزها داغ شده است و محافل صنفی سینمایی بر سر اینکه مجوز ساخت آثار این رسانه از سوی ارشاد باشد یا از سوی صداوسیما بحث دارند، سریال‌های «دل» ساخته منوچهر هادی و «آقازاده» بهرنگ توفیقی درحال پخش هستند و برخی دیگر نیز آماده پخش، علاوه بر این برخی دیگر نیز در حال ساخت هستند. 

این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که تلویزیون با تمام تلاشی که در جهت جذب مخاطب دارد اما در این عرصه و به‌خصوص در عرصه سریال‌سازی موفق نبوده و نتوانسته آن‌طور که باید و شاید نظر مخاطبان خود را جلب کند و هرچند گهگاه آمار باورنکردنی از میزان مخاطبان خود ارائه می‌دهد اما این آمارها تامل برانگیز است. 
 

دست خالی پلتفرم‌های نمایش فیلم در تعطیلات

دولت و بخش خصوصی برای سرگرمی و تفریح مردم از برنامه‌های شبکه نمایش خانگی بهره‌ برده و برای آن نیز لوازم و شرایط اصلی را فراهم کردند. مواردی مانند اینترنت رایگان برای تماشای کارتون‌ها و همینطور اکران هر روز یک فیلم جدید سینمایی در نمایش خانگی و در کل فعالیت متنوع و گوناگون این حوزه سرگرمی‌ساز برای مردم. خصوصاً آنکه بازار سریال‌های آن نیز داغ بود و با تمام آنکه محتوای آنان مورد نقد و بررسی جدی رسانه‌ها قرار داشت اما لااقل نشان از عزم نمایش خانگی به همراهی و کمک دولت برای پر کردن اوقات فراغت مردم داشت.

گویا این دو هفته تعیلات تازه از راه رسیده، این بار چندان در دستور برنامه‌ریزی و حمایت قرار نگرفته است و شاهد دستان خالی نمایش خانگی برای مردم در این روزها و شب‌هاییم. نه خبری از سریال‌های جذاب و گوناگون است و نه خبری از اکران آنلاین فیلم‌های جدید و خانوادگی؛ البته حوزه اکران در سینماها 9 ماه است که تقریباً به طور رسمی تعطیل شده است، اما حتی فیلم‌های قدیمی و مخاطب‌پسند نیز وجود ندارد.

تلویزیون نیز دست کمی از نمایش خانگی ندارد و سریال‌هایی را نمایش می‌دهد که گویا از قدرت و جذابیت لازم برای مردم برخوردار نیستند و هنوز پایتخت در شبکه آی فیلم آنان را جذب می‌کند.

جالب اینکه در این میان هر روز نام یک پلتفرم جدید را در نمایش خانگی می‌شنویم که به اعضای این صنف اضافه شده است و همان تعداد فیلم‌های محدود ایرانی و خارجی را هم آنها پخش می‌کنند. در این حالت بازار رقابت جدی میان نمایش خانگی کسادتر از قبل شده است و حالا میدان بار دیگر برای سایت‌های دانلود و فضای مجازی باز شده است.

در این باره محمد صراف رئیس انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئوی آنلاین می‌گوید که «علت اصلی نبود محتوای ایرانی برمی‌گردد به اینکه هنوز مشخص نیست که مجوزهای لازم برای تولید محتوای ایرانی مانند سریال‌ها را کدام نهاد باید بدهد وزارت ارشاد یا صداوسیما؟ همین بلاتکلیفی این حوزه باعث شده است که با فقر محتوای ایرانی مواجه بشویم و در نهایت این محتوای خارجی مانند فیلم‌ها، سریال‌ها و انیمیشن‌ است که دیده می‌شود.


منبع:
1.ایسنا / احتمال تصمیم گیری های جدید برای مجوزهای شبکه "خانگی"
2.تسنیم / دست خالی پلتفرم‌های نمایش فیلم در تعطیلات/ نمایش خانگی بدسرپرست است
3.الف / باخت سینما به سریال‌های شبکه خانگی
4.سدید / سلام سینماگران به شبکه نمایش خانگی