اصلاح قانون مهریه و مشکلات پرداخت سکه
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس از طرح اصلاح قانون مهریه خبر داد و گفت: هم اکنون اقدامات کارشناسی این طرح در دست اجراست.
وی با اشاره به وجود مشکلاتی در زمینه پرداخت مهریه افزود: هدف ما ایجاد توازن در این زمینه برای مردان و زنان و همچنین رعایت حقوق زوجین است.
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس گفت: در تدوین این طرح از نظرات قوه قضائیه، وکلا و کارشناسان مربوطه استفاده شده است.
آقای دلخوش افزود: با توجه به افزایش قیمت سکه شاهد مشکلاتی در پرداخت مهریه هستیم که این امر موجب بی انگیزه شدن جوانان برای ازدواج شده است.
وی یادآور شد: ما به عنوان قانونگذار باید به گونه‌ای عمل کنیم که از قوانین به صورت درست و در جهت اجرای عدالت استفاده شود.
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس همچنین با اشاره به تصویب قانونی در خصوص مهریه تا ۱۱۰ سکه در دوره‌های گذشته مجلس افزود: هم اکنون با شرایط فعلی اقتصادی کشور محدودیت‌هایی برای پرداخت این میزان سکه وجود دارد و همین امر موجب اختلاف در خانواده‌ها نیز شده است.
به گفته آقای دلخوش در طرح اصلاح قانون مهریه سعی شده است ضمن ساماندهی این امر، تعادلی نیز در این زمینه ایجاد شود.
داغ طلا روی غصّه طلاق
این موضوع نمایندگان خانه ملت را بر آن داشته تا با توجه به شرایطی که قوانین و شرع در این حوزه اجازه داده است، مصوبه‌ای را ارائه کنند تا شاید به قول خود خسارت‌ها را در این حوزه به حداقل برسانند.
ممکن است افراد در خصوص این موضوع تحلیل‌های مختلفی داشته باشند، اما سیاست قانون‌گذاری مبنی بر این است که مجرم باید متنبه شود و سپس به جامعه بازگردد، اما خیلی از صاحبنظران معتقدند بدهکار مهریه با توجه به شرایط کنونی جامعه مجرم نبوده و باید به او کمک کرد. در واقع معتقدند مجازاتی مانند حبس که برای مجرمان در نظر گرفته می‌شود، نباید شامل حال بدهکاران مهریه شود.
مهریه چیست؟
مهریه عبارت از مال معینی است که دارای ارزش مالی بوده و ضمن عقد نکاح از سوی زوج (مرد) به زوجه (زن) تملیک و داده می‌شود و گاهی ممکن است به جای مال، انجام کاری به نفع زن باشد مانند تعهد مرد به آموزش قرآن به زن و یا حج.نکته مهم در ارتباط با تعیین مهریه در زمان عقد این است که تعیین آن در زمان عقد دائم ضروری و اجباری نیست یعنی ممکن است شرط به عدم تعیین مهریه شود.
ازدواج دائم حتی بدون تعیین مهریه هم قانونی و هم شرعی صحیح است و زوجیت واقع می‌شود در حالی که در ازدواج موقت تعیین مهریه شرط صحت عقد محسوب می‌شود
منظور از مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چیست؟
وقتی زن و مرد توافق می‌کنند که مهریه عندالاستطاعه باشد منظور از آن مهریه‌ای است که در آن پرداخت مهریه به محض مطالبه زن انجام نمی‌شود و بستگی به استطاعت و توان مالی مرد دارد و پرداخت آن منوط به داشتن استطاعت مالی مرد است.
به عبارت دیگر مهریه عندالاستطاعه مهریه‌ای است که در آن تعداد دقیق مهر توافق شده و در عقدنامه قید شده، ولی زمانی زن مستحق دریافت آن می‌شود که بتواند استطاعت مالی زوج را اثبات کند.
شرایط مهریه چیست؟
مهریه برای آن که معتبر باشد باید حائز شرایطی باشد که مهم‌ترین آنها عبارتست از:مالیت داشته باشد: مانند سکه، زمین، پول و سهام دارای ارزش مالی و منفعت اقتصادی باشد.
قابل تملک باشد: یعنی اولاً مرد باید خودش مالک آن باشد و این که مالکیت آن قابل انتقال به زن باشد.
معلوم و معین باشد: مقدار، جنس و اوصاف مشخص باشد مثلا ۱۰۰ سکه بهار آزادی.
در ملک زوج باشد: مهریه باید در زمان وقوع عقد متعلق به مرد باشد یا زمانی که زن مهریه خود را مطالبه می‌کند، مرد با پول و دارایی خود آن را تهیه کند.
آیا برای تعیین مهریه محدودیت قانونی وجود دارد؟
حد حمایت قانونی از مطالبه مهریه تا میزان ۱۱۰ سکه مندرج در قانون حمایت از خانواده سال ۹۱ است. بعضاً رداشت غلطی از این قانون به دست آمده چراکه عده‌ای فکر می‌کنند مهریه نباید بالاتر از ۱۱۰ سکه باشد و مهریه‌های بیشتر از ۱۱۰ سکه باطل بوده و نمی‌توان مطالبه کرد، در حالی که این قانون به معنی آن است که مجازات حبس در مورد مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن اجرا خواهد شد و نسبت به مازاد، قانونگذار، اثبات توانایی پرداخت و وجود اموال زوج را شرط مطالبه مهریه از سوی زوجه قرار داده است.چنانچه زوج قادر به پرداخت اقساط مهریه شناخته شود، دادگاه متناسب با وضعیت مالی وی حکم به تقسیط محکوم به را صادر خواهد کرد.
در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده آمده که اگر مهریه در زمان وقوع عقد تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده سه قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد درباره مازاد، فقط اثبات ملائت (وجود اموال) زوج ملاک پرداخت است.
اگر مهریه تا ۱۱۰ سکه باشد و زوج عدم توانایی پرداخت خود را نتواند ثابت کند برای وصول آن می‌توان زوج را محبوس کرد تا مهریه را پرداخت کند؛ اما اگر مهریه بیش از این مبلغ باشد فقط در صورت توان مالی زوج، امکان وصول مهریه وجود دارد.
در صورتی‌که اگر زوج داوطلبانه مهریه را پرداخت نکند، زوجه اموال او نظیر حساب بانکی، سهام و در موارد خارج از مستثنیات دین، خانه و خودرو و ... را به اجرای احکام معرفی می‌کند و مهریه با فروش این اموال وصول و مستهلک می‌شود، بنابراین اگر از زوج اموال معینی به دست نیاید، مهریه مازاد وصول نشده می‌ماند.
تعیین مهریه‌های بالا و نبود استطاعت مالی
رئیس فراکسیون حقوقی و پیشبرد قوانین مجلس ادامه می‌دهد: جامعه آماری می‌گوید امروزه یکی از موانع ازدواج جوانان، تعیین مهریه‌های بالا و نبود استطاعت مالی است که باید این مقوله با تلفیقی از مباحث کارشناسانه، فقهی و حقوقی، شرعی و حمایتی مورد بررسی قرار گیرد تا ضمن دست یافتن به مبنایی منطقی، هیچ یک از دو طرف متضرر نشوند و مهریه موجبات تأخیر ازدواج جوانان را فراهم نکند.
مهریه‌هایی بر مبنای چشم و همچشمی
سهرابی‌مهر، وکیل پایه یک دادگستری نیز معتقد است مشکل پرونده‌های مهریه از آنجا شروع می‌شود که نخست مهریه مطابق با درآمد زوج تعیین نمی‌شود و اغلب با تکیه بر چشم و همچشمی‌ها و یا به اعتبار مَثَل معروف «کی داده و کی گرفته» بین زوجین تعیین می‌شود؛ غافل از اینکه سکه‌ها و مهریه‌های سنگینی که روزی از روی احساسات ثبت می‌شود، ممکن است روزی هم به نشان بی‌مهری برای شکست بنیان خانواده خرج شود. دوم آنکه؛ شیوه اجرایی مهریه در حال حاضر این‌گونه است که زوجه باید به محضر ازدواج که در آنجا عقد را منعقد کرده‌اند برود و درخواست اجرائیه کند تا این اجرائیه به زوج ابلاغ شود، سپس در اجرای ثبت زوجه می‌تواند اموال زوج را معرفی و این اموال توقیف و با طی مراحل ثبتی تا مزایده و فروش پیش رود. طبق قانون اگر زوج اموال خود را با انگیزه فرار از ادای دین به دیگری منتقل کند، به نحوی که باقیمانده اموال وی برای پرداخت دِین کافی نباشد، حبس تعزیری و یا جزای نقدی برای وی تعیین می‌شود.این وکیل پایه یک دادگستری تصریح می‌کند: دیوان عالی کشور در تفسیر و تبیین قصد قانونگذار از این ماده، این محکومیت را زمانی لحاظ می‌کند که حکم محکومیت زوج در دادگاه ثابت و رأی قطعی شده باشد، سپس زوج باید این انتقال را در دادگاه انجام دهد که به نظر می‌رسد این موضوع موجب سوءاستفاده برخی از مردان قرار گرفته و شایسته است این ماده اصلاح و اجرایی ثبتی نیز به آن افزوده شود؛ زیرا از سال 1393 تاکنون در قانون مربوط به مهریه بازنگری نشده است.
سهرابی‌مهر می‌گوید: با توجه به میزان بالای مطالبه مهریه در مقایسه با چند دهه گذشته، بهتر است هنگام عقد نکاح، مهریه با توجه به توان مالی زوج تعیین شود تا از این مسئله به عنوان اهرم فشار برای طلاق و یا پشتوانه مالی زوجه در صورت طلاق استفاده نشود؛ چرا که در حال حاضر برای بیشتر جوانان پرداخت نفقه در حد گذراندن یک زندگی کاملاً ساده با دشواری همراه است و اگر مهریه هم روی بدهی وی به زوجه اضافه شود، جز شکست بنیان خانواده نتیجه دیگری ندارد.
جای بدهکار در زندان نیست
نماینده مردم رباط کریم و بهارستان در مجلس با بیان این عقیده که معتقدیم جای بدهکار زندان نیست بلکه زندان جای بزهکار و جنایتکار است، تصریح کرد: شخصی که ندارد باید کاسبی کند تا هم خودش را سیر کند و هم دِین طلبکار را پرداخت کند، ما در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس هم در حال بررسی دقیق این موضوع هستیم و طرحی را در این خصوص تهیه کردیم و در حال تبیین موارد هستیم.
نایب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس تصریح کرد: معتقدیم اصل بر اعسار است، یعنی بدهکار تمکن مالی ندارد مگر اینکه طلبکار خلاف آن را ثابت کند، اما اگر ثابت شود که بدهکار تمکن مالی دارد و مال خود را به نام دیگری کرده تا دِین را پرداخت نکند با او برخورد می شود.
نظر کارشناسان
علیرضا نعمت‌زاده، پژوهشگر حوزه خانواده، با ملاحظه بیشتری طرح پیشنهادی نمایندگان مجلس را تحلیل می‌کند و می‌گوید: این موضوع در عین اینکه موجب خوشبینی است، اما سبب نگرانی کارشناسان حوزه خانواده نیز شده است، زیرا این احتمال وجود دارد که موجب سخت‌تر شدن مقوله ازدواج شود؛ چرا که با بالارفتن هزینه‌های اقتصادی، تشکیل خانواده و مسائلی همچون بیکاری جوانان، افزایش قیمت نجومی مسکن، تهیه جهیزیه‌و... میل و امکان ازدواج جوانان کاهش یافته است.آمارهای رسمی نیز از کاهش ۴۰درصدی ازدواج‌ها در سال‌های اخیر حکایت دارد و به نظر می‌رسد در صورت اصلاح ناقص قوانین مهریه، این موضوع به ترس گروهی از جوانان و به‌خصوص دختران در سن ازدواج بیفزاید و این آمار را بیش از پیش کاهش دهد. این پیش‌بینی در بستر جایگاه سنتی مهریه در ایران و بین زنان و دختران به عنوان پشتوانه‌ای برای حفظ زندگی زناشویی برمی‌گردد که با پیش‌بینی تغییر قانون مهریه از عندالمطالبه به عندالاستطاعه، زنان آن را غیرعادلانه خوانده و این موضوع موجبات ایجاد ترس از ازدواج را برای آنها در پی خواهد داشت.این دکترای روانشناس بالینی، ادامه می‌دهد: یکی‌دیگر از پیامدهای تغییر قوانین مرتبط با مهریه، افزایش تبعات روانی کاهش ازدواج است؛ از آنجا که ازدواج به عنوان راهکاری مناسب و اجتماعی برای رفع نیازهای عاطفی و جنسی و ایجاد آرامش روانی زوجین پذیرفته شده است، با سخت‌تر شدن آن، شاهد افزایش آسیب‌های روان‌شناختی متعددی همچون افسردگی و کاهش میل به زندگی در جوانان خواهیم بود. این در حالی است که آمارهای تحقیقاتی و مطالعاتی روان‌شناختی نشان می‌دهد آمار افسردگی و همچنین میزان خودکشی در افراد متأهل پایین‌تر از افراد مجرد گزارش شده است.
تغییر قوانین مرتبط با مهریه یا تسهیلات طلاق؟
این مدرس مهارت‌های خانواده می‌افزاید: با تغییر قوانین مرتبط با مهریه، افزایش طلاق قابل پیش‌بینی است و شاید یکی‌دیگر از عواملی که در اصلاح قانون مهریه باید در نظر داشت این است که در صورت اجرای ناقص آن باید به گونه‌ای آن را تسهیلات طلاق نام نهاد! زیرا در نبود آموزش‌های لازم روانی و تربیتی برای آماده کردن جوانان برای ازدواج، شاهد این هستیم که پس از ازدواج با بروز اختلافات کوچک و بزرگ بین زوجین و همچنین فاصله گرفتن جوانان از مقوله صبر به نسبت خانواده‌های سنتی، زوجین سریع‌تر و احساسی‌تر به طلاق به عنوان راهکار نجات‌بخش توجه دارند و حال با کاهش اثرات بازدارنده مهریه در این تصمیم، باید شاهد افزایش رشد طلاق در جامعه باشیم و در این مقوله آسیب‌های روان‌شناختی زنان به دلیل خروج راحت‌تر مردان از رابطه ازدواج، بیشتر می‌شود که این خود با اصول عدالت‌اجتماعی در جامعه مغایر خواهد بود.
نشست‌های متعدد برای یافتن راهکاری مناسب
الهام آزاد، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، در واکنش به نگرانی‌های کارشناسان به طرحی که او و همکارانش در مجلس به دنبال تصویب آن هستند، می‌گوید: برخی از آقایان هنگام عقد براساس سال تولد خانم سکه بهارآزادی را به عنوان مهریه تعیین می‌کنند در حالی که حتی توان پرداخت یکی از آنها را ندارند؛ بنابراین در موضوع مهریه موضوع عندالاستطاعه و یا عندالمطالبه بودن آن مطرح نیست بلکه باید تمامی مسائل فقهی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن بررسی و در این خصوص تصمیم‌گیری شود، به همین دلیل تاکنون نشست‌های متعددی با توجه به ابعاد مختلف مهریه برگزار شده است تا بتوانیم برایند مثبتی را به عنوان راهکار جایگزین ارائه کنیم.آنچه در این موضوع قطعاً لازم به نظر می‌رسد، پرهیز از شتابزدگی و آزمایش و خطا و همچنین دید همه‌جانبه و چندوجهی در این طرح است. ضرورت فرهنگ‌سازی در جامعه نسبت به مقوله مهریه و آموزش‌های لازم به جوانان در زمینه تحکیم بنیان خانواده و توانمندسازی آنان در مسیر انتخاب درست و مدیریت امور زندگی، قطعاً تأثیر بسیار بیشتری از اثر مهریه خواهد داشت.
واکنش کاربران
منبع:
1.صدا و سیما / قانون مهریه اصلاح می‌شود
2.قدس آنلاین / داغ طلا روی غصّه طلاق
3باشگاه خبرنگاران جوان / همه چیز درباره قوانین مهریه
4.ایسنا / نوروزی: جای بدهکار در زندان نیست
5.توییتر
** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.
اخبار مرتبط
تازه های اخبار
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}