بیتوته در تاریکخانه وین

درحالی که هیئت‌های مذاکره‌کننده گفته‌اند تا زمان ممکن برای توافق در وین خواهند ماند گزارش‌های غیررسمی از محتوای مذاکرات فقط «تکذیب» می‌شود
سرویس بین الملل جوان آنلاین: اصلاً معلوم نیست در وین چه خبر است؟! در یک سو، یک منبع مطلع می‌گوید دولت بایدن در حال بررسی آزاد کردن یک میلیارد دلار ایران است و درگوشه‌ای دیگر، یک منبع آگاه از درخواست امریکا برای تخریب سانتریفیوژ‌های ایران خبر می‌دهد؛ و البته منبع دیگری هم از پیشنهاد جامع واشنگتن برای حل همه اختلافات با ایران گفته است. تنها موضع هیئت‌های مذاکره‌کننده، تکذیب همه چیز، سکوت درباره برخی چیز‌های دیگر و اطلاع‌رسانی درباره سطح پیشرفت «کم»، «زیاد» یا «متوسط» مذاکرات، آن‌هم به شکلی است که نتوان از سطح پیشرفت یا حتی محتوای کلی مذاکرات به هیچ برآوردی رسید؛ دست آخر هم قرار است یک توافق دیگر، مثل برجام بیرون بیاید.

«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در وین، دیروز در توئیتر نوشته که شرکت‌کنندگان در کمیسیون مشترک برجام در جلسه خود «در مورد لزوم تشدید روند مذاکرات توافق کردند.» اولیانوف نوشته که به نظر می‌رسد هیئت‌ها برای دستیابی به هدف آماده هستند تا هر زمان ممکن در وین بمانند. ماندن در وین تا هر زمان ممکن، یادآور اتفاقی است که در هفته‌های آخر مذاکرات منتهی به برجام افتاد، زمانی که هیئت‌های مذاکره‌کننده تا ۱۸ روز کامل، برای دستیابی به توافق در وین بیتوته کردند.

صحبت‌های اولیانوف به خصوص با موضع‌گیری روز پنج‌شنبه ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه قابل‌تأمل به نظر می‌رسد که مثل سفیر فرانسه، بحث انتخابات ایران را پیش کشیده است. لودریان گفته است: «با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری در ایران در ماه ژوئن (خرداد)، برنامه فشرده‌ای داریم.» او در گفتگو با گاردین می‌گوید: «موقع تصمیم‌گیری و رویارویی با بحران است.» لودریان البته این طور هم ادعا کرده است: «از آنجا که ایران با تخطی از تعهدات هسته‌ای، هیچ‌گاه این قدر به یک سلاح هسته‌ای نزدیک نشده است، لازم است فوراً به یک دستاوردی برسیم.»

وزیر خارجه فرانسه مدعی است: «امریکا بسیار برای پیشرفت مصمم است و اشاره‌ها و نشانه‌های لازم را برای رفع تحریم‌ها به نمایش گذاشته است.» با این حال، او گفته که در حال حاضر «ایران است که نشانه‌های لازم را درباره اجرای همه تعهدات و بازگشت از نقض محدودیت‌های برجام نمی‌فرستد.»

دیروز یک مقام امریکایی هم که برای گفتگو‌های هسته‌ای به وین سفر کرده و البته خواست نامش فاش نشود در گفتگو با رویترز، از امکانپذیری توافق تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران صحبت کرد. این مقام امریکایی گفته: «آیا این امکان وجود دارد که ظرف هفته‌های آینده به اجرای تعهدات برجامی برگردیم یا به درک مشترکی از آن برسیم؟ بله، این امکان وجود دارد. آیا این اتفاق محتمل است؟ تنها زمان روشن خواهد کرد، چرا که در نهایت ایران باید تصمیمی سیاسی در این زمینه بگیرد.»‌
 

فقط تکذیب و دیگر «تقریباً هیچ»

جدای از نزدیک بودن یا نزدیک نبودن دیدگاه‌ها در وین، گزارش‌هایی که منابع خبری از محتوای مذاکرات منتشر می‌کنند نیز قابل توجه است. شبکه «پرس‌تی‌وی» از قول یک منبع آگاه گزارش کرده که امریکا و اروپا در ادامه زیاده‌خواهی خود، خواستار تخریب سانتریفیوژ‌های نسل جدید ایران شده‌اند. طبق این گزارش، امریکا و اروپا در ازای توقف موقت برخی تحریم‌های برجامی، خواستار تخریب سانتریفیوژ‌های نسل‌های جدید IR-۹ , IR-۶ و IR-۴ و.. شده‌اند.

این خبر پرس‌تی‌وی برخلاف دفعات قبل به طور رسمی تکذیب نشد، ولی یک منبع آگاه نزدیک به شورای اطلاع‌رسانی به انتقاد از پرس‌تی‌وی پرداخته و گفته است: «متأسفانه این شبکه تلویزیونی برون‌مرزی برخلاف صبغه حرفه‌ای خود، اعتبار سخت‌یافته خود در فضای خبری بین‌المللی را خرج برخی منافع و مطامع جناحی داخلی کرده است.»

این منبع می‌گوید: «آنچه امروز این شبکه تلویزیونی برون‌مرزی از خلال مذاکرات وین منتشر کرده، از اساس عاری از صحت است و مردم عزیز برای اطلاع از روند مذاکرات، صرفاً به اطلاعات رسمی بیان شده از تیم مذاکره‌کننده یا سایر مقامات رسمی دولتی توجه کنند.» پیش از این هم، سید عباس عراقچی، سرپرست تیم مذاکره‌کننده در توئیتر نوشته بود: «نمی‌دانم «منبع مطلع» پرس‌تی‌وی در وین کیست، اما هر که هست اصلا مطلع نیست.»‌
 

داستان امریکایی‌ها هم همین است

البته این تکذیب‌ها مختص هیئت ایرانی نیست و اکثر هیئت‌ها از جمله هیئت امریکایی نیز همین خط مشی را دنبال می‌کنند. شبکه خبری سی‌ان‌ان روز پنج شنبه به نقل از سه منبعی که به گفته آن، از ارزیابی‌های داخلی دولت امریکا مطلع هستند، نوشته است که امریکا در حال بررسی گزینه آزادسازی یک میلیارد دلار از دارایی‌های ایران است. سی‌ان‌ان نوشته که این تصور وجود دارد که چنین اقدامی می‌تواند قدمی برای نشان دادن حسن نیت امریکا در مذاکرات باشد. با این حال به گفته سی‌ان‌ان این دارایی‌ها نه به صورت نقدی بلکه از طریق کانال تجاری انسان‌دوستانه سوئیس در اختیار ایران قرار خواهد گرفت. جالب آنکه وزارت خارجه امریکا بدون رد یا تأیید ارزیابی چنین گزینه‌ای، تأکید کرده است که امریکا یکجانبه اقدامی نخواهد کرد.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته همان طور که قبل از انتشار خبر به این رسانه گفته شده، اینکه امریکا به طور یکجانبه و برای نشان دادن حسن نیت دارایی‌های ایران را آزاد کند، درست نیست. او تأکید کرده: «همان طور که گفته‌ایم هر قدمی از طرف امریکا بخشی از روندی است که هر دو طرف طی آن اقداماتی خواهند کرد.» در گزارشی دیگر، رویترز دیروز به نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت که واشنگتن یک پیشنهاد جامع را مطرح کرده است که شامل برداشتن تحریم‌ها در بخش‌های کلیدی مثل نفت، گاز و بانکداری است. آمادگی خود را برای کاهش تحریم‌های مربوط به تروریسم و حقوق بشر اعلام کرده است.

به گفته این دیپلمات اروپایی «ایران عزم و آمادگی خود را برای محدودکردن کار روی سانتریفیوژ‌های پیشرفته یا منهدم کردن آن‌ها نشان نداده است.» این خبر رویترز، جزو معدود خبر‌هایی است که تا زمان انتشار این گزارش، هیچ مقام رسمی یا منبع غیر رسمی آن را تکذیب نکرد. با این حال، انتشار چنین خبری، این بحث را به طور جدی مطرح کرده که آیا مذاکرات در وین، اساساً محدود به مسئله هسته‌ای باقی مانده یا نه؟!
 

به اسم محرمانگی

اطلاع رسانی از محتوای مذکرات که اغلب اوقات با برچسب «محرمانگی» توجیه شده، نه تنها امکان ارزیابی از روند و چشم‌انداز مذاکرات را سخت و گاهی به «تقریباً هیچ» رسانده، بلکه باعث شده شده که توافق به دست آمده در میان افکار عمومی از مقبولیت برخوردار نباشد. این موضوع به خصوص در کشوری مانند ایران، که افکار عمومی از نزدیک روند مذاکرا ت را دنبال می‌کند، اهمیت دارد.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ظاهراً در واکنش که به گزارش رویترز گفته که ایران حاضر به مذاکره درباره مسائل جدید نیست و در وین گرد آمده‌ایم تا بر چگونگی بازگشت امریکا به پایبندی کامل به توافق متمرکز شویم و طرح پایبندی در برابر پایبندی اجرا شود. خطیب‌زاده در پاسخ به این پرسش که چه اتفاقی خواهد افتاد اگر به توافق دست نیابید، اظهار داشت: فکر می‌کنم هم اکنون بهتر است متمرکز شویم بر اینکه چگونه می‌توانیم برجام را احیا کنیم. همان طور که گفتم، هم اکنون خیلی زود است که بخواهیم نتیجه‌گیری کنیم و همزمان خیلی زود است که بگوییم در این مسیر ناکام شده‌ایم یا خیر. عباس عراقچی هم گفته که ایران به دنبال آن است که هرچه سریع‌تر به نتیجه برسد، اما هنوز راه درازی تا توافق نهایی باقی است.

معاون وزیر خارجه ایران بعد گفته است: «نمی‌شود برای آن (مذاکرات) زمانبندی پیش‌بینی کرد. البته تلاش داریم هر چه زودتر این کار انجام شود، با این حال تعجیل بی‌مورد نخواهیم کرد و اجازه فرسایشی شدن را نمی‌دهیم.» او دیروز هم در یک موضع‌گیری جداگانه بعد از مذاکرات عصر گفت: «اخباری که از سمت امریکایی‌ها به ما منتقل می‌شود این است که آن‌ها هم برای بازگشت به برجام جدیت دارند، تا الان اعلام آمادگی کردند که بخش بزرگی از تحریم‌های خود را بردارند.» با این حال، او می‌گوید که از نظر ما هنوز کامل نیست به همین دلیل مذاکرات ادامه پیدا خواهد کرد تا زمانی که ما به همه خواسته‌های خود در این زمینه برسیم.

عراقچی می‌گوید: «اگر خواسته‌های ما تأمین شود جمهوری اسلامی ایران هم کاملاً جدی است که مجدداً به تعهدات خود و اجرای کامل برجام برگردد، این اراده جمهوری اسلامی ایران است که اتخاذ شده و هیچ ارتباطی با مسائل دیگر در تهران ندارد با امر انتخابات که طبیعتاً موضوع مهمی در کشور است ارتباطی ندارد. مذاکرات ما فارغ از مسائل حاشیه‌ای و جانبی در حال برگزاری است، اهداف ملی دارد و منافع ملی را در نظر دارد و صرفاً در راستای خطوط تعیین شده‌ای که از مواضع قطعی نظام است حرکت می‌کنیم برای تأمین منافع کشور و برداشته شدن تحریم‌ها و این جدیت ما در جلسه منعکس شده است.»

منبع: روزنامه جوان