زندگی در نیا همراه با سختی و مشقت است اما انسان همیشه با طرحی جدید سعی کرده است سختی‌ها را برای خود آسان گرداند و در گردنه‌های غیرقابل عبور به سرعت جلو رود. خداوند انسان را به زمین فرستاد تا با تحمل همین سختی‌ها توانا شده و با همین توانایی وارد بهشت شود. خداوند در قرآن فلسفه خلقت انسان و فلسفه حضور او در زمین را بیان فرموده است.

از اخلاق انسان‌ها گفته و از کمک‌هایی که برای او در نظر گرفته و همچنین از سختی‌هایی که در این مسیر کوتاه وجود دارد. برخی از این سختی‌ها آزمایش است و برخی دیگر سبب رشد انسان می‌شود. ظاهرا انسان‌ها ذاتا تا وقتی که سختی راه را درک نکنند برای رشد کردن و مترقی شدن برنامه‌ای ندارند. اما برای اینکه سختی‌ها او را از پا درنیاورد خداوند دورنمایی را معرفی کرده است. در آیه5 و 6 سوره انشراح فرموده است: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً؛ به یقین با سختی آسانی است، به‌طور مسلم با سختی آسانی است.»

تاکید براینکه تحمل سختی‌ها آسانی و آسایش به‌همراه می‌آورد امید را در انسان زیاد می‌کند و آینده‌ای روشن در مقابل او قرار می‌دهد. در آیه216سوره بقره از خیر و مصلحت سختی‌ها صحبت می‌شود: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتالُ وَ هُوَ کُرْهٌ لَکُمْ وَ عَسى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَ أللهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ جهاد در راه خدا، بر شما مقرّر شده در حالى‌که برایتان ناخوشایند است. چه بسا چیزى را خوش نداشته ‌باشید، حال آنکه خیر شما در آن است ‌و یا چیزى را دوست داشته ‌باشید، حال آنکه شرّ شما در آن است و خدا مى‌داند و شما نمی‌دانید.» مطلوب انسان‌ها آسایش است اما این آسایش با تلاش، صبر و تحمل سختی‌ها به دست می‌آید.

مصلحت انسان برای خداوند این است که کارآزموده شود و توانا گردد حتی اگر انسان‌ها ابتدای امر خشنود نباشند. همچنین خداوند صلاح نمی‌بیند انسان‌ها ضعیف باشند حتی اگر نخواهند. این لطف خداوند هنگامی درک می‌شود که انسان‌ها سختی‌ها را پشت سر می‌گذارند و به قدرت می‌رسند و در این هنگام وقتی پشت سر خورد نگاه می‌کنند چیزی جز رشد و قدرت نمی‌بینند.

وقتی خداوند در آیه155 سوره بقره می‌فرماید: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ؛ به یقین همه‌ شما را با امورى همچون ترس، گرسنگى و کاهش در مال‌ها و جان‌ها و میوه‌ها‌ آزمایش مى‌کنیم‌ و بشارت ده به صابران.» در می‌یابیم که در ورای سختی‌ها و مشکلات دنیایی رشد و بالندگی وجود دارد. کسانی که صبر می‌کنند آن‌را می‌بینند و کسانی که اهل صبر نیستند محروم‌ می‌شوند. در واقع اگر انسان سختی‌ها را نبیند راه رشد خود را هم در میان آن پیدا نمی‌کند. اگر در تنگنا افتادن برای انسان مطلوب باشد هیچوقت نمی‌تواند لوازم آسایش خود را ایجاد کند. اما سختی‌ها و مشکلات در بعد معنوی هم به کمک انسان می‌آید.

وجود سختی‌ها او را به وجود یک قدرت بالاتر و برتر می‌رساند و وقتی این وجود را شناخت با نزدیک شدن به او حل مشکلات را می‌خواهد. به همین دلیل است که خداوند در آیه42 سوره انعام می‌فرماید: «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ؛ انسان را با سختی مواجه کردیم تا اهل تضرع شوند. اهل تضرع بودن یعنی تسلیم امر خداوند شدن. به عبارتی انسان‌ها در سختی‌ها و رنج‌ها به این واقعیت می‌رسند که هر تصمیم خداوند به صلاح آنها است. صلاح‌دیدی که رشد و روشنایی به‌همراه دارد.