▼حرف روز         

سرمایه اجتماعی راهبردی نظام

بیانات مقام معظم رهبری در جمع مردم قم به مناسبت سالروز حادثه 19 دی حاوی نکات مهم و راهبردی است که بیان کننده ماهیت و منطق حرکت مردم و سرمایه اجتماعی نظام اسلامی است. سرمایه اجتماعی میراثی تاریخی است که از طریق تشویق افراد به «همکاری» و «مشارکت» در تعاملات اجتماعی، قادر است به حل میزان بیشتری از معضلات موجود در آن اجتماع فائق آید و حرکت به‌سوی رشد و توسعه شتابان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... را امکان‌پذیر سازد.

مقام معظم رهبری نقاط عطف 150 سال اخیر را که مردم ایران رقم زده‌اند، حاوی دو خصوصیت مهم معرفی نمودند: الف- رهبری یک مرجع دینی، یک عالِم دینی و عالِم شجاع، مبارز و سیاست‌شناس؛ در قضیّه‌ی تنباکو، میرزای شیرازی؛ در مشروطه مراجع نجف‌اند؛ در سی‌ام تیر، مرحوم آیت‌الله کاشانی است؛ در پانزدهم خرداد سال ۴۲، امام بزرگوار و برخی از بزرگان و علمای دیگر هستند؛ و ... ب‌- غیرت دینی ممزوج با عقلانیت؛ در حقیقت این غیرت دینی برخواسته از بصیرت و عقلانیت است که می‌تواند موج‌آفرین باشد و محاسبات دشمن را برهم بزند. کما اینکه در حوادث مختلف مانند سال آخر حکومت پهلوی، 9 دی 1388، تشییع پیکر حاج قاسم و... دشمن محاسباتی داشت که حضور مردم آن‌ها را ناکام گذاشت.

رهبر معظم انقلاب راهکار حفظ این سرمایه اجتماعی را در توجه به چند نکته مهم و ضروری می‌دانند: 1- حفظ غیرت دینی؛ «عامل نجات کشور در بزنگاه‌های مختلف، غیرت دینی ملّت ایران بوده. غیرت دینی است که تهدیدها را به فرصت تبدیل می‌کند». 2- حفظ حساسیت مردم نسبت به مسائل اساسی انقلاب باوجود تلاش دشمن برای کاستن از این حساسیت؛ 3- حفظ وحدت؛ ملتی که مأمور به حساس بودن بر مسائل اساسی انقلاب اسلامی است، می‌بایست وحدت را سرلوحه داشته باشد. 4- تقویت امید و چشم‌انداز به آینده.

نکته راهبردی: یکی از خصوصیات منحصربه‌فرد جمهوری اسلامی ایران، سرمایه اجتماعی راهبردی است که در هر زمان که نیاز بوده، باوجود توطئه دشمن و چالش‌های داخلی، به میدان آمده است؛ بنابراین حفظ و تقویت این سرمایه اجتماعی، امری لازم و ضروری به شمار می‌آید. وظیفه‌ای که مقام معظم رهبری فرمودند علاوه بر حاکمیت، بر دوش «اهل فکر، اهل‌قلم، اهل بیان، اهل فعالیت‌های گوناگون اجتماعی، اهل فعالیت در فضای مجازی» می‌باشد. (نویسنده: مصطفی برزکار)

▼گزارش روز                   

نزاع غرب با شرق در قزاقستان

یک هفته‌ای است که اعتراض‌های خیابانی با ماهیت اغتشاش گونه در خیابان‌های قزاقستان در جریان است. علت اصلی شروع این اعتراض‌ها، گران شدن 30 درصدی سوخت در این کشور بود که باوجود کاهش مجدد آن، همچنان درگیری‌ها ادامه دارد. در رابطه با تحولات کنونی این کشور و دلایل تشدید این اعتراض‌ها ذکر نکات ذیل قابل‌تأمل است.

گزاره‌های خبری: 1- قزاقستان جزو پهناورترین کشورهای آسیای میانه ازنظر وسعت جغرافیایی است. این کشور ازنظر منابع معدنی همچون اورانیوم و فسفات، بسیار غنی است و ازنظر ژئوپلیتیکی به‌عنوان قلب آسیای میانه شناخته می‌شود که با توجه به قرار گرفتن آن در کریدور «یک کمربند یک جاده»، اهمیت بسزایی برای چین و همچنین روسیه دارد. 2- قزاقستان ازنظر میزان ذخایر نفت در رده دوازدهم دنیا قرار دارد. 3- مهم‌ترین‌ پایگاه فضایی دنیا با نام رایگان در ور قزاقستان قرار دارد که این پایگاه در اجاره روسیه است و کشورهایی همچون آمریکا برای پرتاب فضاپیما باید موافقت روسیه را به دست آورند. 4- قزاقستان با توجه به منابع معدنی مختلف به‌ویژه اورانیوم، سوخت بسیاری از نیروگاه‌های اتمی کشورهای پیشرفته همچون فرانسه و آمریکا را تأمین می‌کند؛ ‌به‌گونه‌ای که ۲۲ درصد از سوخت نیروگاه‌های اتمی آمریکا توسط قزاقستان تأمین می‌شود. 4- ازنظر سیاسی این کشور همچنان وابستگی‌خود را به روسیه حفظ کرده و نظربایف با گرایش‌های شرق گرایانه که از سال ۱۹۹۱ تا سال ۲۰۱۹ میلادی رئیس‌جمهور این کشور بود و بعدازآن نیز با برگزاری انتخابات زودهنگام، توکایوف، رئیس سنای قزاقستان و از وفادارترین افراد نظربایف به سمت رئیس‌جمهوری این کشور رسید؛ اما خود نظربایف همچنان ریاست شورای امنیت قزاقستان را بر عهده دارد.

گزاره‌های تحلیلی: 1- صرف‌نظر از اهمیت ژئوپلیتیک قزاقستان، این کشور ازنظر امنیتی برای چین و روسیه بسیار مهم است. همان‌گونه که طی چند وقت اخیر نیز مشاهده شده حوزه‌هایی که چین و روسیه در آن تأثیرگذاری امنیتی دارند، فعال شده‌اند. این روند در افغانستان و اکنون در قزاقستان نیز مشاهده می‌شود. تکثر حوزه‌های امنیتی و درگیر شدن در منازعات منطقه‌ای پیرامونی، راه‌حلی برای ایجاد چالش‌های امنیتی در این کشورها است تا از این طریق، چالش‌های اقتصادی نیز برای این کشورها ایجاد شود. 2- با توجه به گرایش‌های سلفی- تکفیری در مناطق شرقی قزاقستان و حمایت برخی کشورها از این گروه‌ها، بسیاری منازعه کنونی را طراحی غرب برای به چالش کشیدن روسیه و کشورهای خارج نزدیک آن می‌دانند. بسیاری معتقدند که با توجه به تحولات کنونی قزاقستان، غرب مترصد ایجاد بحران در کشورهای پیرامونی روسیه برای ایجاد هزینه برای مسکو و گرفتن امتیاز از آن است. بسیاری پرونده اوکراین و تنش‌های اخیر روسیه و آمریکا را در این مسئله دخیل می‌دانند. درمجموع می‌توان گفت یک منازعه گفتمانی بین شرق و غرب با محوریت روسیه و آمریکا در جریان است که غرب با ورود غیرمستقیم در خارج نزدیک روسیه، قصد تعادل در پرونده‌های مورد منازعه همچون اوکراین را دارد. (نویسنده: محمدرضا فرهادی)

▼خبر ویژه                    

پیش‌بینی پیک جدید کرونا در ایران

«پیام طبرسی» در حاشیه پنجاه و ششمین جلسه کمیته علمی کشوری کرونا، اظهار داشت: «موارد اومیکرون در تست‌های تشخیصی رو به افزایش است و باتوجه به خصوصیات این سویه که تصاعدی افزایش پیدا می‌کند، در دو تا سه هفته ‌آینده ممکن است با پیک کرونا روبه‌رو شویم». رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری خاطرنشان کرد: «برای کاهش اثرات و مشکلات ناشی از پیک جدید کرونا با اومیکرون، می‌توان سه کار اصلی انجام داد؛ یکی تشدید رعایت شیوه‌نامه‌ها و پیشگیری از ابتلا به‌ویژه استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌گذاری، دوم تزریق دوز سوم و سوم افزایش قدرت تست‌های تشخیصی در کشور است».

▼ اخبار

توصیه حاج قاسم به دولت روحانی: از این راه به‌جایی نمی‌رسید!

«امیرعلی حاجی‌زاده» فرمانده هوافضای سپاه در گفت‌و‌گو با کیهان به بیان اقدامات شهید سلیمانی و چرایی هراس دوچندان دشمن بعد از شهادت ایشان از راه و مکتب ایشان پرداخت و گفت: «جبهه‌ استکبار، یعنی آمریکا‌، انگلیس، فرانسه، کشورهای مرتجع عرب و رژیم صهیونیستی نقشه‌های سنگینی برای منطقه کشیده بودند. هدف این‌ها این بود که می‌خواستند منطقه را تحت سیطره و سلطه خودشان دربیاورند و حاکمان منطقه را تضعیف یا از خود و یا نابود کنند؛ یعنی کشورهای بی‌سر، بی‌ارتش، بدون قوای نظامی و قدرت دفاعی درست کنند. در دهه‌ اخیر ویروسی به نام ویروس گروه‌های تکفیری و داعش درست کردند. سردار سلیمانی فرمانده‌ میدانی سپاه بود که نقشه‌ این‌ها را نقش بر آب کرد». فرمانده نیروی هوافضای سپاه با اشاره به اینکه در برخی کشورها چون ندارند، قهرمانان افسانه‌ای درست می‌کنند؛ اما ما غرق در قهرمانان بزرگ هستیم، تصریح کرد: «آنچه من در صحبت‌ها و مسائلی که ذهن ایشان را مشغول کرده بود می‌دیدم، «مردم» بود. در مقاطعی تصوّر ایشان این بود که از کار نظامی جدا شود، قبل از اینکه به سپاه قدس برود. او گفت اگر منطقه‌ای را به من بسپارند روی بحث آبادانی آن کار می‌کنم. از دولت بودجه هم نمی‌خواهم». سردار حاجی‌زاده همچنین درباره برخی ادعاها و اظهارات حاشیه‌ای بعد از شهادت حاج قاسم مثل موافقت ایشان با برجام گفت: «اگر واقعاً چنین بود‌، چرا آقای ظریف در آن فایل صوتی گفتند ایشان به مسئله‌ دیپلماسی ضربه زده است؟! حاج قاسم مخالف دیپلماسی نبود. ایشان مخالف وابستگی و سازش بود و به دولت قبل می‌گفت از این راه به‌جایی نمی‌رسید».
 

دلایل سقوط آزاد دلار در بازار ایران

قیمت دلار از 27 مهر سال گذشته که به 32 هزار تومان رسید و بالاترین بهای دلار در ایران را ثبت کرد، وارد روند نزولی شد تا آنجا که 15 اردیبهشت سال جاری به 20 هزار و 600 تومان رسید؛ پس‌ازاین تاریخ بود که دلار دوباره موج صعودی خود را آغاز کرد. این موج صعودی در آذرماه با رسیدن به 31 هزار تومان به بیشترین میزان در یک سال اخیر رسید. روز شنبه نرخ دلار در صرافی‌های بانکی با ۱۰۱ تومان کاهش نسبت به روز کاری ماقبل (چهارشنبه ۱۵ دی‌ماه) ۲۶ هزار و ۸۸۹ تومان معامله شد. آخرین بار خردادماه امسال دلار در کانال ۲۶ هزار تومان قرار داشت. همچنین در صرافی‌های بانکی قیمت خرید هر دلار، روز شنبه ۲۶ هزار و ۳۵۶ تومان اعلام شد. علاوه بر این، بهای خرید دلار در بازار متشکل ارزی ۲۵ هزار و ۹۳۶ تومان و نرخ فروش آن ۲۶ هزار و ۱۷۲ تومان بود. همچنین در سامانه نیما در معاملات روز شنبه، حواله دلار به بهای ۲۴ هزار و ۹۲۸ تومان معامله شد. گفته می‌شود، عمده دلیل کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر، تسهیل مراودات ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور بوده است. در کنار این عامل، اصلاح روند شرطی‌سازی شده دولت سابق از نتایج مذاکرات هسته‌ای بر اقتصاد کشور و قطع این حلقه اتصال نامیمون به‌عنوان یکی از سیاست‌های اعلامی دولت سیزدهم، یکی دیگر از دلایل کاهش نرخ ارز در بازار و نزدیک شدن آن به نرخ واقعی بوده است.
 

شرط و شروط دولت و مجلس برای حذف ارز ترجیحی

دیروز رئیس‌جمهور در دفاع از کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ در صحن علنی مجلس در خصوص حذف ارز ترجیحی گفت: «اگر ارز ترجیحی حذف شود حتماً حمایت از نیازمندان در دستور کار است. حذف ارز ترجیحی بدون در نظر نگرفتن سفره مردم اشتباه است». رئیس مجلس نیز در خصوص این موضوع پرچالش افزود: «مجلس دغدغه معیشت مردم را دارد و در لایحه بودجه ۱۴۰۱ این هماهنگی با دولت هست تا درباره مسئله ارز ترجیحی، به معیشت مردم با اولویت محرومان و مستضعفان توجه جدی شود». بر اساس اظهارات دو رئیس قوه، حذف ارز ترجیحی از بودجه 1401 مشروط به رفع نگرانی‌های جامعه از اثرات تورمی آن خواهد بود. در همین زمینه سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه تأکید کرد: «معنای حذف مشروط این است که دولت تضمین دهد که اقلام پرمصرف را با قیمت ثابت و بدون تغییر به دست مردم برساند و نرم‌افزار آن‌هم در کمیسیون تلفیق طراحی شده است. ما با پرداخت یارانه نقدی کور موافق نیستیم و در کمیسیون تلفیق هم بر این موضوع تأکید کرده‌ایم که یارانه حاصل از ارز ترجیحی به‌صورت هوشمند به دست مردم برساند».

اخبار کوتاه
◄ نقش روسیه در مذاکرات وین/ «فؤاد ایزدی» کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص نقش روسیه در مذاکرات وین، گفت: «روسیه نیز جزو اعضای 1+4 است و نماینده روسیه در مذاکرات بر اساس دستور مسکو، مواضع روسیه را اعلام می‌کند». این کارشناس مسائل بین‌الملل  با تأکید بر اینکه طبیعی است رفتار پوتین با ۱۲ سال گذشته متفاوت باشد، گفت: «مواضع متفاوتی را در هفته‌های اخیر از روسیه شاهد بوده‌ایم. ما نمی‌توانیم روسیه و چین را با کشورهای غربی مقایسه کنیم؛ قطعاً مواضع این‌ها به ما نزدیک‌تر است. آن‌ها درگذشته چند مورد قطعنامه سازمان ملل علیه ایران را وتو کرده‌ و بهتر عمل کرده‌اند».

◄ نقش حاج قاسم در مسلح شدن نوار غزه/ مسئول دفتر اطلاع‌رسانی کمیته‌های مقاومت فلسطین گفت: «موقعیت و جایگاهی که امروز مقاومت دارد و توانسته است رژیم صهیونیستی را به چالش بکشد، مرهون تلاش‌های شهید حاج قاسم سلیمانی است. او کسی بود که از مقاومت فلسطین با انواع سلاح و امکانات حمایت کرد. شهید حاج قاسم کسی بود که تصمیم ورود موشک‌های فجر را به نوار غزه و فلسطین اتخاذ کرد. او کسی بود که تصمیم گرفت موشک کورنت وارد غزه شود که موجب تحقیر تانک‌ها و زره‌پوش‌های اسرائیلی شد تا به شکاری آسان برای مقاومت تبدیل شوند».

◄ استفاده از ارزهای مجازی برای توسعه تجارت خارجی/ رئیس سازمان توسعه تجارت از اتصال سامانه رمزارز‌ها به سامانه‌هایی مانند سامانه جامع تجارت برای استفاده در تجارت بین‌الملل تا دو هفته ‌آینده خبر داد و گفت: «آنچه را که با بانک مرکزی به توافق رسیدیم استفاده از سامانه‌های بلاکچین و رمزارز‌ها در فضای تجارت بین‌الملل است». وی با اشاره به این‌که استفاده از رمزارز‌ها کارمزدی مانند انتقال ارز از طریق صرافی ندارد، گفت: «ازآنجاکه در بازار رمزارز‌ها کار به‌صورت اعتباری انجام می‌شود، فعالان اقتصادی ما به‌راحتی می‌توانند از آن استفاده کنند و استفاده وسیع از آن باعث افزایش و جهش صادرات می‌شود».