جعفری: یک خبری که این روزها در جهان خارج بسیار مهم است و به نظرم باید ما هم با دقت آن را رصد کرده و زیر نظر داشته باشیم، گفت‌وگوی ناتو و روسیه است! گفت‌وگوی بازمانده یک ابرقدرت با کشورهایی که دستکم سه عضو آن دارای قدرت هسته‌ای بوده و بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را در اختیار دارند. گفت‌وگوها میان ناتو و روسیه سابقه‌ای طولانی دارد اما حالا به نقاط بسیار حساسی رسیده که برای هر دو طرف از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

آخرین دیداری که صورت گرفت، نمایندگان روسیه که شامل معاون وزیر امور خارجه و معاون وزیر دفاع این کشور می‌شدند در شهر بروکسل با هم دیدار کردند. نماینده ناتو هم طبق معمول، دبیرکل این پیمان نظامی بود. بر اساس شواهد موجود، مهمترین موضوع در این مذاکرات، اوکراین بوده و به نظر می‌رسد ناتو دنبال دو هدف عمده است، نخست جلوگیری از حمله روسیه به اوکراین و دوم عضویت این کشور در ناتو!

دبیرکل ناتو با تاکید بر سخت و مهم بودن گفت‌وگوها با روسیه گفت: این ائتلاف از مسکو خواسته است تا از تشدید تنش‌ها در مرز با اوکراین خودداری کند، اختلافات جدی میان متحدان ناتو و روسیه وجود دارد و غلبه بر آن‌ها کار آسانی نیست؛ اما مهم است که گفت‌وگوهایی آغاز شود. اینکه متحدان ناتو و روسیه بر سر یک میز نشسته‌اند و تلاش‌ دارند این کار را انجام بدهند نشانه مثبتی است.

به گفته وی، طی دیدار متحدان ناتو با مقامات روسیه بر حقوق خودمختاری کشورها و اینکه روسیه نمی‌تواند با ورود اوکراین به ائتلاف مخالف کند، تاکید شد. طی این دیدارها همچنین تاکید شد که ناتو آماده حمایت از کی‌یف است. تمامی اعضا بر این اصل ابتدایی توافق دارند که هر کشوری این حق را دارد که مسیرش را انتخاب کند. متحدان همچنین دراین خصوص هم‌نظرند که تنها اوکراین و ۳۰ عضو ائتلاف می‌توانند تعیین کند که آیا اوکراین آماده ملحق شدن به ناتو است یا نه.

استولتنبرگ با بیان اینکه نشست ناتو و روسیه هنوز به توافقی درباره مطالبات اصلی مسکو نرسیده است. زمینه‌های دیگر برای حل و فصل باز هستند، گفت: دو طرف مذاکرات باز و صریحی درباره طیف وسیعی از مسائل داشتند و مسلما روی تنش‌ها در اوکراین و اطراف آن متمرکز بودند. ناتو آماده بررسی مجموعه مسائل از جمله کاهش تسلیحاتی با مسکو و تعیین سلسله نشست‌هایی حول مواضع مختلف از جمله محدودیت‌های سلاح‌های موشکی در اروپاست.

وی توضیح داد: طرف روس آماده نیست تاریخی برای نشست تعیین کند، اما از من آماده مذاکره هستم. ناتو به احیای ماموریتش در مسکو توجه دارد. شرکا به ایجاد فرصت‌های توسعه شبکه‌های تماس غیرنظامی و نظامی و نیز امکان احیای فعالیت هیئت‌هایمان در مسکو و بروکسل توجه دارند. ائتلاف ناتو آماده چشم‌پوشی‌ها درباره اصول اساسی خود به منظور پاسخ گویی به خواسته‌های روسیه است.

 
 

حرکت روسیه به سمت جنگ سرد؟

در این میان اظهارنظر معاون وزیر امور خارجه روسیه هم مهم است و جهان‌بینی آن‌ها نسبت به رفتارهای ناتو را نشان می‌دهد. «الکساندر گروشکو» با بیان اینکه ناتو با ذهنیت جنگ سرد رفتار می‌کند و ماموریتش را مهار روسیه می‌داند، گفت: ناتو رقابت تسلیحاتی را شروع کرده و تلاش می‌کند به برتری نظامی دست یابد. عمق توسعه سناریوهای ناتو برای استفاده از سلاح اتمی ما را نگران می‌کند. ناتو به صورت گزینشی در مسائل امنیتی عمل کرده و قصد ندارد امنیت دیگران را در نظر بگیرد.

به گفته وی، اگر موفق نشویم روی مسائل امنیتی توافق کنیم سطح ضعف ناتو و دست گذاشتن روی نقاط ضعف آن را بررسی خواهیم کرد. هیچ چیز مثبتی در برنامه‌های روابط روسیه و ناتو باقی نمانده است. ما به ناتو گفتیم وضعیت دیگر قابل تحمل نیست، گام برداشتن در مسیر اشتباه احتمالا عواقبی غیرقابل تحمل به همراه خواهد داشت.

همانگونه که در این سخنان و موضع‌گیری‌ها مشاهده کردید اختلاف‌نظر میان غرب و روسیه بسیار گسترده و عمیق است و به این سادگی طرفین نمی‌توانند به تفاهم برسند. سطح درگیری به دلایل مختلف بالا رفته و غربی‌ها نمی‌خواهند روسیه را قدرتمند دیده و از اینکه این کشور توانسته خود را احیا کند، به شدت واهمه دارند. به صورت مشخص این کشورها درگیری با روسیه را در قالب درگیری با شرق ارزیابی می‌کنند.

جریان‌های لیبرال و ماسونی حاکم بر غرب پس از دوران استعمار یک بار دیگر دنبال حرکت به شرق بوده و هنوز هم اندیشه سلطه‌گری خود را دارند. ناتو قالبی است که می‌تواند این کشورها را با وجود اختلافات عمیق سیاسی در حوزه نظامی و امنیتی متحد کند، بنابراین باوجود آنکه امریکا اروپا را به لحاظ اقتصادی به زانو درآورد بر روی توانمندی نظامی این کشورها جهت مقابله با روسیه و چین سرمایه‌گذاری سنگینی کرده است.

درخواست‌های روس‌ها از طرف غربی بسیار منطقی و درست است، آن‌ها از کشورهای غربی می‌خواهند آنچه را که برای خودشان دوست دارند اتفاق بیفتد، برای روسیه هم دوست داشته باشند. به زبان بسیار ساده‌تر در دیدارهای صورت گرفته در طول چند ماه گذشته روس‌ها به صراحت به طرف غربی گفته‌اند که امنیت یک جاده دو طرفه است، اینگونه نیست که شما خواستار امنیت خودتان هستید و بعد انتظار داشته باشید که ما دنبال امنیت خودمان نباشیم، اینکه فکر کنید با حرکت ناتو به سمت شرق، امنیت شما تضمین می‌شود امنیت ما به خطر می‌افتد و این موضوع به هیچ عنوان برای مسکو قابل توجیه و قبول نیست.

 
 

دخالت ناتو در مسائل شرق اروپا

وزارت خارجه روسیه ماه گذشته پیش‌نویس توافق‌نامه «تضمین‌های امنیتی» را منتشر کرد که در آن از شورای ناتو-روسیه خواسته شده بود تا در حل‌وفصل اختلافات طرفین مشارکت کند. یک نکته بسیار بسیار مهمی در این پیش‌نویس وجود داشت که من دستکم در فضای رسانه‌ای خودمان زیاد ندیدم که در مورد آن حرف زده شود. به باور من، این نکته اهمیت راهبردی بسیار زیادی دارد و نشان می‌دهد که تحلیل روس‌ها از سطح مداخله غرب در امور شرق به ویژه کشورهای مشترک‌المنافع بسیار دقیق بوده است. هر چند خواسته کلی روسیه پیشروی نکردن ناتو به سمت شرق است و به صورت واضح از این پیمان خواسته تا وارد اوکراین نشود، اما کرملین به همین جا بسنده نکرده است.

در پیش‌نویس این توافقنامه متذکر شده است: «طرفینی که عضو ناتو هستند باید از انجام هرگونه فعالیت نظامی در خاک اوکراین، همچنین سایر کشورهای اروپای شرقی، در قفقاز جنوبی و در آسیای میانه خودداری کنند.» نکته‌ای که وجود دارد، در این پیش‌نویس روس‌ها این ناتو را به رسمیت نمی‌شناسند و معتقد هستند که خطابشان ناتوی پیش از تاریخ 27 ماه مه 1997 است که کشورهای اروپای شرقی به عضویت این پیمان درآمدند! آنچه از بخش‌های منتشر شده این پیش‌نویس متوجه شده‌ام این است که روس‌ها از کشورهای عضو ناتو در پیش این تاریخ خواسته‌اند تا تسلیحات خود را در کشورهای شرق اروپا مستقر نکنند!

در واقع روس‌ها مانند دوران شوروی سابق که تلاش داشتند به هر شکل ممکن با منطق صحیح و درست جلوی پیشروی غرب را بگیرند، در حال تکرار همان اشتباه راهبردی هستند. اصرار بیش از پیش آن‌ها برای توافق با اروپایی‌ها و جدا کردن مسیر کشورهای این قاره از امریکا با دادن تضمین‌های امنیتی لازم، مانند همان اشتباهاتی است که رهبران شوروی از دوران خورشچف تا زمان گورباچف کردند و همه این تلاش‌ها فقط و فقط منجر به خرید زمان توسط امریکا برای نابودی شوروی شد. بارها گفته‌ام تاریخی که غربی‌ها از برخورد خود با شوروی نوشته‌اند پر از غلط، دروغ و ناشی از سلطه آن‌ها بر رسانه‌ها و افکار عمومی جهان است.

غرب تصمیم نهایی را گرفته، برای آن‌ها روسیه هنوز هم بسیار بسیار پهناور، با منابع بسیار زیاد زیرزمینی و روزمینی، با قدرت هسته‌ای گسترده، دانش فضایی کافی، داشتن یک زیرساخت صنعتی بسیار قدرتمند و مهم‌تر از داشتن رهبری مقتدر که توانسته این کشور را احیا کند و در نهایت یک شریک راهبردی و مهم بنام چین که در صورت ضرورت می‌تواند به اقتصاد روسیه جانی دوباره بدهد. همه این مسائل باعث شده تا غربی‌ها بخواهند ارتش‌هایشان را به مرزهای روسیه چسپانده و در روز واقعه آن‌ها ضربه اول را پیش از روس‌ها بزنند. برای کشورهای اروپای غربی و امریکا اصولاً سرنوشت کشورهای اروپای شرقی اصلا مهم نیست!!

هر کشوری که عضو ناتو باشد، بر اساس اساسنامه این پیمان می‌تواند سطوح مختلفی از همکاری نظامی و امنیتی را در اختیار بگیرد. بر همین اساس، کشورهای اروپای غربی و مرکزی با امریکا می‌توانند هزاران نفر از نیروها و بخش بزرگی از تجهیزات خود را در اوکراین مستقر کنند که به لحاظ مساحت از آلمان، ایتالیا و انگلیس کمی کوچک‌تر است و این گستردگی سرزمینی برای کشورهای اروپای غربی زمان لازم را برای آماده شدن جهت مقابله نهایی می‌خرد. اما به نظر این همه بازی نیست و سطح نگرش این کشورها تحت فشار امریکا بسیار کوته‌بینانه است، چرا که در صورت بروز هر جنگی چیزی از اروپای غربی باقی نخواهد ماند.

نتیجه

به هر حال، دعوای ناتو و روسیه کاملا به نفع ما است. هر چه آن‌ها بیشتر درگیر باشند ما باید بتوانیم ماهی‌های بیشتری از این آب گل‌آلود بگیریم. منابع ملی ما ایجاب می‌کند که از همه ظرفیت‌ها جهت افزایش قدرت خود بهره گرفته و از فرصت‌های پیش آمده در حوزه بین‌الملل برای رسیدن به این هدف نهایت بهره‌برداری را کنیم. شاید سفر رئیس‌ دولت سیزدهم به روسیه در طول روزهای آینده، بخشی از این فرصت باشد که عده‌ای عامدانه و آگاهانه در صدد تخریب آن هستند.