بررسی ابعاد مختلف سفر بایدن به عربستان

بایدن می‌گوید حالا باید چه کنم؟ این پیرمرد خرفت می خواهد علیه ایران ائتلاف کند!!!

 

سکوت بن‌سلمان و بایدن در مقابل ۲ سؤال خبرنگاران آمریکایی

آیا از خانواده «جمال خاشقچی» عذرخواهی می‌کنید؟ رئیس‌جمهور بایدن! آیا عربستان سعودی همچنان مطرود است؟

بدون حقوق بشر، بدون صلح

شهسوار/اعتماد: جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا، روز گذشته در ادامه سفر چهارروزه خود به منطقه بعد از دیدار با مقام‌های رژیم اسراییل به قدس شرقی و بیت لحم در کرانه باختری رود اردن رفت تا با مقام‌های تشکیلات خودگردان فلسطینی دیدار کند. عصر جمعه، بایدن بعد از ملاقات با مقام‌های فلسطینی از اسراییل با پرواز مستقیم راهی عربستان سعودی شد. روز جمعه جزییات جدیدی از برنامه سفر بایدن در عربستان سعودی اعلام شد، از جمله اینکه بایدن قرار است در جده به صورت جداگانه و بدون حضور پادشاه با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دیدار خصوص داشته ‌باشد.

او قرار است امروز در عربستان سعودی علاوه بر دیدار با پادشاه و ولیعهد سعودی با رهبران ۹ کشور عربی، شامل شش عضو شورای همکاری خلیج‌فارس (امارات متحده عربی، بحرین عربستان سعودی، عمان، قطر و کویت) به اضافه اردن، عراق و مصر دیدار و گفت‌وگو کند. سفر بایدن به اسراییل و سرزمین اشغالی فلسطین دستاورد روشنی برای صلح یا از‌سرگیری گفت‌وگوهای اسراییلی- فلسطینی نداشت. با این حال بایدن در استمرار مسیر عادی‌سازی روابط کشورهای عربی منطقه با اسراییل، توانست توافق‌های تازه‌ای را میان اسراییل و عربستان تسهیل کند.

از یک‌سو اسراییلی‌ها موافقت خود را با ساز و کار بازگشت حاکمیت جزایر تیران و صنافیر در دهانه خلیج عقبه به عربستان سعودی اعلام کردند و در برابر این اقدام، سعودی‌ها نیز از گشوده شدن آسمان این کشور روی پروازهای تجاری و غیرنظامی اسراییل خبر دادند. بایدن همچنین روز پنجشنبه با حضور وزیر جنگ رژیم اسراییل در مراسم رونمایی سامانه‌های پدافند ضد پهپادی اسراییل شرکت کرد.سفر بایدن به منطقه با اعتراض‌های گسترده حقوق بشری مواجه شده است.

عدم تمایل بایدن برای دیدار با خانواده شهید شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی-امریکایی شبکه خبری الجزیره که با گلوله مستقیم نظامیان اسراییلی به شهادت رسید، با واکنش منفی شهروندان کرانه باختری مواجه شده است. شهروندان فلسطینی در کرانه باختری با در دست داشتن تصاویری از شیرین ابوعاقله و پلاکاردهایی که روی آن نوشته‌ شده بود: «جان فلسطینیان اهمیت دارد» به سفر بایدن به کرانه باختری اعتراض کردند.

همچنین محتوای بیانیه‌ای که روز پنجشنبه توسط بایدن و نخست‌وزیر رژیم اسراییل با عنوان «بیانیه اورشلیم» در قدس اشغالی امضا شد و اظهارنظر بایدن در این خصوص که یک «صهیونیست» است و برای صهیونیست بودن لازم نیست «حتما یهودی باشید»، مورد اعتراض رهبران گروه‌های فلسطینی قرار گرفته است و بسیاری از گروه‌های فلسطینی پیش از دیدار محمود عباس با بایدن، از رییس تشکیلات خودگردان فلسطینی خواسته‌ بودند که از این دیدار صرف‌نظر کند.

دیدار بایدن با محمد بن سلمان هم باعث اعتراض‌های گسترده حقوق بشری شده است. محمد بن سلمان به عنوان آمر اصلی قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی مقیم امریکا شناخته می‌شود. همچنین به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست، دست‌کم ۱۰ شهروند امریکایی در زندان‌های عربستان سعودی اسیر هستند. رسانه‌ها گزارش داده‌اند که بایدن در سفر به جده قصد ندارد هیچ‌یک از مسائل حقوق بشری از جمله مساله زندانیان امریکایی محبوس در عربستان را با مقام‌های سعودی در میان بگذارد.

روز پنجشنبه بایدن در قدس اشغالی با یاییر لاپید، نخست‌وزیر رژیم اسراییل گفت‌وگوی دو‌جانبه داشت. بایدن پس از دیدار با لاپید تصریح کرد: «ما درباره اهمیت ادغام کامل اسراییل در منطقه گفت‌وگو کردیم. من فکر می‌کنم طیف وسیعی از مردم امریکا نه فقط اعضای دولت من، کاملا به امنیت اسراییل متعهد هستند.»

بایدن در روز دوم سفر به اسراییل در یک کنفرانس مجازی با حضور رهبران رژیم اسراییل، هند و امارات متحده عربی شرکت کرد. این ساز و کار چهارجانبه جدید که با عنوان I2U2 شناخته می‌شود، تازه‌ترین تلاش امریکا برای تقویت پیوند‌های چندجانبه اسراییل با کشورهای منطقه است. بایدن همچنین در قدس اشغالی، ضمن دیدار با اسحاق هرتزوگ، رییس رژیم اسراییل، با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر پیشین و رهبر اپوزیسیون اسراییل هم دیدار و گفت‌وگو کرد.

در حاشیه دیدار بایدن با رییس رژیم اسراییل، بایدن با محمد آل خاجه، سفیر امارات متحده عربی در سرزمین اشغالی فلسطین هم دیدار کرد. آل خاجه در این دیدار بر عملی شدن کامل توافق‌های موسوم به ابراهیم برای عادی‌سازی روابط امارات با اسراییل تاکید کرد.
 

بدون برنامه برای فلسطین

جو بایدن، نخستین رییس‌جمهور امریکا در چهار دهه گذشته است که در برنامه‌های ریاست‌جمهوری‌اش، جایی برای مذاکرات صلح یا برنامه‌ای برای حل مساله فلسطین ندارد. او تاکنون هیچ اظهارنظر یا تلاشی برای از‌سرگیری مذاکرات فلسطین و اسراییل نکرده است و در صحبت‌هایش بعد از دیدار با محمود عباس فقط به «تعهد بر راهکار دو دولتی» اشاره کرد.

بایدن در دیدار از قدس شرقی، کمک ۱۰۰ میلیون دلاری به شبکه بیمارستانی کرانه غربی رود اردن را اعلام کرد و در نشست خبری با محمود عباس هم وعده کمک ۲۰۰ میلیون دلاری به اونروا (آژانس امدادرسانی و کاریابی آوارگان فلسطینی در خاورنزدیک) داد.

تمامی کمک‌های امریکا به فلسطینیان در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ قطع شده ‌بود. جو بایدن پیش از رسیدن به مقام ریاست‌جمهوری، وعده بازگشایی کنسولگری امریکا برای فلسطینیان در قدس شرقی را داده ‌بود، اما تاکنون از عملی کردن این وعده باز مانده است.

محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطینی در نشست خبری، بعد از دیدار با رییس‌جمهور امریکا، خواسته‌های خود را برای صلح این‌گونه برشمرد: «صلح با پایان اشغالگری سرزمین فلسطین به پایتختی قدس شرقی با مرزهای ۶۷ برقرار می‌شود. ما خواستار بازگشایی کنسولگری‌ امریکا در قدس شرقی و حذف سازمان آزادی‌بخش فلسطین از لیست تروریستی هستیم.

ما می‌خواهیم اشغالگری و تبعیض نژادی پایان یابد. ما به دنبال متوقف‌سازی شهرک‌سازی‌ها و اقدامات خشنونت‌بار شهرک‌نشینان هستیم.»

در برابر رییس‌جمهور امریکا هم گفت: «به عنوان رییس‌جمهور امریکا پایبندی من به هدف راهکار دودولتی تغییر نکرده است. راهکار دودولتی وجود کشور مستقل و دارای حاکمیت فلسطین را شامل می‌شود. هدف راهکار دودولتی شاید به علت محدودیت‌هایی که علیه فلسطینی‌ها و مردم فلسطین اعمال شده، دور از دسترس به نظر بیاید و مردم فلسطین غمگین باشند.»

موضوع شهید شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی-امریکایی که به تازگی با شلیک گلوله نظامیان اسراییلی کشته‌شده‌بود نیز موضوع دیگر صحبت‌های عباس و بایدن بود. پیش از سفر بایدن به سرزمین‌های اشغالی، وزارت خارجه امریکا بعد از بررسی گلوله شلیک‌شده به شهید شیرین ابوعاقله، هرچند شلیک آن را از سمت نیروهای اسراییلی تایید کرده ‌بود، اما از نتیجه‌گیری قطعی در این مورد خودداری ‌و مرگ این خبرنگار را نتیجه «شرایط تراژیک» توصیف کرده ‌بود.

محمود عباس در سخنان خود گفت: «ما می‌خواهیم قاتلان شهید شیرین ابوعاقله به سزای اعمال‌شان برسند.» جو بایدن هم تاکید کرد: «شیرین ابوعاقله یک فلسطینی و شهروند امریکا بود که در حال انجام کار در یک رسانه مستقل کشته شد. امریکا به وظیفه خود در حمایت از انجام تحقیقات مستقل پیرامون کشته شدن شیرین ابوعاقله عمل خواهد کرد.»

روزنامه اسراییلی هاآرتص در سرمقاله روز جمعه خود در مورد بازدید بایدن از قدس شرقی می‌نویسد: «این‌بار هم فلسطینیان مجبور هستند رویاهای‌شان برای یک دولت مستقل و حتی کورسوی امید برای از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک را به فراموشی بسپارند. در عوض باید به انگشت‌شمار اقدامات ناچیزی راضی شوند که اکثر آنها وعده‌های اقتصادی هستند، از جمله صدور مجوز ایجاد یک شبکه ارتباطات نسل چهارم (4G) در کرانه باختری، مشارکت نمادین فلسطینی‌ها در پل ملک حسین یا آلنبی و پروازهای مختص فلسطینیان از فرودگاه رامون.

بی‌جهت نیست که فلسطینیان و امریکایی‌ها برای امضای یک بیانیه مشترک به توافق نرسیدند.» سرمقاله هاآرتص ادامه می‌دهد: «بعدازظهر شنبه [در سرمقاله انگلیسی روزنامه هاآرتص شنبه ذکر شده است] قرار است بایدن با هدف توسعه حلقه عادی‌سازی در منطقه در یک پرواز فوق‌العاده مستقیم از اسراییل به عربستان سعودی برود، اما فلسطینی‌ها باز هم به ته صف رانده شده‌اند. هزینه این خطای اسف‌بار را در آینده هم فلسطینیان و هم اسراییلی‌ها خواهند پرداخت.»

رفتار بایدن کاریکاتوری از رفتار ترامپ و اوباماست

گروه سیاست:  نقطه‌ضعف آمریکا در حوزه مقابله با محور مقاومت و ایران برنامه‌ریزی‌هایی است که تاکنون به شکست‌های متعدد منتهی شده‌اند، هرچند این همه اصرار آمریکا در نقشه‌کشی پس از هر شکست می‌تواند با کمی اغماض نوعی نقطه قوت نیز تلقی ‌شود؛ با این حال این اصرار‌ها صرفا می‌توانند با انبوه‌تر ساختن کارنامه شکست‌های واشنگتن صرفا زیان‌های این کشور را افزایش دهند.

آمریکا در دور جدید اقدامات خود در منطقه قصد دارد رژیم‌صهیونیستی را در منطقه ادغام کند درحالی‌که پیش‌تر کوشیده بود تل‌آویو را به منشأ ترس در منطقه جهت پیگیری اهداف غرب مبدل سازد. این کاهش توقع آمریکا از سوی رژیم‌صهیونیستی در منطقه به ادغام آن برای تبدیل شدن به دولتی معمولی در غرب آسیا خود نشانه‌ای از شکست دست‌کم 8 دهه برنامه‌ریزی است. علی‌رغم سرنوشت محکوم به شکست طراحی‌های آمریکا اما این سیاست‌ها آسیب‌هایی را برای ملت‌های منطقه دربرداشته است که لزوم کنکاش چنین نقشه‌هایی را گوشزد می‌کند. از این رو به بهانه سفر بایدن با سعید آجرلو، کارشناس مسائل سیاسی به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

آجرلو در ابتدای این گفت‌وگو به تحلیل‌های غلط آمریکا در شیوه مواجهه با ایران و منطقه می‌پردازد: «تغییر شیوه مواجهه آمریکا با جمهوری اسلامی ایران را باید ذیل ناکامی دولت بوش پسر در پیاده‌سازی ایده تغییر رژیم در ایران بررسی کنیم. بعد از واقعه 11 سپتامبر و طرح موضوع محور شرارت توسط بوش پسر، وی عملا به سمت بهره‌گیری از قدرت سخت و تئوری‌های رئالیستی برای تغییر موازنه در خاورمیانه رفت. در همین راستا نئولیبرال‌ها و محافظه‌کاران در آمریکا مانند دیک چنی، رامسفلد و رایس بعد از اشغال عراق توسط آمریکا به دنبال تغییر رژیم در ایران بودند، اتفاقاتی که بعد از اشغال عراق و افغانستان رخ داد مخصوصا مشکلات اقتصادی که آمریکا در اواخر دوران ریاست‌جمهوری بوش پسر تجربه کرد، باعث شد با روی کار آمدن اوباما شیوه‌های جدیدی در مواجهه با ایران مورد استفاده قرار گیرد که این شیوه‌های جدید ذیل تعریف جوزف نای از قدرت هوشمند مطرح شد. آمریکایی‌ها در این دوره به دنبال تحریم هوشمند ایران رفتند تا به نوعی بین سیاست خارجه، اقتصاد و جامعه در ایران ارتباط برقرار کنند. یعنی دولت اوباما به دنبال تحمیل کردن فشار هدفمند به اقتصاد ایران بود تا از این طریق اقتصاد ایران را دچار چالش کند و نارضایتی اجتماعی در کشور به وجود بیاورد.»

او ادامه می‌دهد: «اوباما از تجربیات کلینتون استفاده کرد، به‌نوعی تحریم‌های جدید و بیشتر تحریم‌های اولیه را اعمال کرد و بعد بوش پسر این رویه را با نظامی‌گری سخت دنبال کرد، آن را از نو طراحی کرد که این همزمان شد با فعالیت‌های هسته‌ای ایران. من فکر می‌کنم کاری که اوباما به سمتش رفت، قطع کردن دسترسی ایران از عواید نفت بود. بالاخره ماهیت دولت در ایران نفتی است و می‌شود گفت سال‌هاست که بودجه دولت و بروکراسی ما وابسته به نفت است، به همین واسطه اوباما به بهانه هسته‌ای، به سمت قطع کردن رابطه اقتصاد ایران و نفت رفت که این بالاخره تلاطم‌هایی را در اقتصاد ایران درست کرد. قبل از این اقدام اوباما هم ما فرصت‌هایی داشتیم تا بتوانیم نظام اقتصادی‌مان را اصلاح کنیم، یارانه‌‌های پنهان را از بین ببریم، قیمت‌ها را به صورت معقول تاحدودی تعدیل کرده و پله‌پله حرکت کنیم، اما این کار را انجام ندادیم و تقریبا از اوایل دهه 90 تاثیرش را گذاشت.»

او درباره اقدامات اوباما در سال 88 نیز توضیح می‌دهد: «در سال 88 به تعبیری ارتباط بین بخش اجتماعی ایران در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد داشت شکل می‌گرفت، هرچند بعد از آن موضوع هسته‌ای، موضوعی جدی شد و تحریم‌ها اعمال شدند، مخصوصا تحریم‌های ثانویه؛ و بوش پسر نتوانست اروپا را با سیاست‌های یکجانبه خود ازجمله تحریم‌های ثانویه همراه کند. اما اوباما و دموکرات‌ها به دنبال سیاست‌های چندجانبه‌گرا هستند. در این مساله اوباما حس کرد که دولت آمریکا می‌تواند با شیوه‌های جدید وضعیت جامعه ایران را به‌هم بریزد، بعد اقتصاد را مستقیما با تحریم‌ها ربط داد. در حوزه سیاست خارجی قطعنامه شورای امنیت و تحریم وضع کرد، در حوزه اقتصادی رابطه نفت با دولت ایران را قطع کرد و در حوزه اجتماعی مردم ایران را به سمت ناآرامی اجتماعی سوق داد. این سه را کنار هم گذاشت و این کاری بود که اوباما معمارش بود و به نوعی شیوه‌ای جدید در مواجه شدن با ایران پایه‌گذاری کرد.»

دولت بایدن؛ ناتوان از حل مشکلات پیچیده
آجرلو در مقایسه‌ای بین دولت بایدن و اوباما می‌گوید این مقایسه میان یک دولت ضعیف است با دولتی که وضعیت بهتر و چالش کمتری در آمریکا داشت. او وضعیت دولت اوباما را این‌طور شرح می‌دهد: «اوباما وقتی رئیس‌جمهور شد جامعه آمریکا نسبت به امروز کمتر دوقطبی بود، از طرفی اگرچه در دوران اوباما نیز آمریکا مشکلات اقتصادی داشت اما فاصله‌اش با چین در این زمینه بسیار زیاد بود و روسیه نیز در موضعی ضعیف‌تر از شرایط امروزش قرار داشت. امروزه وضعیت جهان پیچیده‌تر شده است، به نحوی که در مقایسه با دوران اوباما روسیه و چین قدرت گرفته‌اند.

همچنین می گوید: «در خاورمیانه قدرت‌های نوظهور به وجود آمده‌اند، بریکس قدرتمند شده است، از همه این موارد مهم‌تر تشدید فضای دوقطبی در جامعه آمریکاست، فضایی که نتیجه‌اش کینه و تضادی ا‌ست که در انتخابات بین بایدن و ترامپ و طرفداران این دو نفر دیدیم. این فضای دوقطبی بعد از انتخابات نه‌تنها از بین نرفت، بلکه همچنان به شیوه‌های مختلف در جامعه آمریکا بازتولید می‌شود. به همین جهت من فکر می‌کنم دولت بایدن دولت ضعیفی است که از توان و اراده لازم برای حل مشکلات پیچیده آمریکا در سطح داخلی و مسائل بین‌الملل برخوردار نیست.»

اوباما خودش به برجام پشت‌پا زد
این کارشناس مسائل سیاسی همچنین با اشاره به اینکه برجام در دوران اوباما می‌توانست به خیلی از مسائل موجود پاسخ دهد، می‌گوید: «برجام به مسائل امنیتی، روابط میان ایران و آمریکا و مسائل هسته‌ای پاسخ می‌داد اما امروز برجام خصلت استراتژیک خود را از دست داده و به یک موضوع تاکتیکی تبدیل شده است. اکنون توافق هسته‌ای تنها می‌تواند پاسخ کوتاهی به مشکلات ایران و آمریکا بدهد و کارکردی بیش از این ندارد. درحالی‌که در دولت روحانی از برجام به‌عنوان نقطه آغازی برای معامله بزرگ میان ایران و آمریکا تعبیر می‌شد. اصلاح‌طلبان گمان می‌کردند رابطه میان دو کشور می‌تواند نرمال شود، درحالی‌که چنین چیزی با واقعیت‌های موجود تطابق ندارد. روابط میان ایران و آمریکا زمانی عادی می‌شود که یکی از طرفین از قدرت و ارزش‌های خودش کنار بیاید.»

او ادامه می‌دهد: «اگر شما دارای ارزش، آرمان و عناصر قدرت در محدوده جغرافیایی خود هستید و این پارامترها را می‌خواهید طبیعتا با آمریکا نیز تضاد پیدا می‌کنید، چون آمریکا دقیقا در نقطه مقابل شماست. این گزاره البته به این معنا نیست که همواره میان دو کشور جنگ وجود دارد، بلکه به این معناست که نرمال شدن تعاملات میان دو کشور امری ساده و تک‌بعدی نیست. اینجا دقیقا همان نقطه‌ای است که اصلاح‌طلبان اشتباه می‌کنند، آنها فکر می‌کنند اگر توافقی مانند برجام میان دو کشور منعقد شود، روابط ایران و آمریکا نیز نرمال خواهد شد. درحالی‌که ما دیدیم پس از انعقاد برجام در دوران اوباما نیز همچنان خیلی از تحریم‌ها پابرجا بود و با وجود این تحریم‌ها کشورهای اروپایی برای سرمایه‌گذاری به ایران نمی‌آمدند و درنهایت نیز با روی کار آمدن ترامپ آمریکا از برجام خارج شد.» او در این قسمت نتیجه‌گیری می‌کند: «پس اساسا اینکه گمان کنیم توافق هسته‌ای می‌تواند پایه‌گذار یک معامله بزرگ بین ایران و آمریکا شود، با واقعیت‌های موجود همخوانی ندارد. اما اصلاح‌طلبان با ساده‌انگاری این جای قضیه را اشتباه می‌کنند و این مساله را غیرسیاسی می‌بینند به همین جهت می‌شود به آنها نقد وارد کرد.»

تقلید کاریکاتوری بایدن در محاسبات غلط از اوباما
سعید آجرلو رویکرد آمریکا در منطقه را این‌طور توصیف می‌کند که اساسا منافع آمریکا در منطقه همپوشانی خیلی زیادی با منافع رژیم‌صهیونیستی و سعودی‌ها دارد.

این کارشناس مسائل سیاسی به مقایسه این رویکرد آمریکا در دولت‌های بایدن و ترامپ پرداخته و معتقد است: «این همپوشانی منافع آمریکا با رژیم‌صهیونیستی و سعودی‌ها ممکن است در دوران ترامپ بیشتر باشد و در دوران بایدن کمتر. به نظرم عدم توفیق بایدن در احیای برجام باعث شده است وی به سراغ شیوه‌های جایگزین دیگر برود. اما در این مسیر هم زور دولت بایدن از دولت ترامپ کمتر است و هم اینکه ایران نیز نسبت به 4 سال قبل که ترامپ سیاست فشار حداکثری را اعمال کرد، در زمینه مسائل اقتصادی و شرایط اجتماعی قوی‌تر شده است.»

او پیغام اقداماتی که بایدن این روزها در منطقه انجام می‌دهد را این‌گونه می‌داند: «اقداماتی که بایدن اکنون با سفر به منطقه دارد انجام می‌دهد، اگرچه ممکن است پیغام‌های جدی داشته باشد و منشأ برخی از تغییرات شود اما من فکر می‌کنم رفتار بایدن کاریکاتوری از رفتاری است که پیش از این ترامپ و اوباما انجام می‌دادند، چون نه دولتش آنقدر از قدرت برخوردار است که بتواند کاری بکند و نه همپیمانان آمریکا از آن استحکام قبلی برخوردارند. از طرفی همان‌طور که اشاره کردم، ایران نیز قدرتمندتر شده است، هم از نظر ‌عدم‌وابستگی اقتصادش به فروش نفت و هم از نظر مسائل اجتماعی و امنیتی.»

رویکرد بایدن پیام جدی به اصلاح‌طلبان ساختارشکن دارد
این کارشناس مسائل سیاسی و بین‌الملل، در انتهای این مصاحبه به رویکرد اوباما و دموکرات‌ها نسبت به عربستان سعودی و برخی متحدان منطقه‌ای آمریکا پرداخته و معتقد است رویکرد بایدن و اوباما با رویکرد جمهوری‌خواهان تفاوت ماهوی دارد و متحدان منطقه‌ای آمریکا مخصوصا کشورهای عربی می‌خواهند امنیت‌شان را از آمریکا بخرند، درواقع مستاجر امنیتی ایالات متحده‌اند.

سعید آجرلو توضیح می‌دهد: «رویکرد اوباما و بایدن پیام جدی و مهمی به اصلاح‌طلبان ساختارشکن دارد که گمان می‌کنند روابط ایران با متحدان آمریکا مانند دولت سعودی به راحتی نرمال می‌شود. درحالی‌که امروز ما شاهدیم در بزنگاه‌های حساس، رفتار متحدان منطقه‌ای آمریکا همجنس رفتارهایشان در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ است. از خاطرمان نمی‌رود که چند سال قبل این کشورها چگونه با ترامپ، بولتون و پمپئو متحد شده بودند تا رژیم ایران را تغییر بدهند.»

او ادامه می‌دهد: «واقعیت این است که اکنون دولت آمریکا و متحدان منطقه‌ای وی ضعیف‌تر از آن هستند که بتوانند تغییرات بزرگ در منطقه ایجاد بکنند. شرایطی که امروز در دنیا با جنگ میان روسیه و اوکراین و همچنین قدرت گرفتن چین به وجود آمده است، این ضعف را تشدید نیز می‌کند. در چنین شرایطی ما نیاز به ابتکار عمل‌های خیلی جدی در حوزه سیاست خارجه داریم. به نظر من در زمینه مذاکرات هسته‌ای آقای باقری و تیم مذاکره‌کننده به خوبی نتوانستند افکار عمومی را قانع کنند و روایتی کامل و دقیق از آنچه در مذاکرات تاکنون رخ داده است، ارائه دهند. با اتفاقاتی که بین روسیه و چین افتاده است و قدرتی که چین گرفته، نیاز است ما نیز در حوزه سیاست خارجه ابتکار و خلاقیت جدید داشته باشیم. دستگاه دیپلماسی کشور ما نباید از تحولات جهانی عقب بماند. ما نباید درمورد مسائل قدیمی همچنان دنبال پاسخ‌های قدیمی باشیم، نیاز است در رابطه با مسائلی چون تحریم و... پاسخ جدید ایجاد کنیم. امروز با شرایطی که برای روسیه در مساله تحریم انرژی به وجود آمده، فضای این بازار و شرایط تحریمی نیز دچار تغییرات جدی شده است. ما در این بازار تجربیات زیادی داریم و با تعریف درست نقش برای خودمان باید در کنار روسیه و چین تحولات جدیدی ایجاد کنیم. به نظرم لازم است هم در حوزه برجام مبتکرانه‌تر عمل کنیم، هم در حیطه دیپلماسی عمومی روایت بهتری از مذاکرات ارائه دهیم و هم در حوزه اتحاد با مخالفان آمریکا در منطقه نیازمند سیاست خارجه منسجم‌تری هستیم که پیوند خیلی جدی با اقتصاد داشته باشد.»
 

سفر بایدن به عربستان بی‌نتیجه است ریاض قادر به تأمین نفت غرب نیست

گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد عربستان و سایر کشورهای نفتی هم‌پیمان آمریکا قادر به جبران کمبود عرضه در بازار نفت نیستند و در این شرایط نفت ایران می‌تواند ناجی بازار باشد. جو بایدن؛ رئیس‌جمهور آمریکا، روز گذشته در ادامه سفر خود به منطقه غرب آسیا وارد عربستان شد. به اعتقاد کارشناسان، بایدن دو هدف اصلی را از این سفر دنبال می‌کند؛ یکی کمک به عادی‌‌سازی روابط رژیم صهیونیستی با برخی کشورهای منطقه و دیگری، پیدا کردن راهی برای کنترل جهش قیمت انرژی در غرب.

به اذعان جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، اصلی‌ترین هدف بایدن از سفر به عربستان و بهبود روابط با دولت سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده نفت عضو اوپک، بالا بردن عرضه نفت در بازار جهانی و پایین آوردن قیمت بنزین در آمریکا است.

اوضاع ناخوش آمریکایی‌ها
آمریکایی‌ها مدتی زیادی است که حال‌ و روز خوشی ندارند. طبق آمار انجمن اتومبیل آمریکا از زمان روی کار آمدن بایدن قیمت بنزین در آمریکا بیش از دوبرابر شده و از دو و 39 صدم دلار در هر گالن به چهار و 81 صدم دلار بر گالن افزایش یافته است. موضوعی که موجب نارضایتی مردم آمریکا و تضعیف جایگاه دموکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای نوامبر (آبان‌ماه) شده است.

همچنین وزارت کار ایالات متحده اعلام کرده است که تورم سالانه مصرف‌کننده در ایالات ‌متحده طی ماه ژوئن (خرداد و تیرماه) ۹ و یک دهم درصد افزایش یافته که بزرگ‌ترین افزایش ۱۲ ماهه از نوامبر ۱۹۸۱ محسوب می‌شود. مجموع این اتفاقات ناخوشایند، ساکنان کاخ سفید را به صرافت ‌انداخته تا به هر طریقی شده آبی بر آتش تورم و بحران انرژی در این کشور بریزند.

شکاف عرضه و تقاضا
بحران اقتصادی جدید عمدتاً ناشی از بحران انرژی است چرا که بازار نفت مدت‌ها است از عدم تناسب عرضه و تقاضا رنج می‌برد و این واقعیتی است که هرچه آمریکایی‌ها تلاش کنند قادر به پوشاندن آن نیستند.

بر اساس برآوردها اکنون شکاف بین عرضه و تقاضا در بازار نفت بیش از سه میلیون بشکه در روز است، موضوعی که با فرا رسیدن فصل سرما و همچنین پناه بردن کشورهای اروپایی به نفت برای رهایی از وابستگی گازی به روسیه تشدید خواهد شد.

اوپک در نخستین پیش‌بینی خود برای سال آینده اعلام کرده است که به علت تقویت رشد اقتصادی و پیشرفت در مهار کرونا در چین، تقاضا برای نفت در سال 2023 افزایش می‌یابد و انتظار می‌رود تقاضا در سال 2023 روزانه دو میلیون و 700 هزار بشکه افزایش یابد. به گزارش فارس، اوپک می‌افزاید «چشم‌انداز سال 2023 نشان می‌دهد، فشار بر عرضه ممکن است ادامه یابد چراکه انتظار می‌رود رشد تولید کشورهای غیراوپکی از افزایش تقاضا عقب بماند».

استقبال متفاوت بازار نفت از سفر بایدن
البته در نخستین واکنش‌ها، بازار نفت روی خوشی به سفر بایدن نشان نداد و در حالی‌ که احتمال می‌رفت قیمت نفت تحت‌تأثیر سفر رئیس‌جمهور آمریکا کمی آرام بگیرد، اما این ماده ارزشمند تحت‌تأثیر چشم‌انداز افزایش کمتر نرخ‌های بهره آمریکا دوباره افزایشی شد و به کانال 100 دلار بازگشت. روز جمعه بهای نفت برنت برای تحویل در سپتامبر با یک دلار و ۲۵ سنت معادل یک و سه دهم درصد افزایش، به ۱۰۰ دلار و ۳۵ سنت در هر بشکه رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا هم با ۹۰ سنت معادل 9 دهم درصد افزایش، به ۹۶ دلار و ۶۸ سنت در هر بشکه رسید.

آبی از سعودی‌ها گرم نمی‌شود
به نظر می‌رسد بازار نفت دست آمریکایی‌ها را خوانده است و به‌خوبی می‌داند در شرایط فعلی، آبی از عربستان برای غربی‌ها گرم نمی‌شود و اگر هم توافقی برای تقویت عرضه اعلام شود و کاهشی در قیمت نفت صورت بگیرد، زودگذر و نمایشی خواهد بود چرا که احتمال پایدار بودن افزایش عرضه، بسیار پایین است. رویترز درباره خبر بازگشت نفت به کانال 100 دلاری گزارش داد «ظرفیت مازاد تولید اعضای اوپک کاهش پیدا کرده است و اکثر تولیدکنندگان با حداکثر ظرفیت فعالیت می‌کنند و معلوم نیست عربستان سعودی قادر باشد تولید نفت خود را به‌سرعت افزایش دهد».

در این ‌بین آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) با صراحت بیشتری از بحران انرژی در جهان و ناتوانی کشوهای نفتی هم‌پیمان آمریکا در تأمین بازار خبر داده است. به گزارش ایسنا، این آژانس در گزارش ماهانه خود اعلام کرد: «قیمت‌های نفت خام با وجود عقب‌نشینی اخیر، نزدیک ۱۰۰ دلار در هر بشکه مانده است زیرا عرضه جهانی و زیرساخت پالایش با بهبود تقاضا برای سوخت در دوران پساکرونا، برابری نکرده است».

این گزارش با اشاره به سفر بایدن به عربستان برای درخواست باز کردن شیرهای نفت اذعان کرد: «با این‌ حال سعودی‌ها و امارات متحده عربی- تنها اعضای اوپک که قادر به افزایش تولید هستند- ظرفیت چندانی برای افزایش سریع‌تر تولید ندارند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد ظرفیت مازاد تولید در این دو کشور تولیدکننده تا اوت (مرداد و شهریور) حدود دو میلیون و 200 هزار بشکه در روز خواهد بود».

در مجموع برآوردها نشان می‌دهد سعودی‌ها نهایتاً ممکن است بتوانند چیزی بین 750 هزار تا یک میلیون بشکه- آن هم با دست زدن به برخی ذخایر راهبردی و برای دوره زمانی محدود- عرضه نفت را افزایش دهند و احتمالاً براساس همین اطلاعات بوده است که رئیس‌جمهور فرانسه ماه گذشته در گوش بایدن زمزمه کرد که عربستان سعودی ظرفیت تولید مازاد بسیار کمی دارد و به‌سختی می‌تواند تولید نفت خود را نسبت به وضعیت فعلی افزایش دهد.

ناتوانی سایر تولیدکنندگان
براساس گزارش‌های موجود، امیدی به ائتلاف اوپک پلاس هم نیست چرا که این ائتلاف نتوانسته به هدف تولید خود در ماه ژوئن (خرداد و تیرماه) برسد. به گزارش تسنیم به نقل از اویل پرایس، ائتلاف اوپک پلاس در ماه ژوئن دو و نیم میلیون بشکه در روز کمتر از هدف تعیین‌ شده این گروه تولید کرده است. بحران عرضه، دامن خود آمریکایی‌ها را هم گرفته است. گزارش ماهانه سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت این کشور در ماه آوریل (فروردین و اردیبهشت‌ماه) نیم درصد کاهش یافته و به کمترین میزان طی ماه‌های اخیر رسیده است.

نخستین راهکار دولت بایدن برای کنترل قیمت نفت و بنزین در آمریکا، آزاد‌سازی بخشی از ذخایر استراتژیک نفت این کشور بود. طبق گزارش اویل پرایس، از زمان روی کار آمدن بایدن بیش از 146 میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک آمریکا با هدف کنترل قیمت بنزین آزاد شده است که این تصمیم موجب شده است که سطح ذخایر آمریکا به کمترین میزان در 40 سال گذشته کاهش یابد. اما این راهکار هم نتوانسته مانع بحران انرژی در این کشور شود.

شرایط متفاوت ایران
همزمان با بالاگرفتن بحران عرضه نفت در جهان، صنعت نفت ایران روزهای متفاوتی را سپری می‌کند. ایران از یک‌طرف فروش نفت خود را به زمان قبل از خروج آمریکا از برجام بازگردانده، از سوی دیگر درآمدهای نفتی خود را وصول می‌کند و حالا آمادگی دارد تولید خود را به حداکثر میزان ممکن برساند.

جواد اوجی؛ وزیر نفت ایران دو هفته قبل اعلام کرد: «وضعیت بازار جهانی نفت به‌گونه‌ای است که بازگشت نفت ایران به بازار می‌تواند پاسخگوی بخشی از مشتریان و کمک‌کننده به ایجاد تعادل و آرامش در بازار‌های جهانی باشد. به‌ویژه آنکه با نزدیک شدن به فصل تابستان و آغاز مسافرت‌ها در اروپا و آمریکا، شاهد افزایش تقاضای جهانی برای نفت و فرآورده‌های نفتی خواهیم بود و در چنین شرایطی، کشور‌های مصرف‌کننده احتمالاً فشار‌های قیمتی مضاعفی را به‌ویژه در بازار فرآورده‌های نفتی متحمل خواهند شد».
 

نیاز بازار به نفت ایران و ونزوئلا

آمریکایی‌ها که همزمان بر تحریم نفتی ایران و ونزوئلا تأکید دارند، می‌خواهند خود را بی‌نیاز از نفت این دو کشور نشان دهند حال آنکه واقعیت‌های میدانی روایت دیگری دارد. آن‌طور که کارشناسان گفتند؛ راه‌حل خروج اقتصاد جهان از رکورد بازگشت کامل نفت ایران و ونزوئلا به بازار است؛ محمد بارکیندو، دبیرکل فقید اوپک چندی قبل اعلام کرده بود: «صنعت نفت و گاز به‌دلیل سال‌ها کمبود سرمایه‌گذاری، تحت محاصره قرار دارد و اگر اجازه داده شود نفت بیشتری از سوی ایران و ونزوئلا وارد بازار شود، بحران کمبود عرضه می‌تواند تسهیل شود».

به گزارش بیزینس اینسایدر، بهترین گزینه بایدن برای آرام‌کردن نسبی بازار به‌جای رفتن به سمت سعودی‌ها، لغو تحریم‌های نفتی علیه ایران و ونزوئلا به‌عنوان دو قدرت نفتی عضو اوپک است. ایران آمادگی این کار را دارد ولی آمریکایی‌ها تا امروز حاضر به ارائه تضامین لازم برای رفع تحریم‌های نفتی ایران نبوده‌اند و همین دشمنی‌ها، مردم آمریکا و اروپا را در بحران انرژی و تورم‌های بی‌سابقه نگه داشته است.
 

هپروت؛ مدیریت زبان ‌بسته!

هواپیمای جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا عصر دیروز (جمعه) از تل‌آویو در سرزمین‌های اشغالی مستقیم وارد جده در عربستان سعودی شد. بایدن در فرودگاه ملک عبدالعزیز شهر جده مورد استقبال خالد الفیصل، امیر مکه و ریما بنت بندر بن‌سلطان، سفیر عربستان سعودی در واشنگتن قرار گرفت. رئیس‌جمهور آمریکا در حالی بر فرش بنفش فرودگاه قدم گذاشت که سرمای اختلافات ۲ سال اخیر در روابط ۲ کشور بر مراسم استقبال و نخستین ملاقات او با مقامات سعودی در عربستان سایه انداخته بود.

بایدن امید دارد در این سفر روابط ایالات متحده با کشوری را که زمانی متعهد شده بود در صحنه جهانی آن را منزوی کند، از سر بگیرد. رئیس‌جمهور آمریکا از پی این اقدام قصد دارد درباره تامین انرژی غرب، همکاری‌های امنیتی و شاید حقوق بشر با مقامات سعودی گفت‌وگو کند. نکته جالب توجه که از نگاه رسانه‌ها دور نماند، صحنه دیدار رئیس‌جمهور آمریکا با شاه سعودی بود که فضای طنزآلودی از ملاقات ۲ رئیس کشور فرتوت را به تصویر کشید که هر کدام داعیه‌دار نقش جهانی و فرامنطقه‌ای برای خود هستند.

همچنین  انتشار ویدئوی دیدار بایدن با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان در ورودی کاخ‌السلام در جده نشان داد ۲ طرف مشکلات حل نشده زیادی دارند. بایدن پیش از این به دلیل معرفی بن‌سلمان به عنوان یکی از افرادی که در قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن پست نقش داشته، اعلام کرده بود با ولیعهد عربستان دیداری نخواهد داشت. با این حال مقامات کاخ سفید دیروز اعلام کردند جلسه رسمی با ولیعهد و هیات وزیران سعودی جزو برنامه‌های اصلی بایدن در سفر به عربستان است اما به نظر نمی‌رسد این جلسه، زیر سایه اختلافات 2 سال اخیر بایدن و بن‌سلمان که بر روابط آمریکا و سعودی اثر گذاشته، گرهی از مشکلات بایدن باز کند.

در پی تحولات امنیتی منطقه در سال 2019 با حمله موشکی و پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکوی عربستان و دیگر رویدادهای منطقه، سعودی‌ها دریافتند ایالات متحده دیگر ضامن امنیت آنها نیست. کما اینکه ریما بنت بندر بن‌سلطان، سفیر عربستان سعودی در واشنگتن در مقاله اخیر خود در پولیتیکو نوشته است معادله نفت در برابر امنیت برای سعودی منسوخ شده و آمریکا نیاز به شراکت با عربستان دارد و این به منزله کار سخت بایدن و مشاورانش برای مجاب کردن عربستان به فاصله گرفتن از چین و روسیه است.

جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در آخرین روز سفر خود به سرزمین‌های اشغالی و کرانه باختری دیروز برای دیداری کوتاه با «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین وارد شهر بیت‌لحم در جنوب کرانه باختری شد. کنفرانس مطبوعاتی مشترک بایدن و عباس قبل از عزیمت رئیس‌جمهور ایالات متحده به فرودگاه بن گوریون تل‌آویو برای پرواز مستقیم به جده در عربستان سعودی، به عنوان آخرین ایستگاه سفر او به منطقه اواخر روز جمعه برگزار شد. در جریان دیدار بایدن و عباس ده‌ها فلسطینی در حدود یک کیلومتری محل دیدار ۲ طرف علیه مواضع بایدن تظاهرات کردند؛ تظاهراتی که با ممانعت نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی مواجه شد.

 نکته قابل توجه اینکه همان‌طور که انتظار می‌رفت سفر بایدن به سرزمین‌های اشغالی نتیجه مثبتی برای فلسطینی‌ها نداشت. کما اینکه برخی مقامات و فلسطینی‌های ساکن قدس و کرانه باختری پیش از این سفر به سران تشکیلات خودگردان فلسطین تاکید کردند که نباید روی بایدن حساب کنند. خروجی دیدار رئیس‌جمهور آمریکا با مقامات صهیونیست و محمود عباس نیز همین نگاه را تایید کرد. 
 
اینترنت 4‌G تا ۲ سال دیگر؛ هدیه بایدن به فلسطینی‌ها!
الجزیره در این باره نوشت بایدن اعلام کرد کرانه باختری و غزه تا پایان سال ۲۰۲۳ به شبکه‌ 4‌G اینترنت متصل می‎شوند.
 همچنین او در دیدار از کرانه باختری از بازگشت کمک‌های مالی به بیمارستان‌های فلسطینی‌ها از طریق آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) خبر داد که البته این کمک نیاز به تایید کنگره دارد. بخشی از این کمک‌ها نیز به آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد (آنروا) برای میلیون‌ها پناهنده فلسطینی اختصاص یافت. 

در همین رابطه «جان هولمن» خبرنگار الجزیره در گزارشی نوشت کاملا واضح است که ایالات متحده چه چیزی به فلسطینی‌ها ارائه می‌دهد؛ «این پول است». او در ادامه نوشت این کمک (در نهایت 300 میلیون دلاری) که نیاز به تایید کنگره آمریکا دارد، همه چیزی است که بایدن برای جلب رضایت فلسطینی‌ها آورده است که حتما ناکافی است.
 
۴۵ دقیقه وقت از ۴۸ ساعت سفر منطقه‌ای برای فلسطین
 جدا از اینکه بایدن تنها 45 دقیقه از زمان 2 روز حضور خود در سرزمین‌های اشغالی را به دیدار با مقامات فلسطینی اختصاص داد، عدم اتخاذ موضع سیاسی قوی در قبال ادامه شهرک‌سازی غیرقانونی رژیم صهیونیستی سبب شد سفر بایدن برای فلسطینی‌ها بی‌نتیجه تلقی شود. منتقدان همچنین بایدن را متهم کردند که گامی در جهت پاسخگویی به قتل «شیرین ابوعاقله» از سوی اسرائیل برنداشته است. 

بایدن همچنین در جریان کنفرانس خبری با «یائیر لاپید» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت دیدارش از بیت‌المقدس شرقی به منزله بازگشت از تصمیم دولت قبلی آمریکا درباره بیت‌المقدس نیست. 

در دوره دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، دولت این کشور کل بیت‌المقدس - از جمله نیمه شرقی اشغالی آن- را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت و سفارت خود را از تل‌آویو به بیت‌المقدس منتقل کرد. این در حالی بود که محمود عباس، رئیس‌ تشکیلات خودگردان در انتظار تحقق برخی وعده‌هایی بود که بایدن در جریان مبارزات انتخاباتی‌اش داده بود، مانند بازگشایی کنسولگری آمریکا در بیت‌المقدس شرقی یا لغو ممنوعیت دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین در واشنگتن. 

در رابطه با رویکرد کلی دموکرات‌ها به مساله فلسطین که با عنوان «راه‌حل ۲دولتی» مشهور شده نیز بایدن در دیدار با محمودعباس گفت به این راهکار پایبند است اما در حال حاضر شرایط برای مذاکره در این باره وجود ندارد؛ موضعی که به مثابه آب سرد بر پیکر تشکیلات خودگردان و رئیس 87 ساله آن بود. 

واقعیت این است که غیر از اعلام از سرگیری کمک‌های مالی به تشکیلات خودگردان و مؤسسات بشردوستانه، بایدن هیچ یک از سیاست‌های ترامپ را تغییر نداد. در همین رابطه «مروان بشاره» تحلیلگر ارشد الجزیره نوشت آشکار شده است که ایالات متحده «از مسؤولیت خود در نقش یک بازیگر جدی در پایان دادن به درگیری دست کشیده است». بشاره گفت: «با اعلام کمک‌های مالی به فلسطینی‌ها، دیگر به اشغال فلسطین و آپارتاید در فلسطین به عنوان یک موضوع سیاسی و ملی نگاه نمی‌شود. بلکه به عنوان یک موضوع بشردوستانه به آن نگاه می‌شود که به نوعی به یارانه نیاز دارد». 

خیال خام بایدن با عقبگرد به عربستان
جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا عصر دیروز به وقت محلی فرودگاه بن‌گورین در تل‌آویو را به مقصد جده عربستان ترک کرد و ساعاتی بعد در فرودگاه ملک عبدالعزیز جده مورد استقبال امیر مکه و سفیر عربستان در امریکا قرار گرفت. پیش از این سفر، عربستان سعودی اعلام کرد حریم هوایی خود را به روی همه شرکت‌های هوایی باز می‌کند و راه را برای پروازهای بیشتر به اسرائیل و از اسرائیل هموار می‌کند؛ موضوعی که بایدن آن را گامی تاریخی و مهم در جهت ایجاد خاورمیانه یکپارچه‌تر و باثبات‌تر توصیف کرد. رسانه‌های خبری همچنین اعلام کرده‌اند در سفر بایدن به عربستان ممکن است توافق بین اسرائیل و عربستان سعودی برای تغییر ترتیبات سیاسی- امنیتی در یک جفت جزیره کوچک سعودی (تیران و صنافیر) در دریای سرخ شکل بگیرد. 

البته بایدن نباید انتظار نتایج چشمگیری از این سفر داشته باشد. در همین ارتباط الجزیره دیروز نوشت: این سفر نشان‌دهنده انفعال بایدن و یک عقبگرد برای رئیس‌جمهوری است که کمتر از ۲ سال پیش قول داده بود عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان را در صحنه بین‌المللی به یک کشور منزوی تبدیل کند. از این رو او باید انتظار استقبال به مراتب سردتری نسبت به سفر ترامپ به عربستان را داشته باشد. زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال 2017، عربستان سعودی را برای نخستین سفر خارج از کشور دوره ریاست‌جمهوری خود انتخاب کرد، سعودی‌ها به قدری خوشحال شدند که سفر او را به یک ولخرجی بزرگ برای آمریکا تبدیل کردند. 
 

عربستان جدید و توقعات بایدن
آنچه مسلم است هدف بایدن از سفر به عربستان در وهله اول بحث امنیت انرژی و تامین سوخت مورد نیاز آمریکا و اروپاست که بر اثر جنگ اوکراین از فوریه 2022 تحت تاثیر تحریم‌های نفتی روسیه با تهدید مواجه شده است. تقویت همکاری‌های امنیتی با سعودی از این جهت که این کشور در پی تحولات جدید جهانی در پازل شرق قرار نگیرد نیز یکی دیگر از اهداف سفر بایدن است.

این در حالی است که پیش از سفر رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه و همچنین در طول این سفر در سرزمین‌های اشغالی بحث‌های حقوق بشری و به طور مشخص سوال درباره تناقض رفتار و عملکرد بایدن در پرونده قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست مورد توجه خبرنگاران و فعالان حقوق بشر قرار گرفت. دولت بایدن در ماه‌های اول کار خود رسما بن‌سلمان، ولیعهد سعودی را آمر قتل این روزنامه‌نگار عنوان کرده بود.

این در شرایطی است که پیش از آغاز سفر به منطقه، بایدن اعلام کرده بود با بن‌سلمان دیدار نخواهد داشت و همچنین او در کنفرانس خبری در سرزمین‌های اشغالی تاکید داشت موضعش نسبت به پرونده قتل خاشقجی تغییری نکرده است اما واقعیت امر این است که بایدن ملاحظات امنیتی و اقتصادی را بر حقوق بشر ترجیح داده است، هرچند «ریما بنت بندر آل‌سعود» سفیر عربستان در ایالات متحده، در مجله آمریکایی پولیتیکو نوشته است: «نباید روابط عربستان و آمریکا را در پارادایم «منسوخ و تقلیل‌گرایانه» نفت در برابر امنیت دید. جهان تغییر کرده است و خطرات وجودی پیش روی همه ما، از جمله امنیت غذایی و انرژی و تغییرات آب و هوایی، بدون اتحاد مؤثر آمریکا و عربستان قابل حل نیست».  

نیویورک‌تایمز در این ارتباط نوشت: سعودی‌ها همچنین نسبت به تعهد دولت آمریکا به امنیت خود، بویژه به دلیل حملاتی که از سوی یمن انجام می‌شود شک کرده‌اند. این احساسات به تصمیم آنها برای نپیوستن فوری به تلاش‌های واشنگتن برای منزوی کردن روسیه پس از حمله این کشور به اوکراین یا افزایش تولید نفت برای کمک به کاهش قیمت نفت کمک کرد.
 
برنامه رسمی دیدار با قاتل خاشقجی
نیویورک‌تایمز درباره سفر رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان به بیانیه کاخ سفید استناد کرده است. کاخ سفید دیروز پیش از سفر بایدن به عربستان اعلام کرد: «بایدن با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی در کاخ سلطنتی جده دیداری دوجانبه خواهد داشت و سپس رئیس‌جمهور و تیمش با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان و وزرای سعودی در کاخ سلطنتی جده جلسه کاری خواهند داشت».

خبرگزاری رویترز نیز دیروز پیش از سفر بایدن در این باره نوشت: «منافع انرژی و امنیت، رئیس‌جمهور و دستیارانش را بر آن داشت تصمیم بگیرند بزر‌گ‌ترین صادرکننده نفت جهان و نیروگاه منطقه‌ای را که در حال ارتقای سطح روابط با روسیه و چین است، منزوی نکنند. یک مقام آمریکایی روز جمعه به رویترز گفت واشنگتن انتظار ندارد عربستان سعودی فورا تولید نفت خود را افزایش دهد و ایالات متحده به تصمیم گروه اوپک پلاس در نشست بعدی خود در 3 آگوست چشم دوخته است.

از این جهت این دیدار از منظر زبان بدن رهبران ۲ کشور در زمان دیدار مهم است. اگر چه مشاوران کاخ سفید از بیان اینکه آیا بایدن به دلیل نگرانی از «کووید-19» با بن سلمان، حاکم واقعی پادشاهی، دست خواهد داد یا خیر، خودداری کرده‌اند اما دیدارهای 2 روز گذشته با مقامات اسرائیلی و تشکیلات خودگردان نشان داد رئیس‌جمهور آمریکا به این پروتکل اعتنایی نداشته است. علاوه بر این بایدن در نشست روز شنبه (امروز) در شهر بندری جده با مجموعه وسیع‌تری از رهبران عرب دیدار خواهد کرد». این یعنی حربه کاخ سفید برای ممانعت از دیدار بایدن و بن‌سلمان چندان کارساز نخواهد بود.
 
با آنکه نتایج حضور جو بایدن در سرزمین‌های اشغالی به‌ رغم هیاهو درباره اهمیت آن و استفاده از الفاظ پرطمطراقی چون «بی‌سابقه»، قابل حدس بود اما حالا با نگاه به منابع عبری و منطقه‌ای می‌شود با اطمینان خاطر بیشتری، سفر بایدن به فلسطین اشغالی را برای رژیم صهیونیستی بدون دستاورد خاصی دانست. 

رژیم صهیونیستی که در داخل با دودوستگی و سرگیجه نسبت به برنامه هسته‌ای ایران مواجه است، انتظار داشت رئیس‌جمهور متزلزل آمریکا یک قول محکم و اطمینان خاطر به تل‌آویو درباره برخورد سخت با ایران بدهد اما جو بایدن هر چقدر هم که دچار زوال عقل باشد و هر چقدر هم که خود را صهیونیست غیریهودی بخواند، در این مورد کاملا می‌دانست نباید بی‌محابا رفتار کرده و مطابق نظر صهیونیست‌ها رفتار کند.

رئیس‌جمهور ایالات متحده در تل‌آویو چند بار خاطرنشان کرد راه‌‌حل برنامه هسته‌ای ایران دیپلماسی است و این همان مساله‌ای بود که بشدت سران اسرائیل را سرخورده کرد تا جایی که یائیر لاپید، نخست‌وزیر موقت این رژیم در کنفرانس مشترک با بایدن این موضع بایدن را تاب نیاورد و خطاب به رئیس‌جمهور آمریکا گفت دیپلماسی راه‌‌حل ایران نیست!

با این وجود جو بایدن مجبور بود برای خوش‌‌آمد میزبانانش اظهاراتی هم بیان کند. رئیس‌جمهور آمریکا در اظهاراتی مدعی شد ایران بیش از هر زمان دیگری به بمب اتم نزدیک شده است. وی با بیان اینکه خروج ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران اشتباه بزرگی بود، مدعی شد: اگر با ایران به توافق برسیم، می‌توانیم این کشور را به عقب بازگردانیم. رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه افزود: برای رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران و مقابله همزمان با آن کار خواهیم کرد.

بایدن اظهار داشت: برای ممانعت از دستیابی به سلاح هسته‌ای، به استفاده از زور علیه ایران به عنوان آخرین راه‌حل متوسل می‌شویم. البته بایدن با وجود اصرار فراوان مجری کانال 12 رژیم صهیونیستی گفت مایل نیست در این باره بیشتر صحبت کند. وی همچنین مدعی شد بازگشت به توافق هسته‌ای اکنون بر عهده ایران است. بایدن همچنین گفت: اگر شرط ایران برای احیای برجام، حذف سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا باشد، به توافق با ایران بازنمی‌گردیم. 
 
جدال دیپلماسی و زور
لاپید در کنفرانس خبری بار دیگر اظهارات ضدایرانی و همچنین علیه روسیه به دلیل جنگ اوکراین را تکرار کرد و گفت: «اسرائیل باید همواره محکم باشد و ارتش مستحکم و قدرتمندی داشته باشد. ما در اسرائیل آموخته‌ایم باید آزاد و قدرتمند باشیم و گاهی اوقات، آزادی از طریق استفاده از زور قابل محافظت است». وی به تلاش رژیم صهیونیستی برای اقدام علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیز اشاره کرد و گفت: «تنها راه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای این است که ایران بفهمد جهان آزاد از زور استفاده خواهد کرد و تنها راه متوقف کردن ایران، تحمیل تهدیدات نظامی معتبر است».

بایدن هم بر لزوم دیپلماسی در قبال ایران تأکید کرد و گفت: «دیپلماسی، بهترین راه جلوگیری از دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است». رئیس‌جمهور آمریکا همچنین به بحث مذاکرات رفع تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: «ما برای همیشه منتظر پاسخ ایران برای مذاکرات هسته‌ای نمی‌مانیم. ما به ایران اجازه دستیابی به سلاح اتمی را نمی‌دهیم، زیرا این یک منفعت حیاتی برای امنیت ایالات متحده، اسرائیل و باقی جهان است». 

همزمان با کنفرانس خبری رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در قدس اشغالی، ۲‌طرف در بیانیه مشترکی موسوم به «بیت‌المقدس» بر تعهد آمریکا در راستای ایجاد یک ساختار منطقه‌ای در راستای تعمیق بیشتر روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه و گسترش آن با دیگر کشورهای عربی و اسلامی تأکید کردند. به نوشته الجزیره، در این بیانیه آمده است واشنگتن به امنیت رژیم اسرائیل و حفظ برتری نظامی [ادعایی] این رژیم در منطقه همچنان پایبند است و اجازه دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را نخواهد داد.

آمریکا آماده است از تمام عناصر قدرت ملی خود برای اطمینان از این نتیجه استفاده کند و همچنین خود را متعهد به مقابله با فعالیت‌های مستقیم ایران یا فعالیت‌هایی که از طریق گروه‌های همسو با خود همچون حزب‌الله لبنان، حماس و جهاد اسلامی انجام می‌دهد، می‌داند. 
 
روایت صهیونیست‌ها 
نشریه صهیونیستی هاآرتص درباره سفر بایدن نوشت: ممکن است وسوسه‌انگیز باشد که سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده به اسرائیل و عربستان سعودی را به عنوان یک سفر غیر مهم توسط یک رهبر ضعیف و نامحبوب که شانس انتخاب مجدد آن نزدیک به صفر است، مردود شمرد اما ساکن کاخ سفید، سیاست خارجی و دفاعی یک ابرقدرت جهانی را کنترل می‌کند و از آزادی گسترده‌ای در مدیریت روابط با دوستان و دشمنان آمریکا برخوردار است و به همین خاطر بایدن در سفر خود به منطقه می‌کوشد به سران اسرائیل و عربستان ضرورت بازگشت به برجام را توضیح دهد. 
این رسانه صهیونیستی می‌افزاید: سفرهای موازی بایدن و پوتین حول محور توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی می‌چرخد. هاآرتص ادامه می‌دهد: «بایدن می‌خواهد ایالات متحده را به توافقی بازگرداند که سلف او، دونالد ترامپ، از آن خارج شد. لغو تحریم‌های ایران سریع‌ترین و مؤثرترین راه برای جلوگیری از افزایش شدید قیمت نفت است که رای‌دهندگان آمریکایی را خشمگین کرده و در عین حال روسیه را که اقتصاد آن متکی بر صادرات نفت و گاز طبیعی است، تضعیف می‌کند». هاآرتص همچنین نوشت: مشکل بایدن این است که قدیمی‌ترین دوستان خاورمیانه‌ای آمریکا، عربستان سعودی و اسرائیل، از معامله او با ایرانی‌ها هیجان‌زده نیستند. هر دوی آنها نزدیکی آمریکا به تهران را تهدیدی بالقوه برای موضع منطقه‌ای خود می‌دانند. 
 
هشدار مقام ایرانی
یک مقام بلندپایه ایرانی درباره احتمال ادغام رژیم صهیونیستی در قالب یک ائتلاف در منطقه به شبکه الجزیره گفت: «طرح‌های سیاسی، نظامی و امنیتی بایدن باعث محافظت از اسرائیل نمی‌شود و برای این رژیم امنیت نخواهد آورد». این مقام ایرانی که اشاره‌ای به نام او نشده، در این باره گفت: «یکی از اهداف سفر بایدن به منطقه تبرئه اسرائیل و سیاه‌نمایی و معرفی ایران به عنوان یک دشمن است».

مقام ایرانی مذکور در ادامه هشدار داد: «هر گونه تهدید علیه امنیت ملی ما پاسخی به دنبال خواهد داشت که سابقه نداشته است و آمریکا این را می‌داند. پذیرش ادغام نظامی اسرائیل [در منطقه] پس از عادی‌سازی روابط از سوی برخی کشورها امنیت آنها را به خطر خواهد انداخت». وی همچنین خبر داد: «برخی کشورهای منطقه به صورت رسمی به ما اطمینان داده‌اند علاقه‌ای به ائتلاف علیه ما ندارند. روابط ما با تعدادی از همسایگان مهم‌مان از جمله کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس خوب است. بار دیگر تأکید می‌کنیم ما به گفت‌و‌گو اعتقاد داریم و دستان‌مان برای برقراری امنیت جمعی به سوی همسایگان‌مان دراز است». 

منابع:
فارس
اعتماد
فرهیختگان
کیهان
وطن امروز