یکی از ویژگی‌های مؤمن پیشگامی در دین و دینداری است؛ خداوند در دنیا و آخرت انسان‌ها را در سه درجه تقسیم می‌فرماید: «اصحاب‌المیمنه، اصحاب‌المشئمه و السابقون» هستند. کسانی را ‌که در زندگی دنیایی در دین‌داری و ایمان پیشگام بودند، در آخرت جزء جلوداران قرار می‌دهد که همان «السابقون» هستند. در آیات 10 و 11 سوره واقعه آمده است: «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ، أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ» آنها که سبقت جسته بودند و اکنون پیش افتاده‌اند، اینان مقرّبانند.

در آیه 100 سوره توبه نیز آمده است: «وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار و کسانی‌ که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغ‌هایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته، که نهرها از زیر درختانش جاری است. جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزی بزرگ.»(توبه/100)

این طریقه رتبه‌بندی نشان از عدالت خداوند در درجه دادن به بندگانش دارد که ملاک را ایمان افراد قرار می‌دهد. هر کسی را ‌که در عمل به دستورات خداوند و قُرب به او بیشتر تلاش کند و جلوتر قرار بگیرد، در جایگاه بالاتری قرار می‌دهد.

در آیه فوق از مهاجرین و انصار نام برده شده است؛ ولی منظور فقط مسلمانان صدر اسلام نیستند که در کنار پیامبر(صلی الله علیه و آله) حضور پیدا کردند، بلکه همه کسانی‌ را که به هر شکل و صورتی مانند آنها تابع دستورات پیامبر(صلی الله علیه و آله) اسلام بودند، شامل می‌شود؛ زیرا بیشتر مسلمانان در کنار رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) نبودند که این نزدیکی زمانی و مکانی بتواند به تقوای آنان کمک کند. پس باید ملاک را چیزی ورای زمان و مکان قرار داد که همان ایمان و عمل صالح است.

بنابراین همه کسانی ‌که به ‌دلیل تبعیت از فرمان خدا و رسولش از کفر به سمت ایمان هجرت کردند و پیامبر(صلی الله علیه و آله) را با ایمان و تقوای‌شان یاری کرده و نصرت داده‌اند، جزء متقدمان و السابقون هستند، حتی اگر چندین هزار سال پس از ایشان به دنیا آمده باشند. پیشگامی در دینداری به همه لحظات تاریخ برمی‌گردد و به زندگی همه انسان‌ها توسعه یافته است و شامل همه آنهایی می‌شود که معطل استدلال‌ها و استنباط‌های بی‌جهت و سؤال و جواب‌های وقت‌گیر نشدند.

آنهایی که در وقت جهاد اولین نفر بودند، در وقت قیام اولین نفر بودند و در وقت قعود نیز اولین نفر بودند، جزء پیشگامان هستند که از بالاترین امتیازات برخوردار هستند. آنهایی که اسلام را با جان، مال و آبرو یاری کردند و هیچ‌ توقعی جز انجام تکلیف نداشتند، در اولین صف برای ورود به بهشت و تنعّم از نعمات بهشتی قرار دارند. اینجاست که باید گفت در یاری دین خدا، بندگان خدا و حتی حکومتی که بنایش اقامه دین خداست، حاجت هیچ استخاره نیست.

خداوند در آیه 10 سوره حدید با اشاره به پیشگامی در حضور به موقع برای یاری دین خدا از مساوی نبودن انفاق‌کنندگان قبل از فتح مکه و پس از آن می‌گوید، درجات عظیم را به پیشگامان وعده داده و می فرماید: «وَمَا لَکُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلِلَّهِ مِیرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ أُولَئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ؛ و شما را چه شده که در راه خدا انفاق نمى ‏کنید و [حال آنکه] میراث آسمانها و زمین به خدا تعلق دارد کسانى از شما که پیش از فتح [مکه] انفاق و جهاد کرده‏ اند [با دیگران] یکسان نیستند آنان از [حیث] درجه بزرگتر از کسانى‏ اند که بعدا به انفاق و جهاد پرداخته‏ اند و خداوند به هر کدام وعده نیکو داده است و خدا به آنچه مى ‏کنید آگاه است؛»(حدید/10) زیرا اثر انفاق آنها با هم متفاوت است و ای بسا دسته دوم به برکت جهاد و تلاش دسته اول سعادت انفاق و جهاد پیدا کرده‌اند.