امام علی(علیه السلام) فرمود : نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنجم ماه ذی‌القعده، روز دَحوُ الارض بوده است و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت یکصد ساله رسیده است.
 
‏به گزارش راسخون به نقل از فارس، بیست و پنجم ذی‌القعده روزی است که زمین متولد شد و بستری برای خانه کعبه شد، البته آنچه از سخنان امیرالمؤمنین(علیه السلام) در نهج البلاغه و غیره به دست می‌آید، این است که خداوند متعال نخست جرمى آب‏‌گونه همراه هوا آفرید، از میان آن گاز و کفى پدید آمد، از جرم کف‏‌گونه، زمین آفریده شد و از دود و گاز آن، سیارات پدید آمدند، پس مى‏‌توان اظهار نظر کرد که کهکشان‏‌ها، ستارگان و خانواده منظومه شمسى در اصل از یک توده جرم آفریده شده‌‏اند.
 
*نخستین خانه‌ دنیا کجا بنا شد/ چرا کعبه وسط زمین به شمار مى‏‌رود
 
از قرآن مجید طبق تفسیر اهل بیت(ع) درباره انبساط و تکامل تدریجى زمین مى‏‌توان به این آیه استدلال کرد: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکًا...»(1)، نخستین خانه‏‌اى که براى مردم قرار داده شد، در سرزمین مکه است‏، از این رو مردى از امیرالمؤمنین(ع) سؤال کرد چرا مکه را «ام القرى‏» مادر شهرها مى‏‌نامند؟ فرمود: «لأنَّ الأَرْضَ دُحِیَتْ مِنْ تَحْتِهَا»(2) چون زمین از زیر آن گسترش یافت.
 
امام صادق(ع) با اشاره به گسترش و تکامل تدریجى زمین از زیر کعبه فرمود: «خَلَقَهُ اللَّهُ قَبْلَ دَحْوِ الْأَرْضِ بِأَلْفَیْ عَامٍ‏»(3) خداوند بیت الله را دو هزار سال پیش از گسترش زمین آفرید.
 
همچنین امام رضا(ع) درباره‏ اینکه چرا بیت الله وسط زمین به شمار مى‏‌رود، فرمود:‌«أَنَّهُ الْمَوْضِعُ الَّذِی مِنْ تَحْتِهِ دُحِیَتِ الْأَرْضُ»(4) کعبه جایى است که از زیر آن زمین گسترده شد.
 
*نخستین رحمت نازل شده از آسمان به زمین
 
در خصوص فضیلت روز دحوالارض از امیرالمؤمنین(ع) در کتاب المراقبات صفحه 186 آمده است: حضرت علی(ع) فرمود: نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز بیست و پنجم ماه ذی‌القعده، روز دحوالارض بوده است و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت 100 ساله رسیده است، عبادت صد ساله‌ای که روز‌های آن را به روزه و شب‌های آن را به عبادت گذرانیده است و هر جماعتی که در این روز گِرد هم آیند و به ذکر پروردگار بپردازند، پراکنده نخواهند شد، مگر آنکه خواسته‌های آنان برآورده خواهد شد و در این روز هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می‌شود که 99 درصد آن از آنِ کسانی است که روزش را به روزه و ذکر و شبش را به احیا و عبادت مشغول باشند.
 
*شب دحو الارض سالروز ولادت دو پیامبر الهی است
 
از آنجایی که شب دحو الارض که همان پهن شدن زمین از زیر کعبه به روى آب است،‌ از شب‌هاى بسیار شریف‏ است که رحمت خدا در آن نازل مى‏‌شود و شب‌زنده‌داری در آن اجر بسیار دارد.
 
از حَسَن بن على وَشّا روایت شده‏ است: من کودک بودم که با پدرم در شب بیست‏ و پنجم ماه ذوالقعده در خدمت حضرت رضا(ع) شام خوردیم، حضرت(ع) فرمود: امشب حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسى(ع) متولد شده‏‌اند و زمین از زیر کعبه پهن شده، پس هر که روزش را روزه بدارد، چنان است‏ که شصت ماه روزه داشته باشد و در روایت دیگر است که فرمود: در این روز حضرت قائم(عج) قیام خواهد کرد.
 
در روایت آمده که روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر آمده که کفاره هفتاد سال است و هر که‏ این روز را روزه بدارد و شب را به عبادت به سر آورد، براى او عبادت صد سال نوشته شود و براى روزه‏‌دار این روز، که هر چه در میان زمین و آسمان است استغفار کند و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر شده و براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است.
 
برای این روز علاوه بر روزه، عبادت، ذکر خدا و غسل دو عمل دیگر وارد است:
 
*دو عملی که در روز دحو الارض سفارش شده است
 
-نمازى که در کتاب‌هاى علماى شیعه از اهل قلم روایت شده و آن دو رکعت است در وقت چاشت(بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر) در هر رکعت پس از  سوره «حمد» پنج مرتبه  سوره «شمس» خوانده شود و پس از سلام بگوید:  لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
 
آنگاه دعا کند و بخواند: یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ
 
-خواندن دعایى که شیخ در کتاب «مصباح» فرموده، خواندن آن مستحب است :
 
اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ‏] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ 
 
یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاةِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَةِ سِرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِیَنِیَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ
 
وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ‏] أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ
 
اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَکَ حَتَّى تَرْضَى وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّى نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
 
پی‌نوشت‌ها :
 
1-آل عمران/ 96.
 
2- توحید صدوق، باب 36، تفسیر قمى: 2/70، احتجاج طبرسى: 2/75، بحار: 54/64، 65، 72، تفسیر نورالثقلین: 1/303 و بعد.
 
3و4-همان.
/2759/