بورس چیست؟ از کجا شروع کنیم؟

بورس چیست؟

همه ما به دنبال راه هایی هستیم تا از سرمایه خودمان در برابر عواملی مانند تورم محافظت کنیم. راه های زیادی برای این کار وجود دارد، اما همان طور که می دانید امروزه بازار بورس رونق بسیاری یافته است و توجه بسیاری از سرمایه گذاران را به خودش جلب کرده است؛ اما نباید از این مسئله عبور کرد که بورس یک دنیای ناشناخته برای بسیاری از سرمایه گذاران است. حال در این مقاله قصد داریم تا شما را با بورس و روش های سرمایه گذاری در آن آشنا کنیم تا آگاه تر و با خیالی آسوده تر وارد این بازار شوید و معاملات خودتان را آغاز کنید.(1)

تعریف بورس و تاریخچه آن

داستان بورس  از جایی آغاز شد که تعدادی از بزرگان اروپایی در اثر فعالیت های تجاری و خودشان متحمل ضرر و زیان بالایی شدند.  آن ها به فکر یک راه حل افتادند تا بتوانند جلوی این گونه ضعف ها را بگیرند و یا حداقل آسیب های ناشی از آن را به کمترین حد ممکن برسانند. به همین منظور آن ها تصمیم گرفتند که عده ای را فعالیت های خودشان شریک کند  تا از این طریق سود و زیان احتمالی بین همه آن ها تقسیم شود.

این یک ایده فوق العاده بود در عمل نیز بسیار موفقیت آمیز بود چرا که ترس بسیاری از تاجران از معامله را کاملاً از بین می برد. به همین دلیل رفته رفته همه سعی کردند فعالیت های خودشان را با این روش ادامه دهند، به خصوص افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی را انجام می دادند
.
 این تجربه موفقیت آمیز رفته رفته قانونمند شد و منجر به تشکیل اولین شرکت سهامی در روسیه گشت. شرکت های بیشتری هم بر همین اساس تأسیس شدند و مبادلات بسیار زیادی را انجام دادند.  همین گسترش بازار و افزایش مبادلات نیاز به یک مرکز خواص برای ایجاد ارتباط بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیر آن را ایجاد کرد. این گونه بود که در هفدهم قرن هفدهم میلادی  اولین مرکز با هدف پاسخ به این نیاز تأسیس شد و «بورس» نام گرفت.(2)
 
امروزه اکثر کشورهای دنیا دارای بازار بورس خاص خودشان هستند فعالیت در آن ها با سرعت بسیار بالایی جریان دارد. در کشور ما نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶ بورس آغاز به کار کرد.

 در این بین خالی از لطف نیست که بدانید بورس یک کلمه فرانسوی است و به معنی کیف پول می باشد. به طور کلی می توان گفت که فلسفه کلیدی و اصلی شکل گیری بازار بورس در جهان،   لزوم تجمیع سرمایه ها، پروژه های شرکت ها و تامین منابع مالی آن ها در قالب یک بازار منسجم، دارای قانون و کاملاً شفاف بوده است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها نیز همان تقسیم ساده سود و زیان بین شرکای تجاری بوده است.(3)
 

انواع بورس

انواع بورس در ایران شامل چهار دسته می شود:
 
1.بورس اوراق بهادار

2.بورس کالا

3.بورس انرژی

4.بورس انرژی


 
در ادامه به توضیح هر یک از آن ها خواهیم پرداخت:
 

۱. بورس اوراق بهادار

پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن استفاده از اینترنت باعث تغییرات بسیاری در سازوکار معاملات آن شد. به گونه ای که امروزه معامله های بورسی با استفاده از رایانه و یا تلفن های همراه به سادگی امکان پذیر است. تمامی این معاملات از طریق کارگزاری ها و با داشتن کدهای معاملاتی انجام می شود. (2)
 

۲. فرابورس

شرکت هایی هستند که به دلایل مختلفی نتوانسته اند وارد بازار بورس شوند. فرابورس مکانیست که سهام این گونه شرکت ها در آن معامله می شود. در ایران فرابورس از پاییز سال ۸۸ روی کار آمد. قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس بسیار ساده تر از بورس می باشد و به همین دلیل میزان ریسک در آن برای سرمایه گذاران مبتدی تا حدود زیادی بالاست. البته این بازار مزایای خاص خودش را هم دارد که برای مثال معافیت مالیاتی یکی از آن ویژگی هاست.
 

۳. بورس کالا

بازار و منسجمی وجود دارد که در آن عرضه کنندگان مختلف کالاهای خودشان را ارائه می کنند. سپس نوبت به بررسی های کارشناسان و قیمت گذاری میرسد. پس ازا تمام این فرایند توسط کارشناسان خبره این محصولات برای عرضه به خریداران وارد یک محل خاص می شوند. نام این مکان خاص بورس کالاست. به طور کلی بورس کالا برای کسانی که می خواهند از ریسک نوسان کاذب قیمت ها فاصله بگیرند و سود خود را به حداکثر برسانند توصیه می شود. وجود عوامل و فیلترهای نظارتی و قیمت گذاری یکی از ویژگی های مهم بورس کالا می باشد.(3)
 

۴. بورس انرژی

بورس انرژی مکانی است که امکان انجام معاملات حامل های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر آن ها را برای معامله گران مختلف فراهم ساخته است. البته لازم است بدانید که منظور از حامل های انرژی، نفت، گاز، برق و سایر حامل های مشابه است.

بورس انرژی ایران در  اسفندماه سال ۹۱ تأسیس شد. لازم به ذکر است که معامله در بورس انرژی شرایط بسیار خاص و ویژه خودش را دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در این بازار را ندارند، فرایند دریافت کد برای فعالیت در این قسمت از بازار بورس نیز کاملاً متفاوت است. (4)

 

دریافت کد بورسی برای ورود به بورس

کد بورسی، یک شناسه ی معتبر و واحد برای هر شخص است که با داشتن آن می توانید در بازار بورس یا فرابورس به معامله بپردازید. کد بورسی از پنج رقم تصادفی و سه حرف اول نام خانوادگی ثبت نام کننده تشکیل شده و شبیه کد ملی است، هر شخص فقط می تواند یک کد داشته باشد.

امروزه دریافت این کد بسیار آسان تر از قبل شده است، چرا که بسیاری از کارگزاری ها عملیات مربوط به آن را به صورت آنلاین انجام می دهند. اطلاعات لازم برای انجام دادن بخش آنلاین ثبت نام برای دریافت کد بورسی به شرح زیر است:
 

• مشخصات فردی

 

• مشخصات تحصیلی و شغلی

 

• اطلاعات مالی

 

• اطلاعات حساب بانکی

 
در ادامه فرآیند ثبت نام لازم است که شما اطلاعات مربوط به شناسنامه، کارت ملی و حساب بانکی خودتان را به دقت وارد فرم های ثبت نام کنید. حسابی که شما وارد کنید همان حسابی است که مبلغ حاصل از فروش هر سهم شما، پس از ۲ روز کاری در آن واریز می گردد. باید برای این قسمت مدارک زیر را ارائه دهید:
 

• اصل و تصویر شناسنامه از صفحه اول و صفحه توضیحات

 

• اصل و تصویر رو و پشت کارت ملی

 

• شماره حساب بانکی و شماره شبای آن

 

• تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی

 

• آخرین مدرک تحصیلی (5)

 
برای انجام معاملات آنلاین لازم است فرم درخواست را هم جداگانه پر کنید. اگر مدرک تحصیلی نداشته باشید، نمی توانید آنلاین معامله کنید. توجه داشته باشید که برای دریافت کد بورسی شما باید حداقل ۱۸ سال سن داشته باشید. اگر هم تمایل داریدکه معاملات حقوقی را انجام دهید باید مدارک زیر را ارائه دهید:
 

• تصویر روزنامه رسمی آگهی تأسیس

 

• تصویر روزنامه رسمی

 

• آگهی کلیه تغییرات

 

• تصویر اساسنامه

 

• کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره

 

• تکمیل فرم تعهدنامه

 

• تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی

 

سامانه احراز هویت

در ادامه لازم است او شما را در سامانه سجام ثبت نام کنید، چرا که اطلاعات شما باید به عنوان یک معامله گر در بانک اطلاعاتی سجام ثبت شود. پس از پایان ثبت نام اولیه در سجام شما باید  فرایند احراز هویت را انجام دهید که برای این منظور چند راه وجود دارد:
 

• احراز هویت غیر حضوری از طریق اپلیکیشن های سیگنال، آپ و کارگزاری آشنا

 

• احراز هویت از طریق مراجعه به دفاتر منتخب پیشخوان دولت (در این روش می توانید به یکی از دفاتر منتخب پیشخوان که نزدیک به محل کار یا منزل شما است، مراجعه کنید.)

 

• احراز هویت حضوری در شعب کارگزاری مربوطه

 
پس از انجام فرایند احراز هویت سجام ظرف چند روز کاری شما پیامکی را دریافت خواهید کرد که حاوی نام کاربری و رمز عبور معاملات برخط یا آنلاین مربوط به شماست. در پیام ارسال شده، آدرس سامانه معاملاتی کارگزارتان هم موجود است. توجه داشته باشید که این نام کاربری و رمز عبور مختص شما است و کسی غیر از شما اجازه استفاده از آن را ندارد. (6)
 

انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

پس از دریافت کد سهامداری شما می توانید با ۴ روش مختلف خرید و فروش سهام و سایر اوراق بهادار  را انجام دهید.
 
از طریق مراجعه ی حضوری به کارگزاری

ارائه ی سفارش به صورت تلفنی

معامله در بورس اوراق بهادار از طریق ارائه ی سفارش به صورت اینترنتی

معامله به روش برخط یا آنلاین
 


در ادامه به توضیح هر یک از این روش ها خواهیم پرداخت:
 

۱- معامله در بازار بورس اوراق بهادار از طریق مراجعه حضوری به کارگزاری

در این روش سرمایه گذار باید به صورت حضوری به شرکت کارگزاری مراجعه نموده و فرم درخواست خرید یا فروش اوراق بهادار را تکمیل کند. پس از تکمیل فرم درخواست خرید و فروش سهام، سرمایه گذار می تواند مبلغ مورد نیاز و کارمزد معامله را از طریق واریز به حساب بانکی یا استفاده از دستگاه کارت خوان در شعب کارگزاری، پرداخت کند.(7)
 

۲-معامله در بورس اوراق بهادار از طریق ارائه ی سفارش به صورت تلفنی

در روش تلفنی سرمایه گذار می تواند از طریق استفاده از سامانه تلفنی کارگزاری، سفارش خود را برای خرید یا فروش سهام یا سایر اوراق بهادار به کارگزار ارائه دهد. برای فعال کردن امکان معامله در بورس از طریق سفارش تلفنی، کافی است سرمایه گذار فقط یکبار به کارگزاری مراجعه نموده و قرارداد مربوطه را امضا نماید. پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور که حدود ۷ روز طول می کشد، سرمایه گذار می تواند به صورت تلفنی معامله کند.(8)
 

۳- معامله در بورس اوراق بهادار از طریق ارائه ی سفارش به صورت اینترنتی

در این روش سرمایه گذار پس از دریافت رمز عبور از طرف شرکت کارگزاری به سایت اینترنتی شرکت کارگزاری مراجعه می نماید و با تکمیل فرم های درخواست خرید یا فروش سهام به صورت  اینترنتی سفارش خود را در سامانه  کارگزار ثبت می نماید. به دلیل را ه اندازی سامانه ی معاملات برخط بورس، امروزه دیگر این روش استفاده ی چندانی ندارد.
 

۴- معامله در بورس اوراق بهادار به روش معامله برخط یا آنلاین

در این روش سرمایه گذار مستقیماً و بدون دخالت کارگزاری اقدام به خرید و فروش سهام دلخواهش می نماید. پس از گذشت دو سال از راه اندازی سیستم معاملات برخط بورس، این روش بهترین و پرطرفدارترین نحوه معامله در بازار بورس به حساب می آید. سرعت عمل در خرید و فروش، نقل و انتقال وجوه لازم برای سرمایه گذاری به صورت الکترونیک از امتیازات ویژه ی این روش به حساب می آیند. (9)

 
 

جمع بندی

در این مطلب شما را با مفهوم بورس، داستان تشکیل آن و انواع مختلفش  آشنا کردیم.  نباید این نکته را فراموش کنید که ورود کورکورانه و بی هدف به این بازار موجب شکست های احتمالی و متعاقباً ضرر و زیان های مالی برای شما می گردد، به همین جهت متخصصان این زمینه همیشه توصیه می کنند که قبل از اقدام برای خرید و فروش سهام و یا حتی وارد شدن به بازار بورس، اطلاعات لازم و مفید را در مورد این بازار بزرگ به دست بیاورید.

در این بین نباید فراموش کنید که یادگیری در دنیای بورس انتها ندارد، به همین جهت همیشه باید آماده پذیرش مسائل جدید و یادگیری به روز این حوزه باشید. در همین راستا ما نیز سعی نمودیم که اطلاعات مفیدی را برایتان گردآوری کنیم تا شما را تا حدودی با دنیای هیجان انگیز و پر از چالش بورس آشنا نماییم.

پی نوشتها

1. www.khanesarmaye.com
2. www.fa.wikipedia.org
3. www.en.wikipedia.org
4. www.isignal.ir
5. www.khanesarmaye.com
6. www.isignal.ir
7. www.bashgah.com
8. www.ihadaf.com
9. www.karimoacademy.org