ریسک نرخ ارز

ریسک نرخ ارز چیست و چگونه می توان آن را مدیریت نمود؟ ورود به بازارهای مالی بین المللی ناچارا برای همه کشورها اجتناب ناپذیر است. در این میان شرکت ها و صنایع خصوصی نیز چاره ای جز حضور در این بازار نداشته و اجبارا برای بقا در چرخه رقابت باید با این داستان روبرو شوند. از طرفی سودهای بالای ورود به چنین معاملاتی هم به قدر کافی جذاب هستند که به خودی خود شرکت ها را به سمت ورود به چنین بازاری مشتاق‌تر می نمایند.

اما این بازار چندان هم برای کاربران بی خطر و بدون ریسک نخواهد بود. ریسک های بسیار زیادی در بازار های بین المللی وجود دارد که افراد از قبل باید با این ریسک ها آشنا بوده و روش های مدیریت آن ها را نیز برآورد کنند. مدیریت ریسک در جنبه های مختلف بازارهای بین المللی باید به صورت سنجیده صورت پذیرد. یکی از این جبنه ها هم مدیریت ریسک نرخ ارز است.

روش های مختلفی برای مدیریت ریسک نرخ ارز وجود دارد. اما قبل از آن لازم است تا کاربران به صورت دقیق با این خطر آشنا شوند تا بتوانند با آن روبرو گردند. در این مقاله قصد داریم تا ریسک نرخ ارز را به صورت دقیق برای کسانی که در بازارهای بین المللی فعالیت دارند به صورت موشکافانه بررسی نموده و راه های مدیریت این ریسک را نیز برای آن ها تبیین کنیم. با استفاده از ترفندهای و روش های مدیریت که در ادامه بررسی خواهیم کرد شما می توانید خطر ناشی از نوسانات نرخ ارز را تا حد بسیار بالایی کنترل نموده و دیگر از این بابت هیچ نگرانی نداشته باشید.

بدون چنین ترفندهای خطرات ناشی از نوسانات بالای نرخ ارز می تواند دارایی های شما را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات زیادی برای شما ایجاد کند. در ادامه با ما همراه بمانید.

ریسک نرخ ارز چیست؟

تمام ارزهای موجود در جهان دائما در حال نوسان هستند. این نوسان نسبت به سایر ارزها تعیین می شود. برای مثال ممکن است نرخ ارز ملی در داخل کشور دائما ثابت بماند اما نرخ ارز داخلی کشور ما برای سایر کشورها و به نسبت ارز آن ها به دلایل مختلف اقتصادی دائما در حال تغییر است.

برای مثال همین نوسانات دلار در داخل کشور خودمان را در نظر بگیرید. این نوسان برای سایر ارزها اعم از یورو، پوند، روپیه، دینار و ارز همه کشورها به شدت و میزان مختلف در جریان است. افت ارزش پول ملی و یا افزایش ارزش آن بر اساس همین نوسانات تعیین می شود. ریسک نرخ ارز نیز ریسک ناشی از تبدیل واحدهای پولی به یکدیگر است.

تصور نمایید که شما تمام دارایی خود را تبدیل به دلار کنید. افزایش ارزش پول ملی ممکن است باعث کاهش نرخ دلار در داخل شده و این روند میزان دارایی شما را به همان نسبت کاهش می دهد. این اتفاق را با عنوان ریسک نرخ ارز در اقتصاد تعریف می نمایند. (1)

کشورهایی مانند ایران خودمان که به شدت تحت تاثیر شرایط سیاسی و اقتصادی بین المللی قرار دارند بیشتر از سایر کشورها با این ریسک مواجه هستند.

تحریم ها و سایر عوامل موثر در افت ارزش پول ملی ایران باعث شده تا نوسانات ارز در کشور ما به شدت زیاد شده و از این رو میزان ریسک نرخ ارز را نیز در کشور به شدت افزایش دهد. میزان ریسک نرخ ارز در کوتاه مدت حتی می تواند شدید نیز باشد.

زیرا در روش های سرمایه گذاری کوتاه مدت، امکان استفاده از بسیاری از ترفندهای مدیریت ریسک نرخ ارز وجود نداشته و شرایط را برای سرمایه گذار سخت تر نیز می نماید. با آشنایی با این ریسک حالا نوبت به معرفی عوامل موثر بر آن و روش های مدیریت آن می رسد.
 

چه مواقعی باید نگران ریسک نرخ ارز باشیم؟

البته ریسک نرخ ارز برای همه شهروندان جهان در یک حد وجود ندارد. برای مثال شهروندان اروپایی این نرخ را تا حد زیادی با قراردادهای داخلی و بین المللی با سایر کشورها کنترل نموده اند. ارتباط نزدیک بانک های بزرگ در جهان مانع از نوسانات زیاد نرخ ارز در کشور های بزرگ می شود. اما این مسئله برای همه صادق نیست.

کشورهای آسیای شرقی، اقیانوسیه و البته خاورمیانه با شدت بیشتری با نوسانات نرخ ارز روبرو بوده و بایستی حتما در هنگام ورورد به بازارهای بین المللی دقت بیشتری داشته باشند. در سال های گذشته نرخ دلار در کشور ما دائما روند افزایش داشته و از این رو خرید و فروش اجناس و سرمایه گذاری شرکت ها در این ارز معمولا با خطر زیادی روبرو نبوده است که هیچ، بلکه باعث افزایش سوددهی آن ها نیز شده است. اما این روند می تواند برای معاملات و سرمایه گذاری های کلان در کوتاه مدت بسیار خطرناک باشد.

به دلیل کنترل های سیاسی نرخ ارز در ایران، این خطر همیشه وجود دارد که میزان این نرخ از پیش بینی ها فاصله گرفته و تبدیل به یک امر دستوری گردد. در این مواقع ممکن است خطرات نرخ ارز در کوتاه مدت گریبانگیر شرکت ها و سرمایه گذاران شود.

از جهتی به دلیل تاثیر مستقیم نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه مورد استفاده در کارخانه ها و صنایع مختلف، درگیر شدن با نوسانات آن نیز کاملا اجتناب ناپذیر شده است. از این رو استفاده از ترفندهای مدیریت ریسک نرخ ارز در هر شرایطی برای این صنایع لازم و ضروری شده است.

عوامل موثر بر ریسک نرخ ارز

برای یافتن عوامل موثر بر ریسک نرخ ارز بایستی سراغ عوامل موثر بر قیمت خود ارز برویم. قیمت ارز در داخل ایران تحت تاثیر عوامل زیر در حال نوسان می باشد:
 
  • وضعیت اشتغال و نرخ بیکاری کشور
در سال های گذشته دائما شاهد افزایش نرخ بیکاری بوده ایم که در نتیجه منتهی به افزایش نرخ ارز در داخل کشور شده است.
 
  • وضعیت اقتصادی کشور
این شرایط هم برای کشور ما در سال های گذشته اصلا وضعیت مطلوبی نداشته است. از این رو باعث تشدید نوسانات نرخ ارز در کشور شده است.
 
  • افزایش نرخ تورم
با افزایش نرخ تورم، سرمایه های مردم از بانک ها جمع شده و به سمت بازارهای مالی جایگزین مانند بورس و ارز حرکت می کند. تقاضای بیشتر خود به خود باعث افزایش نرخ ارز در داخل ایران می شود.
 
  • افزایش قیمت طلا
یکی دیگر از عوامل موثر بر قیمت ارز، افزایش قیمت طلای جهانی است. هر چند این وضعیت در بازارهای بین المللی برعکس است اما در بازار ایران این دو به صورت هم سو در حال حرکت هستند.

تاثیر ریسک نرخ ارز بر بازار سهام

یکی از جایگاه هایی که نوسانات نرخ ارز تاثیر شدیدی در آنجا باقی گذاشته و کاملا از سوی کاربران قابل مشاهده و لمس است، بازار سهام می باشد. افزایش نرخ ارز در داخل کشور باعث می شود تا:
 
  • دارایی های شرکت های فعال در بازار بورس که بر اساس نرخ دلار تنظیم می شود، افزایش یابد.
 
  • قیمت اجناس رو به افزایش باشد.
 
  • درآمدهای شرکت ها افزایش یابد.
 
  • پیش روی سرمایه ها به سمت بازار بورس و سایر بازارهای مالی نیز افزایش یابد.

ترکیبی از این موارد در حال حاضر در حال رونق بخشی به بازار بورس ایران هستند. قیمت و ارزش سهم های موجود در بازار بورس ایران دائما در حال تغییر و افزایش است و این بازار دقیقا در جهت عکس شرایط و وضعیت اقتصادی بازار در حال حرکت است. برای کسانی سرمایه های خود را برای سرمایه گذاری در بازارهای سهام بین المللی در نظر گرفته اند، بحث مدیریت ریسک نرخ ارز می تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد. برای مثال فرض کنید قیمت سهامی در بازار بورس خارج 15 درصد افزایش یابد و همزمان نرخ ارز داخلی 15 درصد کاهش یابد. نتیجه کلی این روند به این معنی است که سرمایه فرد دستخوش هیچ تغییری نشده است. (2)

روش های مدیریت ریسک نرخ ارز

ترفندهایی که در ادامه به آن ها اشاره می نماییم، می توانند به عنوان روش های کاربردی برای مدیریت ریسک ارز به کار گرفته شوند. مدیریت این ریسک می تواند سرمایه های گرانقدر شما را از خطر بسیار بزرگی در امان نگه دارد.
 
بستن قراردادها بر اساس پول داخلی
اولین ترفند برای شرکت ها در قراردادهای بین المللی این است که قراردادهای خود را با خارجی ها بر اساس پول ملی و داخلی ببندند. البته این موضوع چندان هم آسان نیست اما گاها شاهد هستیم که برخی از شرکت ها از این ترفند در حال استفاده هستند. شرکت های چینی این روش را برای راحت کردن خیال خود از ریسک نرخ ارز با بازارهای بین المللی در راس روش های مدیریتی خود قرار داده اند.
 
ایجاد تنوع در ارزهای پایه
شرکت ها می توانند برای بستن قراردادهای مختلف خود با یک شرکت و یک کشور، آن ها را با ارزهای مختلف و شرکت های مختلف ببندند. در این شرایط، نگرانی آن ها از بابت افت یکی از این ارزها کاهش خواهد یافت. داشتن یک پرتفوی متنوع به طور کلی در بازارهای مالی و مراوده های مالی روشی عالی برای کاهش ریسک است.
 
حضور در قراردادهای سلف و اختیار فروش بازار سهام سایر شرکت ها
یکی دیگر ارز روش های کاهش و مدیریت ریسک نرخ ارز در هنگام تبدیل آن به پول ملی، استفاده از چنین قراردادهایی در بازار سهام است. (3)
 
روش هجینگ
روش هجینگ به اصطلاح قفل کردن میزان سرمایه روی عددی خاص است تا از این طریق، نوسانات نرخ ارز تاثیری روی میزان دارایی های شما در تبدیل آن به پول ملی نداشته باشد. برای مثال فرض کنید شما با بستن یک قرارداد با کشور چین، سرمایه خود را به نرخ پول این کشور تغییر داده اید.

با توجه به اینکه کاهش نرخ ارز این کشور در داخل می تواند بر میزان درآمدها و دارایی های شما تاثیر منفی داشته باشد، با استفاده از روش هجینگ می توانید اقدام به قفل کردن دارایی های خود در بازار فارکس شوید. هج کردن به نوعی روشی برای بیمه کردن دارایی در یک نرخ ثابت است. (4)


جمع بندی و نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی ریسک نرخ ارز در ابعاد مختلف پرداختیم. نرخ ارزهای سایر کشورها در برابر پول ملی، دائما در حال تغییر و نوسان است. این نوسانات در صورت عدم کنترل ممکن است بر روی دارایی های کاربران تاثیر منفی بسیار زیادی داشته باشد. از این رو استفاده از روش ها و ترفندهای کاربردی مدیریت ریسک نرخ ارز برای کسانی که در بازارهای بین المللی معامله می نمایند، امری لازم و ضروری است.

کاربران می توانند با استفاده از ترفندهای ذکر شده از طریق بازار سهام در بازار بین المللی، ریسک های خود را کنترل نمایند و از آن برای کسب سود بیشتر و بالاتر استفاده کنند.

با اینکه در داخل کشور دائما در حال افت ارزش پول ملی هستیم، اما این موضوع نباید گول زننده شده و استفاده از ترفندهای مدیریت ریسک نرخ ارز را از یاد ما ببرد. به خصوص برای کسانی که در بخش واردات کار می کنند و مجبور به پرداخت هزینه ها بر اساس نرخ ارز خارجی هستند، عدم استفاده از این ترفندها می تواند باعث ایجاد آسیب های جبران ناپذیر در آینده شود.

پی نوشتها
  1. www.chetor.com
  2. www.modiremali.com
  3. www.jpbud.ir
  4. www.insights.nordea.com