بازار دلالی (Market Dealer)

یکی از نقاط بسیار جذاب بازار برای معامله گران، بازار دلالی است. تقریباً می توان گفت که هر کسی دوست دارد سر از فعالیت بازار دلالی در بیاورد. به همین منظور ما نیز در این مقاله قصد داریم تا شما را با بازار دلالی و مزایا و معایبش آشنا کنیم. البته در این بین به مقایسه بازارهای مشابه نیز می پردازیم تا به شما اطلاعات بسیار خوب و مفیدی را در مورد این بازار و کاربردهایش بدهیم، پس با ما همراه باشید تا در کنار هم به بررسی دقیق تر بازار دلالی بپردازیم.
 

منظور از بازار دلالی چیست؟

بازار دلالی بخشی از بازار مالی است که در آن چندین دلال قیمت های پیشنهادی خودشان را برای یک سهم و یا یک ابزار خاص ارائه داده و عملیات خرید و یا فروش را انجام می دهند. دلال ها در این بازار حکم بازارسازها را دارند، چراکه آن ها با قیمت های خودشان بازار را به گردش در می آورند و موجب می شوند تا خرید و فروش در بازار انجام می شود.

اوراق قرضه و مبادلات خارجی در صدر پرطرفدارترین محصولات مورد معامله در بازار دلالی به حساب می آیند. می توانیم از بازار نزدک NASDAQ به عنوان یک نمونه بسیار خوب و برجسته از بازار دلالی نام ببریم .لازم به ذکر است که از بازار دلالی تحت عنوان بازار خارج از بورس یا otc نیز یاد می شود. (1)

هدف اصلی و نقش بازار دلالی چیست؟

یک بازار دلالی به بازرگانان یا فروشندگان اجازه می دهد تا از منابع مالی خودشان برای انجام فعالیت های تجاری، تحقیق و پشتیبانی مشتریان سرمایه گذار خودشان استفاده کنند. علاوه بر این، سازندگان بازار دلالی محدودیت های بازار حراج یا کارگزاری را نیز ندارند. در این بازار ممکن است فروشندگان زیادی در بازار برای یک سهم موجود باشد که پول خودشان را در یک سهام معین، سرمایه گذاری کرده باشند.

یکی از بهترین نمونه های این نوع بازار، NASDAQاست. فروشندگان در این قسمت از بازار قادر به حرکت سریع به سمت سفارشات برای انجام عملیات خرید و فروش و تعامل آزادانه در هنگام تحقیق و آنالیز هستند. توجه داشته باشید که موارد ذکر شده از مزایای اصلی بازار فروش به حساب می آیند. توانایی حرکت سریع در خرید و فروش اوراق بهادار در بازار دلالی به معنای داشتن فرصت های بیشتر برای به دست آوردن سود های کلان و به حداقل رساندن میزان ضرر در هر سرمایه گذاری است.

یک بازار فروش می تواند بر روی هر نوع کالایی از جمله سهام و خزانه داری متمرکز باشد. به طور کلی، نمایندگی ها برای مشارکت در این نوع بازارها باید شرایط و مقررات بسیار محکم و سختگیرانه ای را رعایت کنند. درصورتی که یک دلال یا سازنده ی بازار اگر بخواهد خارج از مقررات مربوط به تجارت عمل کند، ممکن است به طور موقت محدود گردد یا برای مدتی از تجارت اخراج شود. (1) و (2)

تفاوت دلالی و کارگزاری چیست؟

برای انجام معامله در بازار سرمایه توسط کارگزاری باید یک خریدار و فروشنده مشخص وجود داشته باشد، چرا که بدون وجود همزمان هر یک از آن ها، معامله صورت نمی گیرد. این در حالی است که در بازار دلالی، خریداران و فروشندگان سفارش های خودشان را به صورت جداگانه و مستقل در اختیار دلال ها قرار می دهند. 

به نوعی می توان گفت که دلال ها در بازار دلالی، نقش سازندگان بزرگ یا به اصطلاح بازار ساز ها را ایفا می کنند. در لیست زیر نیز تعداد دیگری از تفاوت های بین کارگزاری و دلالی را برای شما گردآوری کرده ایم: 
 
  • کارگزاران، معاملات و تجارت به نمایندگی از یک شخص انجام می دهند، در حالی که در دلال ها معاملات را از طرف خودشان انجام می دهند و نماینده شخص خاصی نیستند.
 
  • کارگزاران با اعتبار موجود در حساب مشتریان خودشان معامله می کند، در حالی که دلال ها از جیب خودشان برای معاملات مایه می گذارند و پول حاصل از فروش را نیز در حساب خودشان ذخیره می کنند.
 
  • کارگزاران برای انجام هر معامله، کمیسیون دریافت می کنند،  این درحالی است که دلال ها سود خودشان را از حذف اختلاف بین قیمت عرضه و تقاضا به دست می آورند.
 
  • کارگزاران این اجازه را ندارند که تحت اختیار خودشان اقدام به معامله نمایند و در صورت درخواست مشتری خودشان اقدام به خرید و فروش یک سهم می کنند، در حالی که دلال ها آزادی عمل بیشتری را از این حیث دارا هستند. (1)

تفاوت بازار دلالی و بازار حراجی چیست؟

در بازار های دلالی، فروشندگان و خریداران همدیگر را نمی بینند از پیشنهادات یکدیگر با خبر نمی شوند، چرا که سر و کار آن ها فقط با دلال است و معامله را با دلال انجام می دهند. اما حراجی یک بازار است که در آن خریداران و فروشندگان به صورت همزمان پیشنهادات خود را ارائه می دهند و با ایجاد یک فضای رقابتی، محصول به بالاترین پیشنهاد فروخته می شود.

در بازار دلالی، هر دلال به عنوان یک بازار ساز به حساب می آید که قیمت پیشنهادی خودش را به خریدار و فروشنده ارائه می دهد. از طریق این کار او سهم و اوراق بهادار را تهیه می کند و متعاقباً پس از اینکه یک مشتری یا سرمایه گذار قیمتی را که دلال روی سهم می گذارد را بپذیرد، معامله انجام می شود. اما در طرف مقابل و در یک بازار حراجی، خریداران و فروشندگان بالقوه در یک بستر مشترک همدیگر را ملاقات می کنند و به معامله می پردازند. آن ها طبق قواعد و قوانین حراج، قیمت های پیشنهادی خودشان را ارائه می دهد و معامله وقتی صورت می گیرد که کسی قیمت بالاتری نسبت به آخرین قیمت پیشنهادی ارائه ندهد.

در بازار دلالی طبقه معاملات متمرکز وجود ندارد. بازار نزدک NASDAQ نمونه ی بسیار خوبی از این مورد است. این در حالی است که بازار حراج دارای یک طبقه تجاری متمرکز است، بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE نمونه خوبی از بازار حراجی محسوب می‌شود.

در بازار دلالی ممکن است چندین فروشنده مختلف وجود داشته باشند، اما در بازار حراجی فقط یک فروشنده وجود دارد که با بررسی پیشنهادات و مقایسه قیمت ها، فعالیت خریداران در محل حراجی را کنترل می نماید.

 از طرفی در بازار دلالی، شفافیت بالایی وجود ندارد چرا که فروشنده جنس را نزد خودش نگه می دارد و با شما به صورت مجازی در ارتباط است، اما در بازار حراجی، شما فروشنده و سایر خریداران را در یک محیط می بینید همین موضوع باعث می شود تا شفافیت بیشتری بر معاملات حاکم شود. (3) و (4)

چه عواملی بر بازار دلالی تاثیرگذار هستند؟

در ابتدا لازم است شما را با مفهوم قیمت پیشنهادی برای خرید و فروش آشنا نماییم، چرا که یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار روی بازار دلالی همین قیمت های پیشنهادی برای خرید و فروش است. همانطور که در قسمت های قبلی به آن اشاره کردیم، دلال می تواند نقش یک بازارساز را در معاملات ایفا می نماید و با ارسال قیمت پیشنهادی خود برای خرید یک سهم و یا فروش آن، بازار مورد نظر خود را ایجاد کند. یک دلال می تواند از دو راه مختلف بازار را کنترل نماید:
 
۱. قیمت پیشنهادی برای خرید یا Bid
قیمتی است که یک دلال تمایل دارد سهم را با آن خریداری کند.
 
۲. قیمت پیشنهادی برای فروش یا Ask
 قیمتی است که یک دلال تمایل دارد سهم را با آن بفروشد.

توزیع قیمت پیشنهادی یا bid ask spread نشان دهنده ی میزان تفاوت بین قیمت پیشنهادی برای خرید و قیمت پیشنهادی برای فروش یک سهم در بازار است.

به عبارت ساده تر، bid ask spread تفاوت بین بالاترین قیمتی پیشنهادی خریدار و پایین ترین قیمتی پیشنهادی فروشنده است. به طور کلی می توان گفت که این فاکتور به ما نشان می دهد که دو طرف معامله چقدر با انجام موفقیت آمیز معامله فاصله دارند. (5) و (6)

بازار دلالی چه مزایا و معایبی دارد؟

بازار دلالی هم مانند هر بازار دیگری دارای مزایا و معایبی است که آگاهی از آن ها برای درک بهتر بازار ضروریست؛ بهتر است برای شروع از مزایای بازار دلالی برایتان بگوییم.
 
  • مزایای بازار دلالی
  • شخص ثالثی به عنوان واسطه در تجارت به سبک بازار دلالی وجود ندارد، چرا که همه ی نمایندگی ها فارغ از خریدار و یا فروشنده بودن، صرفاً با استفاده از حساب شخصی خودشان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می کنند.
  • یکی دیگر از مزایای بسیار ویژه در بازار دلالی این مورد است که امکان دسترسی سریع و آسان به فعالیت های تجاری وجود دارد، زیرا فروشنده با استفاده از حساب کاربری خودش معامله می کند و همین مورد، روند انجام معامله را سریع و آسان می کند.
 
  • باید توجه داشته باشید که زمان عامل مهمی در معاملات اوراق بهادار است، مدت زمان لازم برای اتفاق افتادن نوسان ها در قیمت بسیار کم است. در این بین یک معامله گر برای اینکه حداکثر بازده را از یک معامله - بدون اتلاف وقت - کسب کند، باید سریع اقدام نماید. بازار دلالی به معامله گران این امکان را می دهد که سرعت را به حداکثر برسانند.
 
  • مکان متمرکزی برای فعالیت بازار دلالی وجود ندارد. نمایندگی ها می توانند معامله را به صورت کاملاً الکترونیکی انجام دهند. بازار دلالی قابلیت دسترسی آسان را به نمایندگی هایی که در قسمت های مختلف مستقر هستند، می دهد. (3) و (4)
 
  • از آنجا که مشارکت شخص ثالث وجود ندارد، هیچ پولی صرف هزینه های معاملاتی و کمیسیون ها نمی شود.
 
  • بازار دلالی این امکان را به فروشنده می دهد تا با استفاده از منابع اطلاعاتی خود، تحقیقات لازم را انجام داده و هر چه سریعتر وارد معاملات شود.
 
  • این بازار توانایی واکنش سریع در مورد حرکات بازار و گرفتن بهترین بازخورد و در نتیجه به حداقل رساندن ضرر را دارد. (6)
 
  • معایب بازار دلالی
  • در بازار دلالی همه ی فعالیت ها توسط معامله گران انجام می گردد و کامپیوتر ها نقش خاصی در معاملات ندارند.
 
  • قیمت گذاری سهام یا کالا در بازار دلالی ممکن است مناسب و منصفانه نباشد، چرا که در این بازار فاکتوری به نام دامنه مناقصه وجود ندارد.
 
  • دانش و اطلاعات یک متخصص برای برخی معاملات لازم است. متخصص کسی است که در مورد بازار تجربه و دانش دارد و می تواند از فرصت های ایجاد شده، بهتر استفاده کند. یکی از معایب بازار دلالی این است که این بازار نمی تواند از تخصص یک متخصص استفاده کند زیرا در معاملات بازار دلالی شخص سومی وجود ندارد. (3) و (4)
 
  • فروشندگان به نوعی ایجاد کننده ی بازارهای جدید نیز هستند و احتمال دستکاری و ایجاد گمانه زنی ها در مورد قیمت ها از این طریق نیز وجود دارد. (6)


 
جمع بندی و نتیجه گیری
بازار دلالی با بسیاری از بازارهای موجود در فضای اقتصادی متفاوت است. مهمترین بخش در نحوه انجام عملیات و سادگی آن است. این بازار با پتانسیل بالقوه بسیار بالای خود می تواند بر سهام و اوراق خزانه داری متمرکز شود.

یکی دیگر از ویژگی های خاص این بازار، وجود تعداد زیادی از فروشنده هاست که به نوعی تنور رقابت را در این بازار داغ نگه می دارند. طبیعتاً آگاهی از مفاهیم این بازار و آشنایی با آن ها،  ما را در راه تجارت مان کمک خواهد کرد و به همین دلیل در این مطلب به بررسی کامل این موضوع پرداختیم.

پی نوشتها
  1. www.investopedia.com
  2. www.wisegeek.com
  3. www.wallstreetmojo.com
  4. www.financial-dictionary.thefreedictionary.com
  5. www.corporatefinanceinstitute.com
  6. www.junior-broker.com