بازار بورس ایران و فارکس

برای شروع بحث ابتدا نگاهی اجمالی به انواع بازارهای جهانی خواهیم داشت که عبارتند از:
 
بازار سهام
که از جمله قدیمی ترین نوع سرمایه گذاری شناخته شده است. در این بازار، سهام و برگه­ های مربوط به سهام مبادله می شوند. برای معاملات مربوطه سهام داران در یک مکان مشخص گرد هم جمع می­آیند. از جمله بازارهای سهام به این روش به بـورس توکیـو، لنـدن و نیویـورک می­توان اشاره نمود.
 
 بازار کالا
نوعی بازار سازمان نیافته است که کالاهای مختلفی مانند پنبه، ذرت، شـکر، قهـوه،  غلات و همچنین فلزات با ارزش در آن معامله می­شوند. قسمت عمـده خرید و فروش و تحویل معاملات این بورس به صورتی است که برای آینده برنامه ریزی می شود. از جمله ایـن بازارهـای با این نوع فعالیت مـی­تـوان بـه بـازار شیکاگو اشاره نمود.
 
بازار مبادلات ارزی
که با نام Forex  شناخته می شوند، بازاری جهانی جهت خرید و فروش ارز است و در واقـع از دو کلمه  Exchange Foreign به معنای تبادل ارز تشکیل شده است و بزرگتـرین بـازار مـالی دنیاسـت. در ادامه این مهم را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
 
بازار اوراق قرضه
در این نوع بازار که در زبان انگلیسی به نام Bond market و با نام دیگر بازار درآمد ثابت نیز شناخته می شود، مشارکت کنندگان می توانند قرض جدید منتشر کنند که به نام بازار اولیه نامیده می شود، از طرفی آن ها می توانند با اوراق بهادار بدهی که به طور معمول به شکل اوراق قرضه خرید و فروش می شوند، وارد این نوع بازار شوند که به نام بازار ثانویه شناخته می شود.

تاریخچه مختصر فارکس

برخلاف بازارهای سهام، که می تواند ریشه های آن را در سال های خیلی دور ردیابی کرد،  بازار فارکس در زمره ی بازارهای جدید و به روز دسته بندی می شود. به دیگر سخن بازار مدرن فارکس یک اختراع مدرن در مبحث مالی است. در سال ۱۹۸۷، شخصی به نام پل تودر جونز یکی از مدیران مشهور بازار وال استریت متوجه موج نزولی در بازار بورس نیویورک شد.

جونز با موج نزولی اقدام به فروش آتی شاخص بورس داوجونز کرد و در یک روز بیش از ۶۰ درصد کل سرمایه خود را سود کرد. تصمیم او اولین قدم در راستای ایجاد بازارهای خارج از بورس بود که در نهایت نیز با نتیجه ای مثبت همراه شد. (1) و (2)

بازار فارکس طی چند دهه گذشته بسیار رواج یافته و شاهد رشد عظیمی در 30 سال گذشته بوده است. در اینجا روند سوددهی آن را با جزئیات بیشتر مورد بررسی قرار می گیرد:
 
  • - 5 میلیارد دلار
 
  • - 600 میلیارد دلار
 
  • - 1 تریلیون دلار
 
  • - 1.5 تریلیون دلار
 
  • - 3 تریلیون دلار
 
  • - 4 تریلیون دلار
 
  • - 5.3 تریلیون دلار
 
  • - 5.5 تریلیون دلار

همانطور که مشاهده می­کنید حجم سوددهی فارکس بین سال های 2001 و 2017 ، 267 درصد و بین 2010 و 2017 40 درصد افزایش یافته است. این آمار رشد چشمگیری را در این عرصه نشان می دهد و گویای این مهم است که بازار  مبادله ارز چه میزان اهمیت دارد. (3)

بازار فارکس چیست؟

همان طور که قبلا نیز اشاره شد یکی از بزرگترین، کاراترین و پویاترین بازار مالی در جهان بـا گـردش مـالی روزانـه 1/5 تریلیـون دلار 30 برابر حجم معاملات روزانه بازار سهام و اوراق قرضه و خزانه­داری آمریکا با نام فارکس خوانده میشود. فارکس به مجموعه ای از مؤسسات بین­المللی مانند بانک­ها اطلاق مـی­شـود کـه بـه تجـارت و یـا مبادلـه ارز می­پردازند و اغلب واژه اختصاری فارکس (Forex) و یا اف ایکس  (FX)برای اشـاره بـه ایـن بـازار استفاده می­شود. از سوی دیگر، از آنجایی که فاقد سازمان مرکزی برای تنظـیم سفارشـات اسـت بـازار خارج از بورس نیز خوانده می­شود.

به طور مثال اگر شما در ایالات متحده زندگی می­کنید و می خواهید کالایی را از فرانسه خریداری کنید، چه شما و چه شرکتی که کالا را از آن خریداری می­کنید، باید ارز مورد نظر کشور دوم را در نظر بگیرید. این بدان معنی است که وارد کننده ایالات متحده باید ارزش معادل دلار آمریکا را به یورو مبادله کند.

در مورد مسافرت نیز هم همینطور است. یک گردشگر فرانسوی در مصر نمی تواند یورو بپردازد تا اهرام مصر را ببیند زیرا این ارز در آن محل پذیرفته نیست. به این ترتیب، توریست مجبور است یورو را برای ارز محلی، در این مورد پوند مصر، با نرخ ارز فعلی مبادله کند. (1)
 

تفاوت های بازار فارکس و بورس

همان طور که بر همگان روشن است بازار بورس یک نهاد مالی است که برای جمع آوری و هدایت سرمایه­های کوچک و بزرگ و در عین حال تأمین منـابع مالی مورد نیاز واحدهای تولیدی در راسـتای توسـعه اقتـصادی مورد استفاده قرار می گیرد. سـرمایه ­گـذاران بـازار خریـد و فروش سهام صرفاً با مقاصد انتفاعی و اهداف سودآوری در این فعالیت اقتصادی شرکت مـی­کننـد. در این رابطه شناسایی عوامل مؤثر و تعیین کننده حجم و نـوع انتخـاب مجموعـه متنـوع اوراق بهـادار سرمایه­گذاری شده دارای اهمیت است.

مطالعات متفاوت از فرایند کسب بازده این بازار نشان داده که مزیت اصلی این بازار، ویژگی گشت تصادفی آن و یا غیرقابل پیشبینی بودن بـازده آتـی این نوع سرمایه گذاری است. به دیگر سخن اهمیت وجود و یا عدم وجود گشت تـصادفی نـرخ­های بـازده یــک بــازار تــأثیرات بــسیاری در مدل­های قیمت­گذاری سهام، میزان کارایی بـازار و در نهایـت توسـعه اقتـصادی یک کشور دارد.



برای ثبت نام در این نوع بازار کافی است در وهله­ی اول کارگذار خود را انتخاب کرده و سپس کد بورسی و یا کد معاملاتی خود را دریافت کنید. در مرحله دوم با استفاده از کد بورسی خود در سامانه سجام ثبت نام کرده و قدم اول در مسیر معاملاتی خود را بردارید. در کشور ما ساعت کاری مشخصی برای فعالیت در این بازار (8 صبح تا 30/12 ظهر) در نظر گرفته شده است. به طور کلی در بازار بورس می توان سود خود را به دو صورت سود خالص و سود تقسیم پذیر دریافت نمود.

سود خالص عبارت است از درآمد شرکت در همان سال منهای هزینه ها و استهلاک ها و سود قابل تقسیم نیز در صورتی بین سهام داران تقسیم می شود که در انتهای سال مالی شرکت مذکور سودی برای تقسیم کردن داشته باشد. برای احتساب این مهم ابتدا زیان­های انباشته شده از سال های قبل، اندوخته های قانونی در صورت لزوم و مالیات مربوطه کسر و در نهایت سود باقی مانده تقسیم خواهد شد.

بزرگترین تفاوت میان بازار بورس و بازار فارکس در در دسته بندی دارایی های آن دو مورد بررسی قرار می­گیرد. بورس بازار سهام هاست و فارکس بازار ارزها. با توجه به شاخص هایی که برای اندازه گیری ریسک در هر کدام از این بازرها مورد استفاده قرار می گیرد، می توان این گونه اذعان داشت که بازار فارکس از ریسک کمتری برخوردار است؛ زیرا ارزها دارای کمترین نوسانات و جزو مطمئن ترین دارایی ها به حساب می آیند.

تجارت ارز در بازار فارکس به صورت الکترونیکی بدون نسخه (OTC) انجام می شود، بدین معنی که تمام معاملات از طریق شبکه­ های رایانه ­ای بین تاجران در سراسر جهان انجام می شود و نه در یک مبادله متمرکز. بازار به صورت 24 ساعته در روز، پنج روز و نیم در هفته باز است و ارزها در مراکز مهم مالی لندن، نیویورک، توکیو، زوریخ، فرانکفورت، هنگ کنگ، سنگاپور، پاریس و سیدنی در سراسر جهان معامله می شوند.

هر منطقه زمانی این بدان معنی است که با پایان یافتن روز تجارت در ایالات متحده، بازار فارکس دوباره در توکیو و هنگ کنگ آغاز می شود. به این ترتیب، بازار فارکس می تواند در هر ساعت از شبانه روز بسیار فعال باشد و نرخ ارز دائماً تغییر کند. جهت ثبت نام در این بازار نیز باید در ابتدای امر بروکر یا همان کارگذار مطمئن جهت شروع کار را انتخاب کرده و با افتتاح حساب و شارژ آن به دنیای خرید و فروش ارزها بپیوندید.

نحوه واریز و برداشت سود در این بازار به صورت اینترنتی است که با توجه به توافقات انجام شده با کارگذار خود می توان میزان سود برداشتی را اعلام و بانک مقصد آن سود را معرفی کرد. (1)



دیگر تفاوت چشم گیر میان بورس و فارکس در وجود ویژگی به نام اهرم در بازار مدرن است. این مهم همانند تیغه­ای دولبه علاوه بر اینکه می تواند ویژگی این بازار به حساب آید، در عین حال می تواند بدی­هایی نیز داشته باشد. اهرم نتیجه استفاده از سرمایه وام گرفته شده به عنوان منبع تأمین اعتبار هنگام سرمایه گذاری برای گسترش پایه دارایی شرکت و تولید بازده سرمایه ریسک است.

اهرم یک استراتژی سرمایه گذاری برای استفاده از وام های قرض گرفته شده برای افزایش بازده احتمالی یک سرمایه گذاری است. استفاده از این ابزار مهم نیازمند تجربه و ریسک پذیری بالایی است زیرا در در دنیای تجارت، یک شرکت می تواند از اهرم ها برای تولید ثروت سهامداران استفاده کند، اما در صورت عدم موفقیت در این امر، هزینه بهره و ریسک اعتباری پیش فرض ارزش سهامداران را از بین می برد. (4)

نکته دیگری در که در بازار فارکس به عنوان وجه تفاوتی با بازار بورس در نظر گرفته می شود، پتانسیل سوددهی در بازارهای صعودی و نزولی است. در بازار ارز معامله را هم با فروش و هم با خرید می­توان آغـاز کـرد. بـه ایـن معنا که می­توان یک ارز را در قیمت بالاتر فروخت و پس از کاهش قیمت همان ارز را خریـد و در نتیجه از هر دو طرف سود جست.

با توجه به ریسک پذیری بازارهای مالی رایج ترین ابزار مقابله با ریسک در بازار فارکس، سفارش محـدود و دسـتور توقـف زیـان است. سفارش محدود به معنای حداقل و حداکثر قیمتی که باید پرداخت و یا دریافت شود مورد بررسی قرار می گیرد و یا استفاده از دستور توقف زیان نیز می توان از وقوع زیان های بالقوه جلوگیری نمود. در بازار بورس نیز می توان با شنخات کامل از سنجه های مربوطه، میزان ریسک های احتمالی را اندازه گیری کرد. 


نتیجه گیری و جمع بندی
در نهایت مـی­تـوان گفت،  ابعـاد جهـانی بـازار فـارکس  است کـه آن را در جایگـاه به خـصوصی قـرار داده اسـت و اصلی ترین وجه متمایزکننده این نوع بازار از بازار بورس محسوب می‌شود. شناخت کامل مفاهیم و ریسک های ناشی از هر دو بازار ذکر شده، در کنار تحلیل روانشناسی بازارها مهم ترین اصل ورود به دنیای بازارهای مالی است. با توجه به مواردی که ذکر شد، تصمیم گیری درست با شناخت کامل از هر کدام از این موارد می تواند بهترین روش را برای سرمایه گذار معرفی کند.

پی نوشتها
  1. www.investopedia.com
  2. www.amozesheforex.com
  3. www.admiralmarkets.com
  4. www.investopedia.com