«بی بی ماه بیگم» یکی از بانوان استان چهار محال و بختیاری است که در سال های دور با وقف املاک خود سفره ای از محبت برای ایتام گسترانیده که در حال حاضر بسیاری از اقشار مختلف نان آور این سفره شدند. موقوفه کانون فرهنگی و تربیتی امام صادق (ع) شهرکرد از جمله موقوفه مرحوم بی بی ماه بیگم صمصام بختیاری است.
 
شناسنامه
 -   تولد
 1336 ه.ش  درگذشت
 -  علت درگذشت
 تخت فولاد اصفهان تکیه فندرسکی در آیینه‌ خانه آرامگاه بختیاری‌ ها  آرامگاه
 ایرانی  ملیت
 اسلام  دین
 شیعه  مذهب
-  دیگر نام ها
-  تحصیلات
-  دانشگاه
 خیر، ساخت پرورشگاه، مدارس و مراکز نیکوکاری  زمینه فعالیت
 -  سبک
 -  سال های فعالیت
 آثار مهم
 -  جایزه ها
 -  وبگاه رسمی
 مرتضی‌ قلی خان صمصام  همسر
 احمدقلی صمصام  فرزندان
 عباس قلی خان بختیاری  والدین

زندگی نامه

بی بی ماه بیگم همسر اول مرتضی‌ قلی خان صمصام، دختر عباس قلی خان بختیاری و خواهر حاج سلطان‌ علی شهاب‌ السلطنه بختیاری است؛ در سال ۱۳۲۰ ه.ش که حمله نیروهای متفقین به ایران چهره همه چیز را دگرگون کرد و با تبعید رضاشاه دوران زندانی خانگی مرتضی‌ قلی خان و خانواده‌اش بسر آمد و فرصتی پدید آمد که آزادانه به سرزمین بختیاری بازگردند، مرتضی‌ قلی خان صمصام بختیاری می‌توانست به شلمزار بازگردد ولی با توجه به اوضاع کشور تصمیم گرفت در تهران بماند و امور شلمزار و قلعه این شهر را به پسرش امیر بهمن و همسرش بی‌ بی ماه بیگم بسپارد.

بی‌ بی ماه بیگم زنی زرنگ و باهوش بود، ایشان با علاقه و اشتیاق زیاد روزنامه می‌خواند و به مسائل روز توجه می‌نمود، طرفدار دادن حق رأی به زنان و شرکت زنان در انتخابات بود.
 
درگذشت
در نهایت، در سال 1336 ه.ش در همان اتاقی که در پرورشگاهی که برای پسران بی‌سرپرست و بی خانواده بختیاری ساخته بود، برای خود در نظر گرفته بود دار فانی را وداع گفت و با ساخت پرورشگاه از خود یادگار و نامی نیک در چهار محال و بختیاری و در ایران به جای گذاشت، بعد از وفات در تخت فولاد اصفهان تکیه فندرسکی در آیینه‌ خانه آرامگاه بختیاری‌ها مدفون شد.

پس از درگذشت بی‌ بی، ورثه وی اقدام به تنظیم وقف نامه رسمی تحت شماره ۴۱۷۴۴ در تاریخ ۱۳۳۶/10/18 ه.ش در دفترخانه ۱۹ اصفهان نموده و پرورشگاه را بر اطفال فقیر و یتیم که حق تقدم دارند بر اطفال فقیر به ثبت رسمی رساندند.

سمت و فعالیت ها

فعالیت های اجتماعی
در سال ۱۳۲۲ ه.ش که استان چهار محال و بختیاری شکل گرفت و مرتضی‌ قلی خان صمصام بختیاری به استانداری آن برگزیده شد این فرصت پیش آمد تا بی‌ بی ماه بیگم به آرزوی دیرینی که داشت جامه عمل بپوشاند.

آرزوی وی ساختن پرورشگاهی برای پسران بی‌سرپرست و بی خانواده بختیاری بود، وی در مورد دختران زیاد دل‌نگران نبود زیرا فکر می‌کرد آن‌ها ازدواج می‌کنند و خانواده خود را تشکیل می‌دهند ولی با تجربه‌های که در ایل داشت می‌دانست پسران بی‌سرپرست و بی خانواده شانس خیلی کمی برای ساختن زندگی خود دارند.
 
موقوفات
در مجموع، 6 دانگ عرصه و اعیان پرورشگاه ایتام و چند باب مغازه ویژه ایتام از وی به یادبود باقی مانده است.

«بی بی ماه بیگم بختیاری» از بانوان برجسته استان چهار محال و بختیاری است که اوایل قرن معاصر با وقف املاک وسیع و با ارزش، مدارس و مراکز نیکوکاری بزرگی را در مرکز استان بنیان نهاد که منشاء خدمات فراوانی گردید و بسیاری از بزرگان و نخبگان قدیم استان در مراکز و مدارسی که وی تاسیس نمود راه ترقی را طی نمودند.

در طول تاریخ همیشه افرادی بودند که با کار های خیر خود نامی نیکو از خود بر جای گذاشته اند و همیشه مردم از آنها یاد می کنند. اگرچه افراد نیک اندیش و خیری بسیاری نیز بوده اند که نامی از آنها فاش نشده است. در میان افراد خیر استان چهار محال و بختیاری بانوی خیری برای اولین بار در شهرکرد در عرصه وقف وارد شد که عمل او مردم را به سمت عمل خیر می کشاند و اقدام او موجب شده است که امروز همه قشر های مختلف مردم در همراهی با این قدم خیر عمراه شوند.

این بانوی بختیاری که نام او بی بی ماه بیگم صمصام بختیاری است همسر مرتضی قلی خان بختیاری (فرزند صمصام السلطنه) بود، بسیاری از بزرگان و نخبگان قدیم استان در مراکز و مدارسی که وی در دهه ۱۳۱۰ به بعد تاسیس نمود راه ترقی را طی نمودند. اولین مدارس استان نیز توسط خوانین بختیاری در شهرکرد (مرکز استان) ـ جونقان ـ بروجن ـ شلمزار ـ سورشجان و… تأسیس گردید. بی بی ماه بیگم ایتام و بچه های فقیر را بسیار دوست داشت و اغلب این کودکان را در خانه خود غذا می داد.
 

بی بی ماه بیگم  بختیاری برای کمک به ایتام املاک خود را وقف کمک به ایتام می کند که این اقدام او  تبدیل به یک پرورشگاه ایتام و تعدادی مغازه تجاری برای تأمین هزینه های ایتام می شود.

بعد از انقلاب این موقوفه تغییراتی کرد از جمله اینکه مجتمع تجاری امام صادق (علیه السلام) در قسمتی از موقوفه و مجتمع تجاری – خدماتی که توسط واقف حاج عبدالله موسوی در زمینی به مساحت ۱۲ هزار مترمربع ساخته شدند و امروز کودکان بی‌سرپرست در مکانی با عنوان کانون فرهنگی و تربیتی شبانه‌روزی اما صادق (ع) شهرکرد در زمین همین موقوفه نگه‌داری می‌شوند.

در نهایت اقدام به ساخت پرورشگاهی که شامل یک سری اتاق خواب برای کودکان، کلاس‌های درس اتاق‌های مدیر و آموزگاران، اتاق‌هایی برای بی‌ بی و خدمتکارش، آپارتمانی در ورودی مرکز برای سرایدار و خانواده‌اش، آشپزخانه و انباری و. . . کرد که مدیریت این مجموعه در آن زمان به عهده خود بی‌ بی بود.
 
درباره موقوفه
وقوفه کانون فرهنگی و تربیتی امام صادق (علیه السلام) شهرکرد از جمله موقوفه مرحوم بی بی ماه بیگم صمصام بختیاری سال ها است که با تحت پوشش قرار دادن کودکان یتیم و بی سرپرست گامی در مسیر رضای خداوند و خدمت به این قشر آسیب پذیر جامعه بر دارد.

زمین این مجتمع بزرگ در سال ۱۳۳۰ توسط خانم بی بی ماه بیگم بختیاری با نیت نگهداری از ایتام وقف شد و در سال ۱۳۷۰ه.ش مجتمع تجاری بسیار بزرگ مشتمل بر ۲۰۰ مغازه در قسمتی از این زمین ساخته شد و در سال تحصیلی ۸۱-13۸۰ه.ش توسط خیری دیگری به نام سید عبدالله موسوی یک باب ساختمان چهارطبقه به مساحت دو هزار ۸۶۰ متر مربع برای اسکان ایتام بی بضاعت ساخته شد.

در حال حاضر حدود ۱۴۶ بچه یتیم پسر در این پرورشگاه زندگی می کنند و از خدمات مختلف بهره می برند. نکته قابل توجه این است که در حال حاضر بسیاری از خیران آمده اند و خدمات رایگان به بچه های یتیم این پرورشگاه ارائه می دهند.

پزشکان به صورت رایگان بچه های این پرورشگاه را ویزیت می کنند. کفاش و آرایشگربه صورت رایگان خدمات تعمیر و کوتاهی موی سر این کودکان را پذیرفته اند. خیر دیگری خرید تمام لباس های ایتام این پرورشگاه را بر عهده گرفته است و…
 

در نگاه دیگران

اشخاص
گفتگوی حجت الاسلام محسن غلامیان مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان چهار محال و بختیاری (در سال 1394 ه.ش)

ایشان به خبرنگار مهر گفت: بی بی ماه بیگم بانوی متدین بختیاری است که بزرگ ترین و شاخص ترین موقوفه شهرکرد را وقف کرده است.

وی اظهار داشت: آنگونه که بزرگان شهر برای ما از بی بی ماه بیگم نقل کرده اند، این بانوی بختیاری کودکان یتیم را بسیار دوست داشت و همیشه دوست داشت که برای بچه های یتیم کاری انجام دهد.

بخشی از عمارت بی بی ماه بیگم بختیاری در شهرکرد که هنوز وجود دارد، واقع در جنب مجتمع امام صادق (علیه السلام) شهرکرد و اداره اوقاف شهرستان شهرکرد در آن مستقر است.

وی ادامه داد: این بانوی بختیاری همیشه ایتام را در خانه خود غذا می داد و همیشه به ایتام محبت می کرد. وی بیان کرد: این خیر بختیاری در اواخر عمر خود املاک خود را برای ایتام وقف می کند و این عمل او موجب ساخت پرورشگاهی بزرگ در بهترین نقطه شهرکرد برای کودکان یتیم شد.

مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان چهار محال و بختیاری ادامه داد: این بانوی خیر بختیاری به فرزندان پسر خود وصیت می کند که املاک او را در مسیر کمک به ایتام هزینه شود و سه فرزند این بانوی خیر نیز سهم الارث خود را به همراه املاک مادر در مسیر کمک به ایتام قرار می دهند.

وی ادامه داد: وقف نامه ای جامع برای املاک این بانوی خیر نوشته شده است.

وی تاکید کرد: این اقدام بی بی ماه بیگم در قدم اول موجب شده که فرهنگ وقف در فامیل این بانوی چهار محالی ترویج پیدا کند و همسر او نیز بعد ها یک باغ بسیار بزرگ در شهرستان بروجن را وقف می کند.

در حال حاضر خیران بسیاری آمده اند و در کنار بچه های یتیم پرورشگاه بی بی ماه بیگم قرار گرفته اند و به این بچه ها کمک می کنندمدیر کل اوقاف و امور خیریه استان چهار محال و بختیاری یادآور شد: در وقف نامه بی بی ماه بیگم آمده است که فرزند یتیمی که بدون پدر و مادر است اولویت دارد به کودک فقیر دارای پدر و مادر و این امر نشان دهنده این است که این بانوی خیر چقدر ایتام را دوست داشته است.

وی عنوان کرد: حاج عبدالله موسوی خیری بود که راه بی بی ماه بیگم را ادامه داد و در مسیر ساخت این پرورشگاه گام برداشت. حجت الاسلام محسن غلامیان با اشاره به اینکه بی بی ماه بیگم با عمل خیرخواهانه خود سفره ای را پهن کرد که همه برای عمل نیک و خیر وارد شده اند، عنوان کرد: در حال حاضر خیران بسیاری آمده اند و در کنار بچه های یتیم پرورشگاه بی بی ماه بیگم قرار گرفته اند و به این بچه ها کمک می کنند.
 

گفتگوی حجت‌الاسلام حسن امیری مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهار محال و بختیاری (در سال 1398 ه.ش)
ایشان در گفتگو با جهانبین نیوز؛ اظهار کرد: بی بی ماه بیگم صمصام بختیاری یکی از بزرگ‌ترین واقفان در چهار محال و بختیاری است که توانسته با این اقدام خود هم سنت وقف را در استان نهادینه کند و این را می‌تواند از املاکی که بعد از ایشان توسط خانواده‌اش وقف شد متوجه شد و هم با به جای گذاشتن پرورشگاهی بزرگ زمینه زندگی و ادامه تحصیل دانش‌آموزان بسیاری را فراهم آورد.
 
وی با اشاره به وقف‌نامه به جای مانده از بی بی ماه بیگم افزود: در این وقف‌نامه اولویت را به کودکان پسر و یتیمانی که پدر و مادرشان را از دست داده‌اند، داده شده است و در سال تحصیلی 98-1397ه.ش بیش از 85 دانش‌آموز پسر مقطع راهنمایی از امکانات شبانه‌روزی این مرکز استفاده می‌کنند.

منابع:
1. شبکه اطلاع رسانی دانا
2. خبرگزاری مهر
3. وبسایت سرزمین ما
4. خبرگزاری ایکنا
5. پایگاه جهانبین خبر