توسعه کسب و کار خانگی عامل مهمی در رفع معضل بیکاری و تحقق جهش تولید

رهبر معظم انقلاب اسلامی سال جدید را با توجه به معضلات اقتصادی کشور، جهش تولید نام گذاری کردند. ضرورت انتخاب این عنوان به وضعیت اقتصادی کشور در سال های اخیر برمی گردد. کشور ما در زمینه تولیدات و صنایع داخلی با مشکلاتی اساسی روبرو بوده است و همین امر سبب شده تا حدودی در حالت وابسته باقی بماند.

کسب رتبه پایین کشور ایران در نمودار شاخص جهانی کسب و کار، لزوم تحقق جهش تولید را افزایش داده است. کشور ما ایران در اقتصاد خرد و کلان با چالش های مختلفی روبرو شده که وجود این چالش ها رهبر و اعضای دولت را به تفکر و چاره اندیشی وادار کرده است.

از جمله مواردی که منجر به انتخاب عنوان جهش تولید برای سال جدید شده است باید به موارد زیر اشاره کنیم. عدم استفاده بهینه از نیروی انسانی و نیروی کار، عدم تناسب الگوهای مصرف، فساد مالی و اداری، عدم ثبات اقتصادی و فراهم نکردن بستری مناسب برای ایجاد کسب و کارهای خرد و بزرگ. (1)

در واقع مسیر حرکت اگر به سمت جهش تولید باشد، کشور توانایی مقابله با انواع تحریم ها را به دست خواهد آورد. تورم از دیگر مشکلات مربوط به اقتصاد ایران است که در سال های اخیر رشد نگران کننده ای داشته است. جهش تولید با برنامه ریزی مناسب و عملکرد صحیح مدیران می تواند از اقتصاد در برابر تورم محافظت کند.

بیکاری معضل دیگری از مشکلات کشور است که بسیاری از جوانان با آن دست و پنجه نرم می کنند. جهش تولید در مسیر تحقق، درصد قابل توجهی از نرخ بیکاری را کاهش خواهد داد. با توجه به وضعیت تحریم ها و درآمدهای ناشی از فروش نفت، جهش تولید تلاش می کند تا بخش های دیگری از توانایی و ظرفیت بالقوه کشور را برجسته سازد.

در حال حاضر اقتصاد بیش از هر موضوع دیگر به عنوان بخش آسیب پذیر کشور ایران شناخته می شود. نام گذاری سال جدید تحت عنوان جهش تولید این انگیزه را ایجاد می کند تا مردم و دولت در کنار هم از قابلیت ها و منابع وسیع کشور به بهترین شکل استفاده کنند. (1)

 

اشتغالزایی در مسیر تحقق شعار سال

همان طور که ذکر کردیم بیکاری پدیده ای مهم در جامعه ایرانی محسوب می شود که تحقق جهش تولید می تواند اثر سازنده ای بر روی آن داشته باشد. در واقع این دو اصل ارتباطی دو طرفه با یکدیگر دارند. با اشتغالزایی در سطحی گسترده، به شعار سال نزدیک تر می شویم و در مقابل تحقق جهش تولید به توسعه این حوزه کمک بزرگی خواهد کرد.

باید این موضوع را باور کنیم که بیشترین رکود در وضعیت اقتصاد و حوزه های مختلف دیگر، به مشکلاتی برمی گردد که در بخش تولید با آن روبرو هستیم. با اشتغالزایی و از بین رفتن بیکاری، به همان نسبت ما به بازدهی و رونق در تولید داخلی خواهیم رسید. (1)

صنایع و حوزه های مختلفی در کشور این قابلیت را دارند که با اشتغالزایی به وضعیت اقتصاد کشور و تحقق شعار سال کمک کنند. کسب و کارهای خانگی یکی از این عوامل هستند که باعث کاهش نرخ بیکاری و تحول در کارآفرینی می شوند. در حال حاضر مشاغل خانگی و کسب و کارهای خرد در کشورهای توسعه یافته، به عنوان عاملی مهم برای رشد اقتصاد و گسترش اشتغالزایی محسوب می شوند. گردشگری، صنایع مختلف، کشاورزی و... از دیگر عناصر باارزش در مسیر تحقق جهش تولید هستند. (1)
 

نقش اشتغالزایی در کاهش مهاجرت های خارجی و داخلی

مهاجرت همیشه در اقصی نقاط جهان با رشد صعودی همراه بوده است. مهاجرت معمولاً از کشورهای درحال توسعه به کشورهای توسعه یافته اتفاق می افتد. همچنین این پدیده از روستا به شهر نیز معمول است که در سال های اخیر در کشور ما نیز آمار بالایی داشته است.

امکاناتی که ساکنین شهرهای بزرگ در اختیار دارند معمولاً جوانان و خانواده های روستایی را به مهاجرت ترغیب می کند. با این حال نمی توانیم تنها این عامل را دلیل اصلی مهاجرت بنامیم. نرخ بالای بیکاری در شهرستان ها و روستاها از مهمترین دلایل مهاجرت افراد به شهر است. شرایط و موقعیت کنونی باعث شده تا جوانان روستایی انگیزه کمتری برای زندگی در روستا و زادگاه خود داشته باشند که این موضوع تأثیری منفی در تحقق شعار سال خواهد گذاشت. (2)



مهمترین کاری که دولت و مسئولین مربوطه در این زمینه می توانند انجام دهند، توسعه مبحث اشتغالزایی است. با ایجاد اشتغال به صورت پایدار درصد قابل توجهی از مهاجرت به شهر یا کشورهای خارجی کاهش پیدا می کند. برای دستیابی به جامعه ای پویا و فعال در زمینه اشتغال و کارآفرینی نیاز به برنامه ریزی و استراتژی های دقیق داریم. در غیر این صورت کشور موفق به ایجاد انگیزه در خانواده های ایرانی به خصوص جوانان برای ماندن در کشور و شهر خود نخواهد شد. (2)

در بسیاری از روستاهای کشور ما جوانانی زندگی می کنند که سطح دانش، خلاقیت و استعداد آن ها بسیار چشمگیر است. کشف این استعدادها، ایجاد ارزشمندی و اشتغالزایی متناسب با سطح علم و دانش این افراد، زمینه را برای اجتناب از مهاجرت فراهم می کند. همچنین این موضوع به قابلیت های شهرستان ها و روستاها نیز برمی گردد. با شناسایی این ظرفیت ها، بستر مناسب برای توسعه اشتغالزایی نیز شکل می گیرد. (2)

هر منطقه فرصت ها و موقعیت های ویژه ای برای کشف و رسیدن به مرحله فعلیت دارد. دولت و مسئولین وظیفه دارند با استفاده از این فرصت ها، زمینه ساز رشد و شکوفایی قابلیت های منطقه ای و فردی باشند. فرصت های کارآفرینی، منابع ارزشمند، امکانات بالقوه، نیروی انسانی و صدها موارد دیگر از جمله عوامل مهم در توسعه اشتغالزایی هستند.

با ایجاد اشتغال و توسعه کسب و کارهای خانگی، میزان متوسط درآمد هر خانوار نیز افزایش پیدا خواهد کرد. بیکاری در طولانی مدت قطعاً به کاهش درآمد، مشکلات خانوادگی و اجتماعی، فساد، فقر و... منتهی می شود. زمانی که این موارد را کنار هم می گذاریم، متوجه می شویم که چگونه بها دادن به موضوع اشتغالزایی باعث کاهش مهاجرت افراد به شهر یا کشورهای خارجی می شود. (2)

قابلیت مناطق روستایی تنها به بخش کشاورزی منتهی نمی شود. بلکه در بخش های غیر کشاورزی، صنعتی، فرهنگی، اجتماعی و... نیز این مناطق از ظرفیت های ویژه ای برخوردار هستند. در حال حاضر شهرستان ها و روستاها با کمبود فرصت شغلی روبرو هستند و این امر نشان دهنده ضرورت توسعه اشتغالزایی است.

با رشد اشتغالزایی و کارآفرینی، حسی از امنیت در وجود ساکنین یک شهر کوچک یا روستا ایجاد می شود. این امنیت در کنار شرایط اجتماعی و فرهنگی به افراد یک جامعه کوچک کمک می کند تا احساس ارزشمندی داشته باشند و به آینده در زادگاه خود امیدوار گردند.
 

حمایت از مشاغل خانگی و گسترش تولید

حمایت از مشاغل خانگی نقش مهمی در رونق تولید دارد. کسب و کارهای خرد و خانگی به ایجاد اشتغال و کارآفرینی کمک کرده و در نهایت به گسترش تولید داخلی منجر می شود. دولت باید به حوزه مشاغل خانگی نگاهی کارآفرینانه داشته باشد.

درصد بزرگی از جمعیت ساکن در منزل را بانوان تشکیل می دهند که نقش مؤثری در تحقق جهش تولید دارند. حمایت بانوان در زمینه راه اندازی کسب و کار شخصی، این امکان را فراهم می کند تا استعدادها و قابلیت های بیشتری شناخته شوند. (3)

رفع مشکل بیکاری با اشتغالزایی، بستر مناسبی برای رشد فرصت ها ایجاد می کند. امروزه کشورهای توسعه یافته به اهمیت کسب و کارهای خانگی پی برده و آن را به یکی از سیاست های اصلی اقتصاد کشور خود تبدیل کرده اند.

روش های رسیدن به رونق تولید هیچ محدودیتی ندارد و افراد مختلف با توجه به سرمایه و مهارتی که دارند می توانند کسب و کار خانگی خود را راه اندازی کنند. یکی از عوامل مهم در این زمینه اختصاص دادن بودجه ای مشخص به اشتغالزایی ، کارآفرینی و مشاغل خانگی است.

در حال حاضر منابع و امکاناتی که به این حوزه اختصاص داده شده بسیار ناچیز است. در سال جهش تولید توجه به این نکته امری ضروری است و تا زمانی که منابع مالی افزایش پیدا نکنند، قدمی در جهت رونق تولید برداشته نخواهد شد. (3)

اهمیت مشاغل خانگی در اشتغالزایی

مشاغل خانگی نه تنها اهداف موجود در جامعه کوچک خانواده را دنبال می کند بلکه در سطح وسیع تر به توسعه اقتصاد کشور و رونق تولید کمک بسیاری خواهد کرد. متأسفانه واردات کالا و قطعات مختلف به کشور باعث شده تا اهمیت تولید داخلی بی ارزش به نظر برسد.در صورتی که اگر بودجه ای مشخص صرف حمایت از مشاغل خانگی و تولید داخلی شود، به همان نسبت نیز به تحقق شعار سال نزدیک تر خواهیم شد.

این موضوع درست به نظر می رسد که واردات کالا امری به صرفه و معقول است اما با این فرایند باید نگران وضعیت اشتغال و رشد صعودی بیکاری در کشور نیز باشیم. حمایت از صنایع و تولیدات خرد داخلی، بومی سازی لوازم مصرفی، حمایت از تولید و مشاغل خانگی از عوامل مهم در گسترش تولید محسوب می شود. (3)

یکی از عوامل مهم در تحقق جهش تولید در بخش های مختلف، سرمایه و منابع مالی کافی است. توسعه مشاغل خانگی تنها به لحاظ حمایت فرهنگی و اجتماعی و بدون در نظر گرفتن حمایت مالی، امکان پذیر نخواهد بود. این نکته صحیح است که کشور ما سرمایه داخلی بسیاری ندارد اما با اختصاص بودجه کافی برای رشد کسب و کارهای خانگی، رونق تولید و اشتغالزایی صورت می گیرد که در نهایت ما شاهد بازگشت سرمایه خواهیم بود.

سرمایه گذاران بخش های خصوصی از جمله افراد و نهادهایی هستند که به رشد اقتصاد و اشتغالزایی کمک بسیاری می کنند. شعار سال این انتظار را از کشور دارد که تولید به رشد قابل توجهی رسیده و نرخ بیکاری به همان نسبت کاهش چشمگیری پیدا کند. (3)

اهمیت حمایت از کسب و کارهای خانگی

مشاغل خانگی یا کسب و کار خرد تنها نیاز به اندکی حمایت و تسهیلات دارند تا به بهترین شکل نقش خود در تحقق جهش تولید را ایفا کنند. شعار جهش تولید و به عینیت درآمدن آن مستلزم حمایت دولت و تلاش نیروی انسانی است. امروزه شاخه های متنوعی از انواع کسب و کار خانگی در جهان وجود دارد که هر شخص بر اساس مهارت و علاقه خود به انجام کاری سودآور مشغول است.

در کشور ما اهمیت این موضوع چندان مورد بحث در زمینه های اقتصادی و اجتماعی نبوده است اما در سال جهش تولید، همگان به ضرورت وجود مشاغل خانگی پی برده اند. رونق تولید، رشد اقتصاد، کاهش نرخ بیکاری، کارآفرینی، تثبیت درآمد قشر متوسط جامعه و اشتغالزایی از موارد مهمی هستند که با برنامه ریزی در مسیر حرکت رو به جلو هستند. (4)

سهم عظیمی از اشتغال در کشورهای مختلف دنیا به مشاغل خانگی و کسب و کار خرد مربوط می شود. این نکته نقش حیاتی مشاغل خانگی در گسترش تولید را به ما ثابت می کند. در سال 1390 قانونی مبنی بر حمایت از کسب و کار خانگی در مجلس تصویب شد که سقف مشخصی تا یک میلیارد ریال را برای تسهیلات لازم در این خصوص تعیین کردند. یکی از کارهای انجام شده در خصوص حمایت از مشاغل خانگی به استان یزد مربوط می شود.

در سال 1398 صاحبان مشاغل خانگی مبلغی حدود 40 میلیارد ریال دریافت کردند که از 307 طرح پیشنهادی حدود 338 نفر مشغول به کار شدند. مسائل مهمی بر سر راه رشد مشاغل خانگی وجود دارد که در صورت توجه به آن ها و رسیدگی به امور، می توان به نتیجه ای مؤثر از این جریان امیدوار شد. بخش تولید همواره با مشکلات و موانعی مواجه می شود که نیاز به برنامه ریزی اصولی دارد. (4)



یکی از موضوعات مهم در این زمینه، بیمه صاحبان کسب و کارهای خانگی است. از آنجا که این افراد در شرکتی خصوصی و دولتی مشغول به کار نیستند، با مشکل بیمه روبرو خواهند شد. دولت باید حمایت خود از بیمه صاحبان مشاغل خانگی را اثبات کرده و اقداماتی مؤثر را به سرانجام برساند.

مشاغل خانگی معمولاً در مکان های کوچک یا در محیط خانه و خانواده انجام می شوند. با این حال نمی توان از اهمیت بیمه برای این نوع از کسب و کار غافل شد.

از سال 97 تا به امروز بیش از 500 رشته برای راه اندازی مشاغل خانگی در نظر گرفته شده است. با توجه به تنوع مهارت و تخصص افراد، این رشته ها در موضوعات متنوعی همچون صنایع دستی، صنایع تولیدی، تولیدات گیاهی، شیلات، دامپروری، کشاورزی، فعالیت های فرهنگی و هنری و... گسترده شده اند. (4)
 
نتیجه گیری و جمع بندی
بیکاری یکی از بزرگ ترین معضلات اجتماعی در کشور است که پیامدهای متعددی به همراه دارد. تصور این موضوع که یک خانه به محل کار تبدیل شود، هر شخصی را به این فکر می اندازد که از تخصص خود برای راه اندازی کاری شخصی بهره مند شود.

با توجه به تسهیلاتی که دولت به مشاغل خانگی اختصاص می دهد، جای امیدواری برای رشد انواع کسب و کار خرد وجود دارد. رشد مشاغل خانگی، رونق تولید، اشتغالزایی، کاهش نرخ بیکاری و توسعه اقتصاد، همگی بندهای یک زنجیره هستند که با حمایت و منابع کافی در نهایت به تحقق جهش تولید منجر می شوند.

پی نوشتها
  1. www.mashreghnews.ir
  2. www.ensani.ir
  3. www.eghtesadonline.com
  4. www.ghatreh.com