شرکت های دانش بنیان و نقش تاثیر گذار آنان در بومی سازی پژوهش های علمی

 بر اساس آیین نامه تشخیص شرکت ها باید گفت که به مؤسسات خصوصی یا تعاونی هایی که هدف آنان افزایش علم و ثروت و حتی توسعه اقتصادی با استفاده از دانش و تحقق اهداف علمی، شرکت های دانش بنیان گفته می شود. این شرکت ها اصولاً در راستای گسترش نوآوری ها و اختراعات و در نهایت تجاری سازی که شامل تولید کالا، خدمات و طراحی در این زمینه می گردد فعالیت می کنند. 

یکی از مهمترین اهداف در شرکت های دانش بنیان آن است که هیئت علمی دانشگاه ها و دستاوردهای پژوهشی را برای فعالیت بیشتر در جهت رفع نیاز های مختلف جامعه و امکان افزایش درآمد اعضای هیئت علمی به کار گرفت.

بنابراین می توان گفت که شرکت های دانش بنیان به نحوی باعث تجاری سازی یافته های پژوهشی می شوند و میزان درآمدهای اختصاصی دانشگاه ها را افزایش می دهند. همین موضوع باعث می شود تا واحدهای پژوهشی مراکز آموزشی فعالیت بیشتر و مهمتری را در جامعه برای رفع نیازهای مردم ایفا کنند.

دانش و فناوری جزو عناصر اصلی و مهم شرکت های دانش بنیان هستند که به نوعی ارزشمندترین دارایی آنان نیز محسوب می شود با توجه به این موضوع به خوبی می توان به این نکته پی برد که دانش و فناوری جزء جدایی ناپذیری از شرکت های دانش بنیان محسوب می شوند.

ناگفته نماند که این شرکت ها باعث شده اند تا میزان نوآوری و اختراعات در سطح کشور افزایش پیدا کند و با تجاری سازی این موضوع توانستند این امکان را فراهم آورند که افراد فعال در این زمینه بودجه لازم برای نوآوری ها و اختراعات بیشتر را داشته باشند دچار مشکل اقتصادی کمتری شوند.

بر اساس قانون ایران برای آنکه حمایت دولت شامل حال شرکت های دانش بنیان شود باید حتماً ۵۰% از مالکیت این شرکت ها به دولت تعلق داشته باشد تا مشمول حمایت از حمایت های دولتی شوند. (1)

دلیل افزایش تولید و ارتقاء غرور ملی توسط تولیدات شرکت های دانش بنیان

یکی از سوالات بسیار مهمی که شاید برای برخی از افراد به وجود آید آن است که چگونه ممکن است شرکت های دانش بنیان باعث افزایش تولید می شوند و نقش مهمی را در اقتصاد ملی ایفا کند و در نهایت باعث ارتقاء غرور ملی شوند؟ 

 در پاسخ به این سوال باید گفت که کالاها و خدمات شرکت های دانش بنیان مورد تایید هستند و از مراحل مختلفی می گذرند تا این تاییدیه را به دست آورند. اکنون به چند مورد است معیارهای کالاها و خدمات دانش بنیان که مورد تایید قرار می گیرند، اشاره می کنیم تا صراحتاً متوجه دلیل  تاثیرگذار این کالاها در بومی سازی پژوهش های علمی شویم:

1.کالاها و خدماتی که شرکت های دانش بنیان ارائه می شوند باید فناوری بالایی داشته باشند. در حالت کلی فناوری بالا یعنی آنکه شرکت مربوطه دانش فنی طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی و استفاده از این دانش در طی فرایند تولید محصولات پیچیده فنی را داشته باشد.

حال در مورد ویژگی پیچیدگی فنی باید به این نکته اشاره کرد که کالایی دارای این ویژگی خواهد بود که قابلیت کپی برداری راحت توسط شرکت های دیگر را نداشته باشد و از طرفی دیگر گروه فنی خبری برای طراحی آن تحقیقات گسترده ای را انجام داده باشند. همه این موارد باعث می شوند تا محصول کارکردهای پیچیده ای داشته باشد و جزو موارد آسان و سهل به حساب نیاید.

2.یکی دیگر از مواردی که باید به آن اشاره کنیم این است که کالای ارائه شده توسط شرکت دانش بنیان باید در حال تولید باشد و یا آن که حداقل یک نمونه از آن تولید شده باشد تا بتوان آن را مورد بررسی فنی قرار داد. از طرف دیگر باید خدمات ارائه شده توسط این شرکت ها دارای اسناد روشنی باشند و هیچ گونه ابهام و پیچیدگی در آن ها وجود نداشته باشد.

3.سومین معیاری که می توان به آن اشاره کرد، طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه است. شرکت های دانش بنیان باید توانایی انجام طراحی اساسی و قابل توجه بر اساس فعالیت های تحقیق و توسعه را داشته باشند.

طبقه شرکت های دانش بنیان و بررسی فعالیت های مربوط به هر یک از آن ها

بر اساس قوانین کشور ما شرکت های دانش بنیان در حالت کلی در چهار دسته بندی قرار می گیرند که بر اساس دارا بودن ویژگی هایی که به آن ها اشاره کردیم و نوع فعالیت آن ها، در این دسته بندی ها جای خواهند گرفت. طبقه بندی شرکت های دانش بنیان به موارد زیر تقسیم می شوند: 
 
  • نوپای نوع یک و دو
شرکت های نوپا دارای هیچ سند و مدرکی مبنی بر اظهارنامه مالیاتی سال مالی قبل خود نیستند. به بیانی دیگر این شرکت ها درآمد عملیاتی را در اظهارنامه مالیاتی سال مالی گذشته خود ثبت نکرده اند. در صورتی که خدمات یا کالاها و حتی فرآیند تولید آن ها مطابق با فهرست کالاها و خدمات دانش بنیان سطح یک و دو ساخته و یک نمونه آزمایشگاهی داشته باشند، می توانند به عنوان شرکت دانش بنیان نوپای نوع یک و دو فعالیت کنند.
 
  • تولیدی نوع یک و دو 
در نوع یک باید حداقل ۲۵ درصد از درآمد عملیاتی سال مالی گذشته شرکت ناشی از فروش کالاها یا خدمات دانش بنیان مندرج در فهرست کالاها و خدمات دانش بنیان باشد. 

در نوع دوم نیز شرکت های متقاضی در اظهارنامه سال مالی گذشته خود دارای درآمد عملیاتی هستند و باید کالاها یا خدمات یا فرآیند تولید یا تجهیزات تولید مندرج در فهرست کالاها و خدمات دانش بنیان سطح ۱ یا ۲ را حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته و ارائه نمایند. همچنین شرکت باید مجری حداقل یک پروژه EPC (مهندسی، پیمانکاری و ساخت) باشد. (2)

چگونه با کمک شرکت های دانش بنیان می توان به استقلال ملی رسید؟

بر اساس آمار و ارقام به دست آمده از سال های اخیر می توان به این نکته اشاره کرد که شرکت های دانش بنیان باعث تحول در عرصه علم و دانش شده اند و نتایج جدید اقتصادی و رشد و توسعه مناطق مختلف کشور حاصل استفاده از دانش های جدید و ثبت اختراعات است.

این موضوع تا اندازه ای دارای اهمیت است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیداری که با نخبگان و فعالان شرکت های دانش بنیان کشور داشت به اهمیت این موضوع در اقتصاد مقاومتی کشور و تحقق توسعه پایدار اشاره کرد. شعار سال نیز تا حد زیادی با این موضوع مرتبط است و به خوبی نشان می دهد که افزایش تولید و ارتقاء غرور ملی ارتباط مستقیمی با فعالیت شرکت های دانش بنیان در سطح کشور دارد.

این حقیقت قابل کتمان نیست که پایین بودن سطح خلاقیت جوانان و کاسته شدن از سطح نوآوری و ایجاد ضعف در فناوری بنگاه های اقتصادی، باعث می شود تا وابستگی صنعت و اقتصاد کشور افزایش پیدا کند و برای رفع نیازهای جامعه به فناوری های خارجی نیاز مند شویم. این مسئله و چالش بزرگ در حقیقت یک ضعف بزرگ برای کشور ما که در مسیر اقتصاد مقاومتی قدم برمی دارد محسوب می شود.

بنابراین سیاستگذاری ها باید به گونه ای باشند که هیئت علمی دانشگاه ها و واحدهای پژوهشی برای فعالیت های بیشتر به منظور رفع نیازهای جامعه و همچنین قدم برداشتن در مسیر توسعه اقتصادی جامعه و تجاری سازی تمام یافته های پژوهشی ترغیب شوند.

از آن جایی که بیکاری و نداشتن شغل در میان قشر تحصیل کرده جامعه بسیار زیاد دیده می شود، بهتر است با کمک شرکت های دانش بنیان به سراغ تقویت زیرساخت های مناسب تولیدات این تعاونی ها رفت تا جوانانی که دارای تحصیلات و دانش کافی هستند،  در این مسیر قدم بردارند و در نهایت با افزایش این سطح از کارایی، فعالیت های اقتصادی کسب و کار ها ارتقاء یابد و جامعه با سرعت بیشتری در مسیر رسیدن به اقتصاد مقاومتی قدم بردارد. (3)

 

ارتباط اقتصاد مقاومتی و شرکت های دانش بنیان

یکی از اصلی ترین اهداف مهم اقتصاد مقاومتی رسیدن به سند چشم انداز بیست ساله توسعه است و در این مسیر باید رشد اقتصادی متناسبی نیز ایجاد شود. در نهایت می توان با کمک شرکت های دانش بنیان در این مسیر ظرفیت هایی مانند ارزش افزوده بالا و برخورداری از توان رقابتی بیشتر را ایجاد کرد تا در مقایسه با دیگر واحدهای تولیدی به دلیل تکیه ای که افراد به خلاقیت و دانش و پژوهش دارند اشتغال پایدار را به وجود آورد.

اشتغال پایدار نیز یکی از ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی به شمار می آید چراکه اشتغال زایی و فعالیت در شغل های مختلف باعث پیشبرد اهداف جامعه و پیشرفت شرایط اقتصادی اجتماعی می شود.

حقیقت آن است که امروزه ظرفیت های استخدامی در دستگاه های اجرایی اشباع شده است. از طرفی دیگر اهمیت تزریق تفکر نخبگان و فعالیت آن ها در بخش های خصوصی تولید و کارآفرینی یکی از نیازهای اساسی هر جامعه است. به همین علت نیز شرکت های دانش بنیان و کارآفرین در  این مسیر می توانند با به کارگیری این نخبگان باعث تحقق اقتصاد مقاومتی شوند.

یکی از مواردی که باعث می شود تا تولیدات شرکت های دانش بنیان در کشور بیشتر شود و فروش تولیدات آن ها با قیمت های بسیار پایین تری به مردم ارائه گردد، زیرساخت ها و شرایط و مواد اولیه است که در کشور وجود دارد. بر اساس تئوری تجاری تجارت بین الملل باید گفت که هر کشوری این اختیار را دارد تا کالایی را با قیمتی پایین تولید و به دست مردم برساند و این موضوع بستگی به مواد اولیه و هزینه آن برای تولید کنندگان محصول، دارد.

بنابراین دولت ها باید شرایطی را ایجاد کنند که شرکت های دانش بنیان بتوانند از حداکثر ظرفیت مواد اولیه استفاده نمایند. البته این استفاده باید به گونه ای باشدکه باعث ایجاد ضرر و آسیب رسانی به منابع ملی نشود. (2) و  (3)


 
نتیجه گیری و جمع بندی
به عنوان یک قاعده کلی و بر اساس مقایسه های صورت گرفته باید گفت که تولیدات دانش بنیان تفاوت های بسیار زیادی با تولیدات سنتی دارند. مهمترین تفاوتی که در این میان وجود دارد آن است که تولیدات دانش بنیان براساس اصل ابتکار و خلاقیت استوار هستند و همین موضوع نیز باعث می شود تا فراوانی نیروهای انسانی و تحصیلکرده و متخصص نوعی فضای رقابتی سالم را در این شرکت ها ایجاد کند و این رقابت نیز باعث پیشرفت تولیدات می گردد.

 هرچه تولیدات کشور پیشرفت کند، پژوهش های علمی نیز به صورت بومی انجام می شوند و در نهایت افزایش تولید با افزایش کیفیت همراه می گردد و ارتقاء غرور ملی در این مسیر بسیار مهم است. سرمایه گذاری برای توسعه شرکت های دانش بنیان باعث پیشرفت اقتصاد مقاومتی می شود و بهترین و بیشترین بهره گیری را می توان از نیروهای انسانی تحصیل کرده داشت.

با توجه به آن که امروزه کشور ما در شرایط تحریم قرار دارد، بهترین راهکار ممکن آن است که شرکت های دانش بنیان با استفاده از ظرفیتی که دارند باعث ایجاد پویایی شوند و خود را با شرایط محیط پیرامونی تطبیق دهند. این انعطاف پذیری بالا و همراه شدن کیفیت و کمیت بالای محصولات و تولیدات، باعث می شوند تا شرایط تحریم را با موفقیت پشت سر بگذاریم.

پی نوشتها
  1. www.en.wikipedia.org
  2. www.google.com
  3. www.jstor.org