بهره برداری از ظرفیت های فرهنگی روستاها، عاملی در جهت افزایش غرور ملی در سال جهش تولید

بهره برداری از ظرفیت های فرهنگی روستاها

سال جدید تحت عنوان سال جهش تولید نام گذاری شد. این شعار اهمیت توانمندی و ظرفیت بالقوه جوامع روستایی را مشخص می کند. توسعه روستایی اهرمی قوی برای کاهش بیکاری، محرومیت زدایی، اجرای عدالت، استفاده از ظرفیت روستا و نیروی انسانی محسوب می شود. هر روستا با توجه به منطقه جغرافیایی و تعداد جمعیت از ظرفیت های متفاوتی برخوردار است.

بررسی و شناخت این ظرفیت ها بسیاری از مشکلات معیشتی، فرهنگی و اجتماعی را حل خواهد کرد. روستاها نقش های مختلفی را برای توسعه اقتصاد و جهش تولید بر عهده می گیرند. در کنار آن ها وظیفه دولت است که با حمایت خود از این قشر به آرامش و رفاه زندگی آن ها کمک کند. (1)

ظرفیت های موجود در روستا نیاز به برنامه ریزی و تخصیص بودجه دارد. با محقق شدن طرح های توسعه روستایی ریشه مشکلات بسیاری نیز از جامعه در سطح خرد و کلان از بین خواهد رفت. در حال حاضر درآمد کم و فقر در شهرهای کوچک و روستاها به معضل بزرگی تبدیل شده است.

لازمه ریشه کن کردن مشکلاتی مانند فقر، فراهم کردن زمینه مناسب برای اشتغال زایی است. در مقابل اشتغال زایی در روستاها نیاز به ساختاری اصولی و دقیق در جهت توسعه مشاغل کوچک و خانگی دارد. یکی از مهمترین معضلات موجود در کشور بیکاری است که ارتباط مستقیمی با ظرفیت های مناطق روستایی دارد. نمی توان از این نکته غافل شد که روستاها و شهرهای کوچک نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصاد کشور دارند. (1)

اهمیت توسعه روستایی

در کشورهای توسعه یافته دولتمردان به این نتیجه رسیده اند که توجه به قابلیت ها و ظرفیت های موجود در روستاها، اقتصاد کشور را به سمت روشنی هدایت می کند. درآمدزایی و کاهش فقر در روستا منجر به اشتغال زایی و رونق تولید شده و یک روستای به ظاهر ساده به شهر نوین کوچکی تبدیل خواهد شد.

یکی از نظریه پردازان اقتصادی عامل مهم بیکاری در بسیاری از کشورها را عدم توجه به ظرفیت های مناطق روستایی بیان کرده است. با توسعه کسب و کارهای کوچک، کشور می تواند از مهارت و تخصص نیروی انسانی به شکلی بهینه در این مسیر بهره مند شود. (1)

بخش عظیمی از جمعیت کشور در روستاها و شهرهای کوچک ساکن هستند و بسیاری از آن ها در تولید مواد غذایی نقش مهمی دارند. همین نکته به تنهایی بر اهمیت توجه به ظرفیت های موجود در روستاها دلالت می کند. یکی از مشکلاتی که در این بخش از توسعه اقتصاد وجود دارد، عدم شناخت کافی و کمبود آگاهی از قابلیت ها و امکانات طبیعی و انسانی جوامع روستایی است.

با بررسی ظرفیت ها و درک درست از مناطق روستایی می توان برای برنامه ریزی و کمک به تحقق جهش تولید قدم برداشت. مناطق روستایی حمایت دولت را برای کاهش مهاجرت روستاییان به شهر نیاز دارد. مقابله با این پدیده نیاز به اشتغال زایی در این مناطق دارد. هر چه سطح اشتغال زایی در یک روستا افزایش پیدا کرده و درآمد افراد به میزان قابل توجهی برسد، نیاز به مهاجرت نیز کاهش پیدا خواهد کرد.

کشاورزی و دامداری از مشاغل مهم در روستاها هستند که برای هدفمند کردن آن ها به مطالعه و برنامه ریزی نیاز دارد. همچنین در کنار آن ها تقویت بخش غیرکشاورزی نیز اهمیت بسیاری دارد. (1)

توسعه روستایی در کشورهای جهان سوم اهرمی قوی برای توسعه اقتصاد محسوب می شود. به این ترتیب ساکنین روستا نیز باید از سطح معقول رفاه برخوردار باشند. تأمین نیازهای اساسی مردم روستا به آن ها انگیزه می دهد تا با هدف کشور در جهت توسعه و تحقق جهش تولید همراه شوند.

کارآفرینی و نقش آن در توسعه کشور

توسعه جوامع به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از این عوامل کارآفرینی است. شرایط لازم برای کارآفرینی به تنهایی ایجاد نمی شود و دولت ها باید برای رسیدن به این شرایط اقدامات لازم را انجام دهند. ایجاد امکانات کافی برای تحقق و تقویت کارآفرینی سبب می شود تا جوامع به توسعه اقتصادی نزدیک تر شوند.

مشکلاتی بسیاری همچون درصد بالای بیکاری، در دسترس نبودن فرصت های شغلی مناسب، فقر فرهنگی و... از جمله مواردی هستند که در مناطق روستایی به عنوان کمبود و معضل شناخته می شوند. در این میان پایداری سکونت روستاییان نیز برای استفاده از ظرفیت های موجود در روستا اهمیت بسیاری پیدا می کند.(2)

کارآفرینی در مناطق روستایی بر اساس ظرفیت ها و قابلیت های هر منطقه انجام می شود. به همین سبب دولت باید به شناختی جامع از روستاهایی که مستعد رشد کارآفرینی هستند، برسد. کارآفرینی روستایی نیاز به سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی دارد. سرمایه ای که به این بخش اختصاص داده می شود اثر مستقیمی بر روی ایجاد کسب و کارهای کوچک دارد.

در حال حاضر روستاها به حمایت و نظارت بیشتری نیاز دارند تا بتوانند با مشکلات اساسی خود کنار بیایند. اگر اشتغال زایی و رسیدگی به وضعیت معیشتی و فرهنگی روستاها به شکلی مؤثر انجام نشود، اقتصاد و رونق تولید نیز به همین اندازه در معرض آسیب قرار می گیرد. کارآفرینی به ایجاد فرصت های شغلی مناسب منتهی می شود و همین امر یکی از مهمترین عوامل در توسعه ظرفیت های روستایی محسوب می شود. توسعه کارآفرینی و پایداری سکونت در مناطق روستایی به یکدیگر وابسته هستند. (2)

استفاده اصولی از منابع سنتی، سرمایه گذاری بر روی ساکنین روستا، محصولات کشاورزی، مشاغل غیر کشاورزی، سطح رفاه، توجه به ظرفیت های فرهنگی و... اصولی مهم در توسعه کارآفرینی هستند. ایجاد بستر مناسب برای کارآفرینی به دو عامل محیط و فرد بستگی دارد. عوامل فردی شامل انگیزه های فردی، سنت ها، آداب و رسوم، آموزش های فرهنگی می شود که همگی در نهایت به توسعه کارآفرینی منجر می شوند. (2)

عوامل مهم در دسته بندی ظرفیت مناطق روستایی

در ادامه به معرفی شاخص ها در دسته بندی های مختلف ظرفیت های یک منطقه روستایی می پردازیم.
 

• ظرفیت اقتصادی

• اختصاص تسهیلات و وام های اعتباری به منظور راه اندازی کسب و کارهای کوچک، عرضه مناسب تولیدات بومی، دسترسی به امکانات و سرمایه لازم برای بهره مندی از عوامل تولید.

 

• ظرفیت اجتماعی و فرهنگی

• شناخت افراد بااستعداد و متخصص، گردهمایی های فرهنگی، مشارکت زنان و دختران جوان در فعالیت های مختلف اجتماعی و فرهنگی، برگزاری دوره های آموزشی در زمینه راه اندازی کسب و کارهای خانگی.

 

• ظرفیت زیرساختی

• زیرساخت های مناسب در بخش های مختلف مانند جاده و راه های ارتباطی، حمل و نقل، بازار، سرمایه گذاری جهت ایجاد اشتغال زایی.

 

• ظرفیت توانایی های فردی

• استفاده از توانایی، دانش، مهارت و تخصص نیروی انسانی جهت کشف امکانات بالقوه مناطق روستایی و توانمندی ساکنین روستا.(2)

همچنین جامعه شناسان متغیرهای قابل شناسایی و مطالعه، برای شناخت ظرفیت های موجود در روستا و بهره مندی از آن ها را بررسی کرده اند. در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.
 

• عوامل زیرساخت فیزیکی

 

• عوامل اقتصادی

 

• عامل دانش، تخصص و آگاهی

 

• عامل نوآوری و خلاقیت جمعی

 

• عامل خلاقیت فردی

 

• عامل اعتمادبه نفس

 

• عامل دسترسی به تسهیلات

 

تسهیلات طرح های توسعه روستایی

اعتباراتی که به بخش توسعه روستایی اختصاص داده می شود باید به شکلی مؤثر و بهینه برای رسیدن به حداکثر ظرفیت مناطق روستایی منجر شود. این اعتبارات اگر به صورتی اثربخش مورد استفاده قرار گیرند در نهایت باعث کاهش فقر و محرومیت زدایی در مناطق روستایی خواهند شد.

اشتغال زایی و افزایش سطح رفاه و درآمد مردم روستا یکی از مهمترین عوامل در رشد و توسعه اقتصاد یک کشور است. تسهیلات روستایی باید به شکلی روشن و در جهتی مشخص استفاده شوند. تمام اعتبارات اختصاص یافته به این بخش باید تنها در روستاها هزینه شود. همچنین این اعتبار سهم عمده ای در ایجاد اشتغال دارد، به این معنی که توسط این اعتبار باید اشتغال ایجاد شود. (2)



در واقع بخش مهمی از این اعتبارات و تسهیلات باید صرف راه اندازی کسب و کارهای خانگی شود. به واسطه ایجاد مشاغل خانگی، اشتغال زایی و کارآفرینی نیز به شکل قابل توجهی توسعه پیدا می کند. به این ترتیب می توان هدف اصلی تخصیص بودجه و اعتبار به مناطق روستایی را ایجاد اشتغال پایدار نامید.

استانداران یکی از نهادهای مهم در کشور هستند که با در دست داشتن اختیارات مربوط به تسهیلات روستایی، می توانند اقدامات مهمی انجام دهند. استانداران با نظارت بر اجرای طرح های تسهیلاتی می توانند در توسعه ظرفیت های روستا نقش داشته باشند. (2)

یکی دیگر از موارد مهم در این مبحث افزایش سطح آگاهی و اطلاعات مردم روستا نسبت به طرح های تسهیلاتی است. افرادی که قصد راه اندازی کسب و کار شخصی خود را دارند باید نسبت به میزان اعتبارات و بودجه ای که برای حمایت از مشاغل خانگی در نظر گرفته شده، آگاهی کافی داشته باشند. این امر سبب می شود تا آن ها با قدرت عمل بیشتری فعالیت خود را شروع کنند.

دولت و ملت باید به این باور برسند که توسعه اقتصاد و تحقق جهش تولید در راستای توسعه روستایی قرار دارد. با توجه به اهمیت این امر، برنامه ها و راهکارهایی اصولی در خصوص استفاده از قابلیت های روستا و ساکنین آن، اجرایی می شود. بخش عظیمی از رشد اقتصادی کشور ما مرهون توسعه روستایی است. برنامه ریزی ها و سیاست هایی که در این خصوص اجرایی می شوند نیاز به بهره مندی از تمام ظرفیت روستا دارد. (2)

تحقق شعار سال در رابطه با غرور ملی

دولت ها همواره باید از فرصت ها جهت تحقق اهداف کشور خود استفاده کنند. رونق داخلی و تحقق جهش تولید از مباحث مهم در کشور است که رابطه ای ناگسستنی با غرور ملی دارد. در واقع هر چقدر کشور در تولید داخلی به توسعه و گسترش قابل توجه برسد، به همان نسبت نیز به حفظ غرور ملی خود کمک کرده است. کشور ما ایران روستاها و مناطق دورافتاده ای دارد که به خاطر محرومیت های موجود، امکان بهره مندی از ظرفیت آن ها وجود ندارد. تمام این مکان های ناشناخته و ظرفیت های بالقوه باید به مرحله کشف و شناسایی برسند. (3)

رونق تولید به نیروی انسانی و ایجاد اشتغال پایدار نیاز دارد. بدون این دو عنصر هیچ کشوری در مسیر توسعه قدم برنخواهد داشت. نهادهای مختلف باید در خدمت رونق تولید باشند تا در نتیجه به غرور ملی دست پیدا کنند. توسعه تولید با به کارگیری حداکثر ظرفیت ها و قابلیت های بخش های مختلف جامعه امکان پذیر خواهد شد. استفاده از ظرفیت ها زمینه ای مناسب برای کسب و کارهای کوچک و اشتغال زایی فراهم می کند.

با توجه به تحریم ها، دولت باید تمرکز خود را بر روی تولید داخلی و تبدیل امکانات به حالت بالفعل بگذارد. بخش های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... می توانند در شناسایی قابلیت ها و ظرفیت جامعه روستایی تأثیرگذار باشند. (3)

در حال حاضر تأمین کالای خارجی و قطعات وارداتی به خاطر شرایط تحریم ها، با مشکلات بسیاری روبرو شده است. این امر سبب شده تا تولید داخلی اهمیت بیشتری پیدا کند، برای حفظ زنجیره تولید، کشور نیاز به خودکفایی دارد. خودکفایی و توسعه اقتصاد نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از مهمترین آن ها توسعه روستایی است که در این مطلب به آن اشاره کردیم.

تولید در کسب و کارهای کوچک این امکان را فراهم می کند تا در مدت زمان کمتری به سودآوری برسیم. در واقع مشاغل خانگی در ابتدا به سرمایه هنگفتی نیاز ندارند و همین امر نشان دهنده اهمیت آن در بحث توسعه اقتصاد است. (3)

روستاییان در تدوین برنامه های توسعه، جایگاه ویژه ای دارند که متأسفانه آن طور که شایسته آن هاست، از ایشان قدردانی نمی شود. قدردانی به این معنا که دولت حمایت همه جانبه خود را از توسعه روستایی و کسب و کارهای کوچک اعلام کند. همان طور که ذکر کردیم اشتغال پایدار یکی از مهمترین دغدغه های امروز کشور ما محسوب می شود.

مناطق روستایی از امکانات طبیعی و غیرطبیعی فراوانی برخوردار هستند که به تنهایی می توانند سازنده ترین عامل در تحقق جهش تولید باشند. به عنوان مثال بخش کشاورزی قابلیت تبدیل شدن به عنصر اصلی ایجاد اشتغال پایدار در توسعه اقتصاد را دارد. برای حفظ ارزش غرور ملی نیازمند رشد و پیشرفت در تمام زمینه های موجود در کشور هستیم. (3)
 

نتیجه گیری و جمع بندی

تولیدات داخلی اگر به درجه ای از استانداردهای لازم برای جلب رضایت مصرف کننده برسند، قدمی بزرگ در جهت حفظ غرور ملی محسوب می شوند. طرح های توسعه روستایی، خودکفایی، رونق تولید، اشغال زایی، ظرفیت فرهنگی، توسعه اشتغال پایدار و... از مواردی هستند که به دولت و ملت ما احساس ارزشمندی می دهند.

پی نوشتها

1. www.serd.khu.ac.ir
2. www.irna.ir
3. www.dolat.ir