بر اساس آموزه­‌های برگرفته از معارف ناب قرآن و اهل بیت علیهم السلام، یکی از مهم‌­ترین فلسفه‌­های ازدواج و تشکیل خانواده، زاد و ولد و تشکیل اجتماعات بشری است.

اصولاً فلسفة ازدواج و تشکیل خانواده، بقای نسل بشر است که مطابق فلسفه آفرینش می‌­باشد.

افراد از طریق ازدواج و فرزندآوری، موجب پیوند بین نسل­‌ها و تدوام نسل بشر می­‌شوند ولی متاسفانه در چند دهه تبلیغات فراوانی برای کنترل جمعیت شد و بر طبق سیاست­‌های غیرمسئولانه، کنترل جمعیت نکته کلیدی تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی محسوب گردید، و معظلات و تاثیرات بنیادین منفی را در جامعه به جای گذارد.

از مشکلات ناشی از تنظیم خانواده و کنترل جمعیت، پیری جمعیت و فقدان نشاط و تحرک لازم اقتصادی، اجتماعی است. روشن است که توسعه و رونق اقتصادی وابسته به نیروی جوان و کارآمد است. با کاهش و رشد منفی جمعیت، جمعیت جامعه پیر می­‌شود و از نشاط و سرزندگی لازم برخوردار نخواهد بود؛ زیرا جوانان مایه پویایی و سرزندگی جوامع هستند و غالب نوآوری­‌ها، خلاقیت­‌ها و نیز جهش­‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی توسط نیروهای جوان به منصه ظهور می­‌رسد.

در جامعه با جمعیت پیر، دولت­‌ها و صاحبان سرمایه، احساس خطر می­‌کنند. اساساً ناامیدی بر جامعه سایه می­افکند و جامعه به سمت محو شدن کامل حرکت می­ک‌ند1.

در بعُد اجتماعی کنترل جمعیت منجر به هسته‌­ای شدن و تک فرزندی شدن خانواده شده، و این خود تابعی از اولویت یافتن رفاه و لذت مادی است. این امر تغییراتی را در رفتارهای جنسی مردان و زنان موجب می­‌شود.

از دیگر پیامدهای منفی کاهش و نیز کنترل جمعیت، آسیب­‌های اخلاقی و تربیتی است. خانواده­‌های کم جمعیت، به ویژه تک فرزندی، همواره کودکان با سلسله خواست­‌ها و انتظارات بی‌­پایانی رشد­ می‌­کنند که همه یا اکثر آن‌ها برآورده می‌­شود. از این رو، فرزندان در چنین خانواده­‌هایی با مفاهیم ارزشی و اخلاقی‌­ای نظیر قناعت، ایثار، گذشت، کمک به هم‌نوعان، صبر، شکیبایی، تحمل، مدارا و... بیگانه خواهند بود2.

از موارد منفی دیگر کنترل جمعیت، مشکلات مذهبی است که در دهه‌های بعد با کنترل جمعیت برای اسلام پیش خواهد آمد.

پس در نتیجه مهم‌ترین نکته رشد منفی و کاهش جمعیت، پیری و در نتیجه، حرکت به سمت و سوی انقاع نسل بشر است؛ در جامعه امروز اگر قرار باشد، علی رغم تشکیل خانواده، تأکید بر اصل ازدواج باشد و زاد و ولد، نه تنها به عنوان یک اصل مطرح نباشد، بلکه سیاست راهبردی جامعه تاکید بر کنترل موالید باشد، در بلند مدت جامعه با امحا و انقطاع نسل بشر مواجه خواهد شد؛ معضلی که امروزه بسیاری از کشورهای غربی با آن موجه می­­‌باشند.

کشور ما نیز در صورت تداوم سیاست کنترل جمعیت، با این بحران‌های جدی مواجه خواهد شد.

سید احمد سجادی

پی‌توشت‌ها:

1) مک کبین، ببل،«تأملی دربارة خانواده تک فرزندی»(آذر 1382 و اسفند 1384)، سیاحت غرب، سال اول، ش 6 و سال سوم، ش 32، صص 28-38.

2) گاردنر، جان ویلیام، جنگ علیه خانواده، تلخیص و تدوین معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، ص 287.